Για τη δημοκρατία στην Κούβα

Ας μιλήσουμε για τη δημοκρατία και τα δημοκρατικά δικαιώματα στη σοσιαλιστική Κούβα. Εχουμε χρέος να το κάνουμε αυτό, γιατί η υποκρισία και η ξεδιαντροπιά των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ, της ΕΕ, αλλά και των εγχώριων συνοδοιπόρων τους στην αντι-κουβανική εκστρατεία (κυβέρνηση, ΝΔ και ΣΥΝ) ξεχείλισε. Δε θα αναφερθούμε στην υποκρισία τους με βάση το γεγονός ότι η δημοκρατία και τα δημοκρατικά δικαιώματα στα αστικά κράτη αποτελούν μόνο τη βιτρίνα για την εξαπάτηση του λαού και τη διαιώνιση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας της ολιγαρχίας του πλούτου.

Η ταξική ουσία της δημοκρατίας

Θα αναφερθούμε στη δημοκρατία και στα δημοκρατικά δικαιώματα στην Κούβα, για να καταδείξουμε, στα περιορισμένα περιθώρια ενός άρθρου, πως πρόκειται για μια άλλη ποιότητα δημοκρατίας: Πρόκειται για σοσιαλιστική δημοκρατία, για μορφή της εξουσίας της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Αυτό συμβαίνει πρώτα απ' όλα γιατί η δημοκρατία στην Κούβα βασίζεται στις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, βασίζεται δηλαδή στο γεγονός ότι όλα τα βασικά μέσα παραγωγής αποτελούν ιδιοκτησία όλου του λαού.
Η σοσιαλιστική δημοκρατία στην Κούβα άρχισε να χτίζεται ως συνέπεια της νίκης της Επανάστασης το 1959, που γκρέμισε την αμερικανοστήρικτη δικτατορία του Μπατίστα. Την εξουσία κατέλαβε τότε ο ένοπλος λαός, ο οποίος εθνικοποίησε βαθμιαία τα μέσα παραγωγής, οικοδόμησε τους πολιτικούς θεσμούς της λαϊκής εξουσίας. Μέχρι και σήμερα, η εξουσία στην Κούβα παραμένει σταθερά στα χέρια του ένοπλου λαού, υπό την ιδεολογικοπολιτική καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας.

Επιτροπές Υπεράσπισης

της Επανάστασης

Ενα βασικό χαρακτηριστικό της λαϊκής εξουσίας στην Κούβα είναι ακριβώς ότι σε κάθε επιχείρηση, σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο υπάρχουν οι Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης, στις οποίες συμμετέχει εθελοντικά η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Οι Επιτροπές αυτές αποτελούν τov ένοπλο λαό, δηλαδή τov κυρίαρχο λαό, που επαγρυπνά για την άμυνα της σοσιαλιστικής πατρίδας του. Οπως κατ' επανάληψη έχει υπογραμμίσει ο Φιντέλ Κάστρο, «τα όργανα της λαϊκής εξουσίας, από τότε που δημιουργήθηκαν, βρήκαν στις Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης (ΕΥΕ) τους πιο δραστήριους συνεργάτες τους... Σαν δημιουργική ιδέα της Κουβανικής Επανάστασης, που ίδρυσε για πρώτη φορά στην ιστορία αυτή τη μαζική οργάνωση, οι ΕΥΕ αποτέλεσαν συμβολή στην πείρα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Οι ΕΥΕ ήταν και είναι o φόβος και o τρόμος της αντεπανάστασης κι αποτελούν μια γιγάντια λαϊκή πλημμύρα, που χωρίς αυτήν, χωρίς την αποφασιστική υποστήριξή της στο Κόμμα, θα ήταν αδιανόητο το επαναστατικό κέφι και o ενθουσιασμός, η οργάνωση και η πειθαρχία της πορείας του μαχητή λαού μας».

