Εργατική εκπροσώπηση και εργατική αριστοκρατία (με αφορμή το 37ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ)

Αν η κοινωνική (πολιτική) συνείδηση αντανακλά τις συνθήκες εργασίας και ζωής (ταξική συνθήκη), η ομάδα των συνδικαλιστών που ελέγχουν τη ΓΣΕΕ έχουν αλλάξει ταξική κατάσταση. Εχουν αλλάξει κοινωνική θέση. Σε ένα βαθμό αυτό οφείλεται στις αμοιβές και χορηγίες (υλικές και συμβολικές) που αποσπούν που μπορεί να υπερβαίνουν κατά πολύ το μισθό ή τη συνδικαλιστική αποζημίωση («εργατική αριστοκρατία»). Αυτό οφείλεται επίσης στη γραφειοκρατικοποίηση της εργατικής εκπροσώπησης (εξάρτηση από το κράτος, κυβερνητικός συνδικαλισμός, παράτυπες διαδικασίες εκπροσώπησης κ.λπ.). Ιστορικά η εργατική αριστοκρατία εμφανίζεται όταν η ανάπτυξη του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας διαμορφώνει μια νέα «διαστρωμάτωση» στο εσωτερικό της εργατικής τάξης (μισθολογική, εργασιακή, πολιτισμική κ.λπ.) που επιτηδευμένα εργαλειοποιείται από το κεφάλαιο (βλ. εργάτες «μπλε» και «λευκού κολάρου»), ώστε να υπονομεύεται η ενιαία συνδικαλιστική έκφραση της εργατικής τάξης. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η περίοδος συμπίπτει, όπως έχει δείξει ο Λένιν, με τον μονοπωλιακό καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό, και τη δυνατότητα των μονοπωλίων να «εξαγοράζουν» μέρος των εκπροσώπων των εργατών.

***

Ωστόσο, η σύνθεση των αντιπροσώπων για το 37ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ υπερβαίνει κατά πολύ μια τυπική διαφοροποίηση στο εσωτερικό της εργατικής τάξης, όσον αφορά εργασιακά καθήκοντα και μισθούς, καθώς μεγάλο μέρος εξ αυτών είναι διευθυντικά στελέχη, μέλη διοικητικών συμβουλίων ΑΕ, προϊστάμενοι κ.ο.κ. Αυτοί φέρουν λειτουργίες του κεφαλαίου (διαχείριση εργασιακών πόρων, εποπτεία στην εργασιακή διαδικασία κ.λπ.). Αντικειμενικά πλέον αυτό το τμήμα της εργατικής εκπροσώπησης θα βλέπει το κεφάλαιο και τις μερίδες του (εφοπλιστές, βιομήχανοι, ξενοδόχοι κ.ά.) σε μια αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης και κατανόησης, σε μια σχέση «win - win», ως «κοινωνικό εταίρο». Οχι όμως ως ταξικό αντίπαλο, γεγονός που φαλκιδεύει την εργατική εκπροσώπηση, υπονομεύοντας τον συνδικαλιστικό αγώνα. Εξάλλου, από την ιστορία του εργατικού κινήματος γνωρίζουμε πως οι πρώτοι που εναντιώνονταν στους απεργιακούς αγώνες ήταν η εργατική αριστοκρατία (βλ. D. Geary, «Το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα, 1848 - 1939»).

***

Εκ των πραγμάτων λοιπόν αυτές οι ομάδες συνδικαλιστών που ελέγχουν μέσω γραφειοκρατικών και πατερναλιστικών δικτύων σημαντικό μέρος της ελληνικής εργατικής τάξης («εργατοπατέρες») έχουν αποξενωθεί πλέον από την εργατική τάξη, συγκροτούν ένα διακριτό στρώμα, την εργατική αριστοκρατία, όπως φαίνεται εξάλλου και από τους τρόπους ζωής που ακολουθούν (συνεδριακός τουρισμός κ.λπ.). Με αυτήν την έννοια πρόκειται για οιονεί εκπροσώπους των εργοδοτών μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα, πόσο μάλλον όταν, όπως καταδείχθηκε, ένα μεγάλο μέρος των «αντιπροσώπων» για το 37ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ (πάνω από πενήντα) προέρχονται από νόθες και παράτυπες διαδικασίες (σωματεία - σφραγίδες, κίτρινα - εργοδοτικά σωματεία, διαλυμένα Εργατικά Κέντρα κ.λπ.). Μάλιστα η ΠΝΟ (Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία) αποστέλλει ως αντιπροσώπους διευθυντές εφοπλιστικών και ναυτιλιακών γραφείων, με βάση τον χουντικό νόμο 330. Να υπενθυμίσουμε πως μια αντίστοιχη κατάσταση δημιουργήθηκε επίσης στο συνέδριο της ΟΙΥΕ (ιδιωτικοί υπάλληλοι), πριν από δυο βδομάδες, που επίσης αναβλήθηκε.

***

Επομένως το αίτημα του ταξικού κινήματος για τη νομιμοποίηση των αντιπροσώπων - συνέδρων, ώστε να αποκλειστούν οι νόθοι, υπερβαίνει τη συγκυρία, καθώς τίθεται το κρίσιμο ζήτημα ποιος θα εκπροσωπεί τον κόσμο της εργασίας. Με αυτήν την έννοια το ΠΑΜΕ, που πρωτοστατεί, αναδεικνύεται σε δυνάμει καθολικό εκφραστή του συνδικαλιστικού κινήματος της ελληνικής εργατικής τάξης.

Θανάσης ΑΛΕΞΙΟΥ
Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου