Πριν λίγες μέρες πέρασε στα ψιλά μια ειδησούλα οικονομικού περιεχομένου,
με εξαιρετικό ενδιαφέρον για όσους έχουν σχετική γνώση. Η τρίτη
μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία της Γερμανίας, η περίφημη Rickmers (του
μεγιστάνα Μπέρτραμ Ρίκμερς) υπέβαλε αίτημα υπαγωγής της σε πτωχευτική
διαδικασία, μετά την υπαναχώρηση της NordBank από την συμφωνία για
αναδιάρθρωση του χρέους της. Σημειωτέον ότι η NordBank είναι τράπεζα που
δραστηριοποιείται στις ναυτιλιακές χρηματοδοτήσεις, άρα κάτι ξέρει όταν
ανακοινώνει ότι εξέτασε τα επιχειρηματικά σχέδια της Rickmers και τα
βρήκε μη βιώσιμα (*).
Πώς έγινε και θυμήθηκα αυτή την ειδησούλα; Ας είναι καλά ο Βόλφγκανγκ Σώυμπλε! Υποθέτω ότι θυμάστε τις προ ημερών επικριτικές δηλώσεις του σχετικά με το ότι η κυβέρνηση καθυστερεί την φορολόγηση των εφοπλιστών. Όπως υποθέτω και ότι μάλλον σας φάνηκε περίεργο το ότι απασχολεί τον Σώυμπλε η "φορολογική δικαιοσύνη". Προσωπικά, θύμωσα και με την έλλειψη κριτικού νου όσων πάτησαν στο "να, μέχρι κι ο Σώυμπλε τους τα λέει" για να αντιπολιτευτούν την κυβέρνηση αλλά ας μη το συζητήσουμε τώρα αυτό. Η σωστή τοποθέτηση ήταν αυτή του προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Θόδωρου Βενιάμη (σημ.: δεν πίστευα ότι θα το έλεγα ποτέ αυτό!), σύμφωνα με τον οποίο η επίθεση του γερμανού υπουργού οικονομικών οφείλεται στο ότι οι έλληνες εφοπλιστές γιγαντώνονται, αντίθετα με τους συμπατριώτες του. Λογικό το βρίσκω, κύριε Βενιάμη μου: τους γερμανούς κεφαλαιοκράτες υπηρετεί ο κύριος Σώυμπλε, όχι τους έλληνες. Για τους τελευταίους φροντίζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Με αφορμή τα παραπάνω, ας επεκτείνω λίγο την σκέψη μου. Κοντεύει να κλείσει δεκαετία από την πτώση τής Λέμαν Μπράδερς και η κρίση καλά κρατεί. Ακόμη κι εκείνοι που εκτιμούν πως η ύφεση τελείωσε, οφείλουν να παραδεχτούν πως η ανάπτυξη (όπου εμφανίζεται) είναι αδύναμη και δεν λέει να πάρει φόρα με τίποτε. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι τα παθήματα του παρελθόντος δεν φαίνεται να έγιναν μαθήματα. Σαν να πήγαν όλα καλά τα τελευταία δέκα χρόνια, σε όλο τον πλανήτη αναδύονται φούσκες, αλλού μικρότερες κι αλλού μεγαλύτερες. Ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, το σκάσιμο της φούσκας των παγίων αναμένεται από μέρα σε μέρα ενώ εκτιμάται ότι το τσουνάμι που θα σηκώσει, θα κάνει την αναταραχή του 2008 να μοιάζει με κυματισμό πισίνας.
Η δεύτερη μεγάλη φούσκα για την οποία αναρωτιόμαστε πότε -και όχι αν- θα σκάσει, είναι η φούσκα των χρηματιστηρίων. Μια φούσκα την οποία -πέραν πάσης λογικής- φουσκώνουν εκείνοι που υποτίθεται ότι υπέφεραν περισσότερο κατά την πρόσφατη κρίση: οι τράπεζες! Ακόμη καταρρέουν τράπεζες σε όλον τον κόσμο (κάτι λέγαμε για την Ιταλία προχτές) και όμως αυτές επιμένουν να χρηματοδοτούν αέρα κοπανιστό, ακριβώς όπως έκαναν και πριν δέκα χρόνια.
Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι μπροστάρες στο φούσκωμα της χρηματιστηριακής φούσκας είναι οι κεντρικές τράπεζες. Αυτό είναι ένα σχετικά νέο φαινόμενο, που εμφανίστηκε το 2008. Τότε, μετά το σκάσιμο της στεγαστικής φούσκας, οι εμπορικές τράπεζες διέκοψαν απότομα την παροχή δανεισμού, άρα έπαψαν να δημιουργούν χρήμα από το πουθενά.Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής ήταν να προκληθούν μεγάλα προβλήματα στην πραγματική οικονομία, της οποίας αυτό το χρήμα συνιστά αιμοδότη. Τότε παρενέβησαν οι κεντρικές τράπεζες για να καλύψουν το κενό.