Αντιπροσωπευτικοί θεσμοί

και εκλογές

Ας δούμε, όμως, πώς εκφράζεται η λαϊκή εξουσία στους διάφορους πολιτικούς και νομικούς θεσμούς της σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Στην Κούβα ισχύουν οι λενινιστικές αρχές περί αιρετότητας, ανακλητότητας, εναλλαγής και ελέγχου όλων ανεξαιρέτως των λαϊκών αντιπροσώπων.
Θεμέλιο των θεσμών της σοσιαλιστικής δημοκρατίας είναι οι συνελεύσεις της γειτονιάς (ανά κάθε οικοδομικό τετράγωνο περίπου) ή του χωριού, οι οποίες ονομάζονται Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας. Οι Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας αντιστοιχούν σε περίπου 500 - 1.000 κατοίκους της ίδιας γειτονιάς. Κάθε τέτοια συνέλευση βάσης αποτελεί τov πυρήνα του πολιτικού αλλά και του εκλογικού συστήματος στην Κούβα. Συζητά κυρίαρχα για όλα τα λαϊκά προβλήματα. Εκλέγει έναν αντιπρόσωπο για τη Δημοτική Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας. Οι υποψήφιοι είναι πάντοτε περισσότεροι από ένας. Νομικά δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό αυτών που θα προτείνει η συνέλευση ως υποψήφιους στις εκλογές.
«Δεν υπάρχουν επαγγελματίες πολιτικοί σ' αυτή τη συγκέντρωση πρότασης υποψηφίων, αλλά απλώς γείτονες. Κανένας δε σηκώνεται για να αναγγείλει ότι είναι υποψήφιος για κάποιο αξίωμα. Οι ψηφοφόροι προτείνουν εκείνους που νομίζουν ότι μπορούν να τους αντιπροσωπεύσουν με τov καλύτερο τρόπο... Συζητούν ελεύθερα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε υποψήφιου... Κάθε αντιπρόσωπος πρέπει να συναντιέται με τους ανθρώπους που μένουν στη δική του σιρκουμσκριψιόν (δηλ. εκλογική περιφέρεια - Δ.Κ.) μια φορά κάθε τρεις μήνες και να δώσει λογαριασμό για τις πράξεις του. Υποχρεώνεται, επίσης, να συγκαλεί μικρότερες συγκεντρώσεις σε πιο συχνά διαστήματα και να διαθέτει χρόνο, για να συναντιέται με ψηφοφόρους χωριστά και v' ακούει τα προβλήματά τους, τα παράπονά τους και τις υποδείξεις τους».
Μετά την ανάδειξη των υποψηφίων από τη Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας ακολουθεί σε κατοπινή, κοντινή ημερομηνία η μυστική και μη υποχρεωτική ψηφοφορία για την ανάδειξη του ενός από τους περισσότερους υποψήφιους που θα είναι o αντιπρόσωπος της γειτονιάς στη Δημοτική Συνέλευση της Λαϊκής Εξουσίας.
