Ξεκίνησε η κατασκευή του «Εξαιρετικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου»

Καλλιτεχνική απεικόνιση του ELT με τα λέιζερ - οδηγούς σε λειτουργία

Μετά από πολλές αναβολές άρχισαν πρόσφατα στην κορυφή του όρους Αρμαζόνες στη Χιλή, οι εργασίες για την κατασκευή του μεγαλύτερου οπτικού τηλεσκοπίου στον κόσμο, του ...Εξαιρετικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου (Extremely Large Telescope ή ELT). Το νέο τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Αστρονομική Ερευνα στο Νότιο Ημισφαίριο (European Southern Observatory, ή ESO), αναμένεται να ανοίξει μια νέα εποχή στην αστρονομία, καθώς θα είναι το πρώτο μιας νέας μεγαλύτερης κλίμακας επίγειων οπτικών και υπερύθρων τηλεσκοπίων.
Το ELT θα έχει πρωτεύον κάτοπτρο διαμέτρου 39 μέτρων και θα βρίσκεται μέσα σε ένα περιστρεφόμενο θόλο διαμέτρου 85 μέτρων! Η περιοχή εγκατάστασής του δωρήθηκε από την χιλιανή κυβέρνηση στον ESO, ώστε να εξασφαλιστεί ότι σε αυτήν δεν θα αναπτυχθεί στο μέλλον καμία φωτορρυπαντική δραστηριότητα που θα μείωνε τη διακριτική του ικανότητα και αποτελεσματικότητα. Το όρος Αρμαζόνες, όπως και το όρος Παρανάλ και άλλες κορυφές γύρω από την έρημο Ατακάμα όπου υπάρχουν τηλεσκόπια του ESO και άλλων ξένων φορέων, είναι ιδανικά σημεία για την εγκατάσταση τέτοιων αστρονομικών οργάνων, λόγω του μεγάλου υψομέτρου (πάνω από 3.000 μέτρα) και της πολύ χαμηλής υγρασίας στην περιοχή.
Το ELT θα συγκεντρώνει 100 εκατομμύρια φορές περισσότερο φως από το ανθρώπινο μάτι, 8 εκατομμύρια φορές περισσότερο από το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου και 26 φορές περισσότερο απ' ό,τι κάθε μονάδα του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου, του ESO. Το τεράστιο κάτοπτρό του θα το κάνει ικανό να δίνει 15 φορές πιο καθαρές εικόνες από εκείνες που δίνει το μεγαλύτερο σήμερα επίγειο τηλεσκόπιο, αλλά ακόμη και το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ. Η διάμετρος των 39 μέτρων ήταν η ελάχιστη που μπορεί να εξασφαλίσει τη με άμεσο τρόπο μελέτη μικρών βραχωδών εξωπλανητών και της ατμόσφαιράς τους (τα μεγαλύτερα σημερινά τηλεσκόπια έχουν διάμετρο κατόπτρου έως 10 μέτρα). Για να αντισταθμίζονται παραμορφώσεις των αστρονομικών ειδώλων εξαιτίας αναταραχών στην ατμόσφαιρα, το ELT θα διαθέτει ειδικά προσαρμοστικά οπτικά στοιχεία και 6.000 σερβομηχανισμούς για την αλλαγή του σχήματος των κατόπτρων του 1.000 φορές το δευτερόλεπτο!

Για οικονομικούς λόγους έγιναν περικοπές στον αρχικό σχεδιασμό του ELT και έμειναν κάποια υποσυστήματα να υλοποιηθούν αργότερα, αν υλοποιηθούν τελικά. Τα όργανα που θα φέρει το ELT στην πρώτη φάση λειτουργίας του θα είναι το HARMONI, ένας φασματογράφος για τη μελέτη μακρινών γαλαξιών και εξωπλανητών, το MAORY, μια συσκευή προσαρμοστικών οπτικών που θα εξαλείφει τις προκαλούμενες από την ατμόσφαιρα στρεβλώσεις των ειδώλων των άστρων, το METIS, μια κάμερα και φασματογράφος υπερύθρων ακτίνων, που θα επικεντρωθεί στους εξωπλανήτες, τους πρωτοπλανητικούς δίσκους, τα ουράνια σώματα του Ηλιακού Συστήματος, τους ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες και τους γαλαξίες που απομακρύνονται με μεγάλη ταχύτητα από τον δικό μας και το MICADO, μια φωτογραφική κάμερα υπερύθρων, που θα είναι συγκρίσιμη με εκείνη του διαστημικού τηλεσκοπίου Τζέιμς Γουέμπ, αλλά με ανάλυση 6 φορές μεγαλύτερη.
Το ELT αναμένεται να καταγράψει το πρώτο φως άστρου το 2024 και τα όργανά του να τεθούν σε λειτουργία το 2025.