Έτσι ξεκίνησε το μεγαλύτερο νομισματικό πείραμα όλων των εποχών, με αφετηρία την πολιτειακή Fed, η οποία τον Νοέμβριο του 2008 έβγαλε το πρώτο πακέτο ποσοτικής διευκόλυνσης (QE), αγοράζοντας ομόλογα. Με αυτήν την ένεση ρευστότητας, η πολιτειακή κεντρική τράπεζα ήθελε να τονώσει την πραγματική οικονομία, κάτι που ξαναέκανε το 2010 και το 2012, με αποτέλεσμα σήμερα η Fed να έχει στο χαρτοφυλάκιό της πάνω από το ένα πέμπτο των κρατικών ομολόγων, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο εκείνου της προ κρίσης εποχής.
Ο δεύτερος μεγάλος παίκτης που εμφανίστηκε μετά την Fed, είναι η BoJ, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας. Επί σειρά ετών τώρα, η BoJ αγοράζει ομόλογα του ιαπωνικού δημοσίου, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει στην κατοχή της το ένα τρίτο τού ιαπωνικού δημόσιου χρέους, το οποίο ξεπερνάει το 250% του ΑΕΠ της χώρας. Και όμως, κανείς δεν βλέπει κάτι κακό σ' αυτό! Όπως, επίσης, κανείς δεν βλέπει κάτι κακό στο ότι η τιμή τού γιεν εξακολουθεί να ανεβαίνει, παρ' ότι η BoJ εκδίδει συνεχώς χρήμα. Η φούσκα βγάζει μάτια αλλά για κάποιους είναι αόρατη.
Τελευταία μπήκε στο παιχνίδι και η ΕΚΤ, η οποία αγοράζει συνεχώς ομόλογα των κρατών-μελών της (όχι όμως και δικά μας, παρ' ότι την παρακαλάμε γονατιστοί να το κάνει), παραβλέποντας ότι τέτοιου είδους παρεμβάσεις δημιουργούν στρεβλώσεις στην σωστή λειτουργία της αγοράς. Άλλωστε, μη ξεχνάμε ότι με δικαιολογία αυτές τις στρεβλώσεις, μας υποχρέωσαν εδώ και πολλά χρόνια να πάψουμε να παίρνουμε δανεικά από την Τράπεζα της Ελλάδος και να βγούμε στις διεθνείς αγορές να τα ζητήσουμε. Προφανώς, οι μεγάλοι εγκέφαλοι των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης δεν θεωρούν στρέβλωση το ότι, μέσω του QE, η "βαστάτε-με-μη-σωριαστώ" Ιταλία δανείζεται με χαμηλότερο επιτόκιο από τις ΗΠΑ.
Για να γίνει ευκολώτερα αντιληπτός ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών στην οσονούπω επελαύνουσα καταιγίδα, αρκεί να σημειώσουμε ότι το σύνολο του ενεργητικού τους παγκοσμίως ήταν κατά το 2007 περί τα 6 τρισ. δολλάρια ενώ σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα, έχει ξεπεράσει τα 22 τρισ. και εξακολουθεί να αυξάνεται κατά διακόσια δισ. δολλάρια μηνιαίως. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που ακόμη και πετρελαιοπαραγωγές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα (Μεξικό, Βενεζουέλα, Νιγηρία κλπ) και που η παγκόσμια αγορά των παραγώγων (δηλαδή, κοπανιστού αέρα, κατάλληλου για κάθε φούσκα) έχει ξεπεράσει προ πολλού τα 600 τρισ. δολλάρια, ποσό που αντιστοιχεί σε επτάμισυ παγκόσμια ΑΕΠ.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το καλύτερο που μπορεί να προσδοκά κανείς είναι όταν -και όχι αν- ξεσπάσει η καταιγίδα, να καταστραφούν απλώς κάμποσα από τα σωρευμένα τρισεκατομμύρια, χωρίς η διαδικασία αυτής της καταστροφής να προκαλέσει κάποια μεγαλύτερα δεινά. Και μπορεί ο χερ Σώυμπλε να ανησυχεί για την εθνικότητα εκείνων που θα καταστραφούν αλλά εμείς δεν έχουμε τέτοιες ανησυχίες. Όπως δεν ίδρωσε το αφτί μας όταν πτώχευσε η κορεατική Hanjin (η έβδομη μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία του κόσμου), έτσι δεν ιδρώνει ούτε τώρα με την Rickmers και έτσι στεγνό θα παραμείνει όταν -και όχι αν- πάρει σειρά κάποια παρόμοια ελληνική εταιρεία. Από πίτα που δεν τρώμε...