Το σύνολο των αντιπροσώπων, το oπoίo αποτελεί τη Δημοτική Συνέλευση της Λαϊκής Εξουσίας υποδεικνύει τους υποψήφιους για τις Επαρχιακές Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας. Οι υποψήφιοι για την Εθνική Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας υποδεικνύονται από τις Δημοτικές Συνελεύσεις.
Κάθε 20 χιλιάδες κατοίκους αντιστοιχεί μια έδρα όπου εκλέγεται ένας βουλευτής της Εθνικής Συνέλευσης Λαϊκής Εξουσίας. Σήμερα το ανώτατο αυτό όργανο εξουσίας έχει 609 βουλευτές από τους οποίους το 80% είναι μέλη και στελέχη του ΚΚ Κούβας.
Στην Κούβα δε γίνεται προεκλογική εκστρατεία των υποψηφίων με την αστική έννοια. Τα βιογραφικά σημειώματα των υποψηφίων αναρτώνται με ευθύνη της εκλογικής επιτροπής. Στις συνελεύσεις όλων των επιπέδων γίνεται ανοιχτή συζήτηση για τα θετικά και αρνητικά του κάθε υποψήφιου, οι οποίοι εξάλλου κρίνονται με βάση τη συνολική τους στάση στην κοινωνία.
To ΚΚ Κούβας σε κανένα επίπεδο δεν υποδεικνύει υποψήφιους ούτε υποστηρίζει κατά την προεκλογική περίοδο κάποιους από αυτούς. Παρ' όλα αυτά, οι βαθιοί δεσμοί του Κόμματος με το λαό έχουν σαν φυσική συνέπεια η μεγάλη πλειοψηφία των αντιπροσώπων σε όλα τα όργανα να αποτελείται από κομμουνιστές.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, o μηχανισμός ανάκλησης των αντιπροσώπων στις Δημοτικές Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας, o οποίος ξεκινά, όταν το ζητήσει έγγραφα το 20% των εκλογέων της περιοχής. Η ανάκληση πραγματοποιείται, αν υπέρ αυτής ψηφίσει η πλειοψηφία των εκλογέων της εκλογικής περιφέρειας και, στην περίπτωση αυτή, προκηρύσσεται νέα εκλογική διαδικασία για την αναπλήρωση της κενής θέσης. Με ανάλογο τρόπο μπορεί να γίνει η ανάκληση βουλευτών και των πιο πάνω αντιπροσωπευτικών σωμάτων.
Ας σημειωθεί, τέλος, ότι οι Κουβανοί έχουν ενεργητικό και παθητικό εκλογικό δικαίωμα (εκλέγουν και εκλέγονται, δηλαδή) από την ηλικία των 16 ετών με μόνη εξαίρεση την Εθνική Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας για την ανάδειξη των βουλευτών της οποίας ψηφίζουν από 16 ετών, αλλά εκλέγονται σε αυτήν μόνο αν έχουν συμπληρώσει το 18o έτος.

