G for Gavras και Gianis – Η αβάσταχτη ελαφρότητα των αστικών πολιτικών παιγνίων

Σφυροδρέπανος

Η ταινία “Τζόκερ” συγκεντρώνει διθυραμβικά σχόλια και κριτικές, πριν καν βγει στις αίθουσες και αναμένεται ως το κινηματογραφικό γεγονός της χρονιάς.
Την ίδια στιγμή, η ταινία του Κώστα Γαβρά “Adults in the room”, που βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο – Βαρουφακιάδα, καταφέρνει ακριβώς το αντίθετο, αναγκάζοντας τους διαχειριστές του IMDb να διαγράψουν πολλά σχόλια και κριτικές με μπόλικη προκατάληψη -στα όρια της εμπάθειας- και προκαθορισμένο συμπέρασμα, προτού καν δουν την ταινία. Έχουν ζήσει όμως τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται και έχουν διαμορφωμένη άποψη για αυτά -όπως όλοι μας.
Η ταινία του Γαβρά κοντεύει να γίνει το πολιτικό γεγονός της χρονιάς -μετά τις εκλογές- και αυτό λέει πολλά για τη δυνατότητα της αστικής πολιτικής σκηνής να μετατρέπεται σε σκηνή θεάτρου -ή μήπως σινεμά- κακής ποιότητας, με πρωταγωνιστές που μπερδεύουν τη βουλή με το σανίδι και την πολιτική με το επικοινωνιακό σόου, όπου ο θεατής καλείται να εντυπωσιαστεί, αναφωνώντας: ουάου…
Αν ο Βαρουφάκης έγραψε ένα πολιτικό άρλεκιν, με γαργαλιστικούς διαλόγους και σκηνές της κλειδαρότρυπας, βρίσκοντας επιτέλους ως γνήσιος ροκ-σταρ το είδος της δημοσιότητας που του ταιριάζει…
…στον αντίποδα ο ελληνικός δικομματισμός και οι εφεδρείες του βρήκαν κατάλληλο πεδίο να μαλώσουν και να τονίσουν τις αγεφύρωτες στρατηγικές που τους χωρίζουν: το mail Χαρδούβελη και το 30% του μνημονίου, όπως έλεγε και ένας ροκ-σταρ.
Το φιλελέ στρατόπεδο της αριστείας επιτίθεται απέναντι σε οποιονδήποτε επιχειρεί να διαφοροποιηθεί λεκτικά -κάνοντας ακριβώς τα ίδια στην πράξη, για να κερδίσει τους επαίνους των εταίρων σαν καλή πολιτική εταίρα- και ξεδιπλώνει το διαχρονικό ταλέντο του να καθιστά πιο συμπαθές το εκάστοτε ΠΑΣΟΚ. Και αν υπήρχε παλιότερα το ίντερνετ, πιθανότατα θα είχε θάψει ακόμα και το “Ζ”. Ποιος είναι στην τελική αυτός ο “άπλυτος” με το κοστούμι, που έκανε πορεία μόνος του, έκλεινε την κυκλοφορία και προκαλούσε αγανάκτηση στη συμπαθή τάξη των οδηγών τρικύκλου; Μα τέλος πάντων, ποιος εκτελεί σε αυτόν τον τόπο;
Κάθε ψευτοδίλημμα που σέβεται τον εαυτό του φροντίζει και για τον άλλο πόλο. Ένας φαφλατάς οικονομολόγος, που βάζει λίγο Κέινς, λίγο Μαρξ (και το αγόρι μου), και αποστομώνει τους πάντες -στο βιβλίο του. Ένας σκηνοθέτης με καλές στιγμές (όπως το Τσεκούρι για το ζήτημα της ανεργίας), κακές στιγμές (όπως την ταινία για την άνοιξη της Πράγας και την επέμβαση του Συμφώνου της Βαρσοβίας) και ένα σχετικά χαμηλό πολιτικό ταβάνι, όπως δείχνουν κάποιες συνεντεύξεις του.

Δεν έχω λύσεις, αλλά πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν πράγματα. Αυτό που μου αρέσει με τον Βαρουφάκη είναι ότι όταν άλλαξε στάση και ψήφισε ο πρωθυπουργός το MoU, παραιτήθηκε. Έγραψε το βιβλίο του κλπ. Ό,τι κι αν νομίζεις για αυτόν, για τον χαρακτήρα του, αν είναι αλαζόνας, είναι το πώς έδρασε σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Μπορεί να συμβεί αυτό, γιατί δεν είμαστε σε ένα κομμουνιστικό ή δικτατορικό σύστημα που δε μπορείς να το κάνεις γιατί θα σε σκοτώσουν ή θα σε βάλουν φυλακή. Μπορούμε να αντιδράσουμε.

Και ένα “αντίπαλο δέος” που πλασάρεται ως εναλλακτική, χωρίς να διαφέρει ιδιαίτερα. Όχι παραπάνω από ό,τι μια αριστερή από μια δεξιά στροφή, για να κάνεις τον κύκλο του τετραγώνου -χωρίς να τετραγωνίσεις τον κύκλο- και να φτάσεις στο ίδιο σημείο, αλλά ακόμα πιο δεξιά από ό,τι πριν -γιατί αυτό ακριβώς καταφέρνουν, με ένα “μαγικό” τρόπο αυτές οι αντιπαραθέσεις.
Τα δίπολα που στήνονται είναι κομμένα και ραμμένα στην αναπαραγωγή του ίδιου σκηνικού, ακόμα και όταν “ξεφεύγουν” από το κυρίαρχο δικομματικό πλαίσιο -στο οποίο είχε ενεργό ρόλο πάντως ο Βαρουφάκης. Και δε φαίνεται να υπάρχει θέμα, σοβαρό η σχετικά ελαφρύ, από τα Ελγίνεια μάρμαρα ως την ταινία του Γαβρά, που να μην το φέρουν στα μέτρα τους και να το εξευτελίσουν.
Στο σινεμά πάντως δεν υπάρχει ακριβώς “μαύρη διαφήμιση” και ο ντόρος που γίνεται είναι η καλύτερη προβολή της ταινίας, διεγερτικό για την περιέργεια ενός ουδέτερου θεατή. Και όπως φαίνεται από τις πρώτες ενδείξεις -και το βιβλίο που προηγήθηκε- προσφέρεται για αρκετά χαμόγελα, αλλά και έντονο, μελαγχολικό προβληματισμό στο τέλος: πού κατάντησε ο “πολιτικός κινηματογράφος”; Και πόσα βήματα πρέπει να κάνουμε για να τον στήσουμε ξανά στα πόδια του;