----------------------------------------------
(*) The Wall Street Journal, "German Shipping Firm Rickmers Files for Bankruptcy", 4/6/2017
 |
| "Αυτορρύθμιση της αγοράς" ή "ο θανατός σου, η ζωή μου": Μετά την κατάρρευση της κορεατικής Hanjin, η "συμπατριώτισσά" της Hyundai Merchant Marine αύξησε το μερίδιό της στην αγορά κατά 74%. |
Πώς έγινε και θυμήθηκα αυτή την ειδησούλα; Ας είναι καλά ο Βόλφγκανγκ Σώυμπλε! Υποθέτω ότι θυμάστε τις προ ημερών επικριτικές δηλώσεις του σχετικά με το ότι η κυβέρνηση καθυστερεί την φορολόγηση των εφοπλιστών. Όπως υποθέτω και ότι μάλλον σας φάνηκε περίεργο το ότι απασχολεί τον Σώυμπλε η "φορολογική δικαιοσύνη". Προσωπικά, θύμωσα και με την έλλειψη κριτικού νου όσων πάτησαν στο "να, μέχρι κι ο Σώυμπλε τους τα λέει" για να αντιπολιτευτούν την κυβέρνηση αλλά ας μη το συζητήσουμε τώρα αυτό. Η σωστή τοποθέτηση ήταν αυτή του προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Θόδωρου Βενιάμη (σημ.: δεν πίστευα ότι θα το έλεγα ποτέ αυτό!), σύμφωνα με τον οποίο η επίθεση του γερμανού υπουργού οικονομικών οφείλεται στο ότι οι έλληνες εφοπλιστές γιγαντώνονται, αντίθετα με τους συμπατριώτες του. Λογικό το βρίσκω, κύριε Βενιάμη μου: τους γερμανούς κεφαλαιοκράτες υπηρετεί ο κύριος Σώυμπλε, όχι τους έλληνες. Για τους τελευταίους φροντίζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Με αφορμή τα παραπάνω, ας επεκτείνω λίγο την σκέψη μου. Κοντεύει να κλείσει δεκαετία από την πτώση τής Λέμαν Μπράδερς και η κρίση καλά κρατεί. Ακόμη κι εκείνοι που εκτιμούν πως η ύφεση τελείωσε, οφείλουν να παραδεχτούν πως η ανάπτυξη (όπου εμφανίζεται) είναι αδύναμη και δεν λέει να πάρει φόρα με τίποτε. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι τα παθήματα του παρελθόντος δεν φαίνεται να έγιναν μαθήματα. Σαν να πήγαν όλα καλά τα τελευταία δέκα χρόνια, σε όλο τον πλανήτη αναδύονται φούσκες, αλλού μικρότερες κι αλλού μεγαλύτερες. Ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, το σκάσιμο της φούσκας των παγίων αναμένεται από μέρα σε μέρα ενώ εκτιμάται ότι το τσουνάμι που θα σηκώσει, θα κάνει την αναταραχή του 2008 να μοιάζει με κυματισμό πισίνας.
Η δεύτερη μεγάλη φούσκα για την οποία αναρωτιόμαστε πότε -και όχι αν- θα σκάσει, είναι η φούσκα των χρηματιστηρίων. Μια φούσκα την οποία -πέραν πάσης λογικής- φουσκώνουν εκείνοι που υποτίθεται ότι υπέφεραν περισσότερο κατά την πρόσφατη κρίση: οι τράπεζες! Ακόμη καταρρέουν τράπεζες σε όλον τον κόσμο (κάτι λέγαμε για την Ιταλία προχτές) και όμως αυτές επιμένουν να χρηματοδοτούν αέρα κοπανιστό, ακριβώς όπως έκαναν και πριν δέκα χρόνια.
Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι μπροστάρες στο φούσκωμα της χρηματιστηριακής φούσκας είναι οι κεντρικές τράπεζες. Αυτό είναι ένα σχετικά νέο φαινόμενο, που εμφανίστηκε το 2008. Τότε, μετά το σκάσιμο της στεγαστικής φούσκας, οι εμπορικές τράπεζες διέκοψαν απότομα την παροχή δανεισμού, άρα έπαψαν να δημιουργούν χρήμα από το πουθενά.Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής ήταν να προκληθούν μεγάλα προβλήματα στην πραγματική οικονομία, της οποίας αυτό το χρήμα συνιστά αιμοδότη. Τότε παρενέβησαν οι κεντρικές τράπεζες για να καλύψουν το κενό.