Διώκονται μόνο

οι αντεπαναστατικές πράξεις

Σε ό,τι αφορά τώρα στην πρόσφατη δίωξη και καταδίκη των 80 περίπου αντεπαναστατών - πρακτόρων των ΗΠΑ, για τους οποίους σηκώθηκε πολύς κουρνιαχτός: Ο Ποινικός Κώδικας της Δημοκρατίας της Κούβας, με πλήρη ταξική ειλικρίνεια, στο άρθρο 1 παρ. 1 ορίζει ως σκοπούς του νόμου «την προστασία της κοινωνίας, των προσώπων, της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής τάξης και του κρατικού πολιτεύματος», όπως επίσης και την προστασία της ιδιοκτησίας που αναγνωρίζεται από το Σύνταγμα και τους νόμους. Στους σκοπούς του Ποινικού Κώδικα περιλαμβάνεται επίσης η τήρηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών καθώς και η ενίσχυση της συνείδησης του σεβασμού της σοσιαλιστικής νομιμότητας.
Το σοσιαλιστικό κράτος της Κούβας στηρίζεται σε σαφή νομική βάση για τη δίωξη των αντεπαναστατικών ενεργειών, έτσι ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια για καταχρηστική εφαρμογή του νόμου εκ μέρους των οργάνων εξουσίας. Στην Κούβα διώκονται, με βάση το νόμο, μόνο πράξεις συγκεκριμένα προσδιορισμένες από το νόμο. Οι κατηγορούμενοι θεωρούνται αθώοι μέχρι να αποδειχτεί η ενοχή τους στο δικαστήριο. Απολαμβάνουν πλήρεις δικονομικές εγγυήσεις και δικαιώματα, για να υποστηρίξουν τον εαυτό τους σε βαθμό μάλιστα ασύγκριτα μεγαλύτερο από αυτά που συμβαίνουν στις ΗΠΑ ή στην ΕΕ των τρομονόμων.
Είναι εύγλωττη η τοποθέτηση του Φιντέλ Κάστρο: «Εδώ πολλοί μιλούν ενάντια στην κυβέρνηση και κάνουν κριτική στην κυβέρνηση. Εδώ κανείς δεν έχει συλληφθεί, επειδή έκανε κριτική στην κυβέρνηση... Δεν είναι το ίδιο μια κριτική ενάντια στην κυβέρνηση με τις αντεπαναστατικές δραστηριότητες, τα σαμποτάζ στην οικονομία, τα σαμποτάζ στη γεωργία... Κανείς δεν έχει συλληφθεί στην Κούβα για τις πολιτικές του ιδέες».
Αναφερόμενος και πάλι στην Κούβα o Φιντέλ Κάστρο τονίζει: «... αλλά η δύναμη δε βρίσκεται στα όπλα, ούτε στους νόμους, ούτε στους θεσμούς του κράτους. Βρίσκεται στο λαό, στις μάζες, στις επαναστατικές πεποιθήσεις και στην πολιτική κουλτούρα κάθε πολίτη. Η δύναμη δε βρίσκεται στο ψέμα και στη δημαγωγία, αλλά στη σοβαρότητα, στην αλήθεια και στη συνείδηση. Επιπλέον, τα όπλα τα έχει o λαός και με αυτά υπερασπίζει την Επανάσταση χωρίς βασανιστήρια, χωρίς εγκλήματα, χωρίς τάγματα θανάτου, χωρίς αγνοούμενους, χωρίς παρανομίες και αυθαιρεσίες... Ποτέ δε χρησιμοποιήθηκε ένας στρατιώτης, ένας αστυνομικός ή ένας πυροσβέστης ενάντια στο λαό».
Με άλλη ευκαιρία, αναφερόμενος στην υπεράσπιση του σοσιαλιστικού καθεστώτος από το λαό o Φιντέλ Κάστρο τόνιζε ότι «δεν πρέπει να παραβιάζεται κανένας νόμος, δεν πρέπει να πέφτουμε σε καμιά παρανομία. Αν οι νόμοι δεν είναι αρκετά ισχυροί, ας τους κάνουμε πιο ισχυρούς! Δεν πρέπει να διαπράττεται καμιά κατάχρηση εξουσίας. Οχι! Δεν πρέπει να πέφτουμε σε πρακτικές βίας. Οχι! Εμείς δεν μπορούμε να πέφτουμε σε εκείνο που πέφτουν οι καπιταλιστικές κοινωνίες, που οργανώνουν αποσπάσματα θανάτου, διαπράττουν εγκλήματα κλπ. Ο αγώνας ενάντια στις αντικοινωνικές και εγκληματικές δραστηριότητες πρέπει το ίδιο να είναι μια μάχη ολόκληρου του λαού».

Οι δικαστές εκλέγονται

Εξάλλου, εξαιρετική σημασία έχει επίσης το γεγονός ότι νόμοι (και οι ποινικοί, βέβαια) ερμηνεύονται και εφαρμόζονται στην Κούβα από αιρετούς και ανακλητούς από το λαό δικαστές (νομικούς και λαϊκούς, ενόρκους όπως το λέμε στη χώρα μας) με βάση τη διαδικασία που ορίζουν οι νόμοι. Τα άρθρα 120 έως 130 του κουβανικού Συντάγματος ορίζουν επίσης ότι οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους απολαμβάνουν λειτουργικής ανεξαρτησίας, υπόκεινται μόνο στο νόμο και τα δικαστήρια απολογούνται δημόσια για τις εργασίες τους.
Χωρίς πολλά λόγια, ας θυμηθούμε τον Λένιν: «Η προλεταριακή δημοκρατία είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από την πιο δημοκρατική αστική δημοκρατία».

Δημήτρης ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