Έτσι ξεκίνησε το μεγαλύτερο νομισματικό πείραμα όλων των εποχών, με αφετηρία την πολιτειακή Fed, η οποία τον Νοέμβριο του 2008 έβγαλε το πρώτο πακέτο ποσοτικής διευκόλυνσης (QE), αγοράζοντας ομόλογα. Με αυτήν την ένεση ρευστότητας, η πολιτειακή κεντρική τράπεζα ήθελε να τονώσει την πραγματική οικονομία, κάτι που ξαναέκανε το 2010 και το 2012, με αποτέλεσμα σήμερα η Fed να έχει στο χαρτοφυλάκιό της πάνω από το ένα πέμπτο των κρατικών ομολόγων, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο εκείνου της προ κρίσης εποχής.
Ο δεύτερος μεγάλος παίκτης που εμφανίστηκε μετά την Fed, είναι η BoJ, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας. Επί σειρά ετών τώρα, η BoJ αγοράζει ομόλογα του ιαπωνικού δημοσίου, με αποτέλεσμα σήμερα να έχει στην κατοχή της το ένα τρίτο τού ιαπωνικού δημόσιου χρέους, το οποίο ξεπερνάει το 250% του ΑΕΠ της χώρας. Και όμως, κανείς δεν βλέπει κάτι κακό σ' αυτό! Όπως, επίσης, κανείς δεν βλέπει κάτι κακό στο ότι η τιμή τού γιεν εξακολουθεί να ανεβαίνει, παρ' ότι η BoJ εκδίδει συνεχώς χρήμα. Η φούσκα βγάζει μάτια αλλά για κάποιους είναι αόρατη.
Τελευταία μπήκε στο παιχνίδι και η ΕΚΤ, η οποία αγοράζει συνεχώς ομόλογα των κρατών-μελών της (όχι όμως και δικά μας, παρ' ότι την παρακαλάμε γονατιστοί να το κάνει), παραβλέποντας ότι τέτοιου είδους παρεμβάσεις δημιουργούν στρεβλώσεις στην σωστή λειτουργία της αγοράς. Άλλωστε, μη ξεχνάμε ότι με δικαιολογία αυτές τις στρεβλώσεις, μας υποχρέωσαν εδώ και πολλά χρόνια να πάψουμε να παίρνουμε δανεικά από την Τράπεζα της Ελλάδος και να βγούμε στις διεθνείς αγορές να τα ζητήσουμε. Προφανώς, οι μεγάλοι εγκέφαλοι των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης δεν θεωρούν στρέβλωση το ότι, μέσω του QE, η "βαστάτε-με-μη-σωριαστώ" Ιταλία δανείζεται με χαμηλότερο επιτόκιο από τις ΗΠΑ.
Για να γίνει ευκολώτερα αντιληπτός ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών στην οσονούπω επελαύνουσα καταιγίδα, αρκεί να σημειώσουμε ότι το σύνολο του ενεργητικού τους παγκοσμίως ήταν κατά το 2007 περί τα 6 τρισ. δολλάρια ενώ σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα, έχει ξεπεράσει τα 22 τρισ. και εξακολουθεί να αυξάνεται κατά διακόσια δισ. δολλάρια μηνιαίως. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που ακόμη και πετρελαιοπαραγωγές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα (Μεξικό, Βενεζουέλα, Νιγηρία κλπ) και που η παγκόσμια αγορά των παραγώγων (δηλαδή, κοπανιστού αέρα, κατάλληλου για κάθε φούσκα) έχει ξεπεράσει προ πολλού τα 600 τρισ. δολλάρια, ποσό που αντιστοιχεί σε επτάμισυ παγκόσμια ΑΕΠ.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το καλύτερο που μπορεί να προσδοκά κανείς είναι όταν -και όχι αν- ξεσπάσει η καταιγίδα, να καταστραφούν απλώς κάμποσα από τα σωρευμένα τρισεκατομμύρια, χωρίς η διαδικασία αυτής της καταστροφής να προκαλέσει κάποια μεγαλύτερα δεινά. Και μπορεί ο χερ Σώυμπλε να ανησυχεί για την εθνικότητα εκείνων που θα καταστραφούν αλλά εμείς δεν έχουμε τέτοιες ανησυχίες. Όπως δεν ίδρωσε το αφτί μας όταν πτώχευσε η κορεατική Hanjin (η έβδομη μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία του κόσμου), έτσι δεν ιδρώνει ούτε τώρα με την Rickmers και έτσι στεγνό θα παραμείνει όταν -και όχι αν- πάρει σειρά κάποια παρόμοια ελληνική εταιρεία. Από πίτα που δεν τρώμε...
----------------------------------------------
(*) The Wall Street Journal, "German Shipping Firm Rickmers Files for Bankruptcy", 4/6/2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου