Άντρας με μπλούζα ΕΣΣΔ και σφυροδρέπανο σε ζωντανή εκπομπή για την πτώση του τείχους του Βερολίνου

Κατιούσα

Αν βρεθείς στο Βερολίνο αυτές τις μέρες, παραμονές της τριακοστής επετείου από την πτώση του τείχους, θα διαπιστώσεις ότι όλα δουλεύουν για να σε πείσουν πως το γεγονός ήταν ό,τι πιο ευχάριστο έχει συμβεί στο ανθρώπινο είδος από τότε που ο αυστραλοπίθηκος πρωτοστάθηκε στα δυο του πόδια. Υπαίθριες και στεγασμένες εκθέσεις παντού, πολλές από αυτές μάλιστα δωρεάν, συναυλίες, αφίσες, ειδικός φωτισμός και προβολές video art στα απομεινάρια του τείχους και φυσικά ατελείωτες εκπομπές και ντοκιμαντέρ για τη “Wende”, την «Αλλαγή», που ξεκινά με την πτώση του τείχους και ολοκληρώνεται με τη γερμανική επανένωση/προσάρτηση της ΓΛΔ τον Οκτώβρη του 1990.
Μέσα σε αυτό το αντικομμουνιστικό πανηγύρι, υπάρχουν όμως κι αυτοί που αντιστέκονται στο «δε θέλουμε θλιμμένους στη γιορτή μας». Όπως στην εκπομπή του τοπικού καναλιού Βερολίνου – Βραδεμβούργου rbb, η οποία μεταδίδεται αυτές τις μέρες κάθε βράδυ από το Sony Center της πλατείας Πότσνταμ, τοποθεσία όχι τυχαία, αφού η πλατεία ήταν έρημη και διχοτομημένη επί τείχους και μετά την επανένωση γέμισε υπερσύγχρονα κτίρια, ανάμεσά τους και η έδρα της Sony στη Γερμανία, γινόμενη το απόλυτο σύμβολο του «καπιταλιστικού θαύματος» τις δεκαετίες του ’90 και του 2000. Στην εν λόγω εκπομπή λοιπόν, καλούνταν να μιλήσουν πολιτικοί, επιστήμονες, πρώην αντιφρονούντες της ΓΛΔ αλλά και απλοί πολίτες για τις εμπειρίες τους από την 9^η Νοέμβρη του 1989 και τις εξελίξεις στη συνέχεια, που κατά κοινή ομολογία γέμισαν με απογοήτευση ένα σημαντικότατο κομμάτι του ανατολικογερμανικού λαού.
Ανάμεσα στις τοποθετήσεις, ξεχώρισε εκείνη μιας ηθοποιού, που χωρίς περιστροφές και «ναι μεν αλλά» υπερασπίστηκε την κληρονομιά της ΓΛΔ, με την εμβρόντητη δημοσιογράφο να ρωτάει, «ναι, αλλά τώρα δεν έχετε περισσότερη ελευθερία;» κι εκείνη να αποκρίνεται: «Τι είναι ελευθερία; Για μένα ελευθερία είναι να μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου σε ένα προστατευμένο περιβάλλον. Κι αυτό το είχα (σ.σ στη ΓΛΔ)». Συνέχισε λέγοντας πως η ίδια ως ηθοποιός εκπαιδευμένη στη ΓΛΔ έχαιρε εκτίμησης και στην ενωμένη Γερμανία, αλλά μιλά εξ ονόματος των φίλων και συγγενών της, που δούλεψαν 40 χρόνια και βλέπουν να παίρνουν λιγότερη σύνταξη από τους δυτικογερμανούς συναδέλφους τους. «Ακούμε κάθε μέρα ότι ήμασταν «κράτος αδίκου» (σ.σ Unrechtsstaat, ονομασία με την οποία κατά κόρον χαρακτηρίζεται η ΓΛΔ στο δημόσιο λόγο της σύγχρονης Γερμανίας) πρόσθεσε, «Ζητάμε σεβασμό για τους πολίτες της ΓΛΔ, δεν υπάρχει ένας πολιτικός να μας ζητήσει μια συγγνώμη και να μας πει ότι έγιναν λάθη και ότι μας εξαπάτησαν». Στη συνέχεια απευθύνθηκε στην αντιπρόεδρο της «Die Linke», Ζάρα Βάγκενκνεχτ, ζητώντας της το λόγο που το κόμμα της δεν υπερασπίζεται τα «ιδανικά του». Διατύπωση πολύ ήπια φυσικά, καθώς στην πραγματικότητα το οπορτουνιστικό μόρφωμα απλώς συστηματικά εξαργυρώνει τη «σφραγίδα» του παλιού Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος, για να αποσπά ψηφαλάκια ανατολικογερμανών, την ώρα που αποστασιοποιείται από τις σημαντικότερες πτυχές του γερμανικού κομμουνιστικού κινήματος. Για την ιστορία, η Βάγκενκνεχτ άρχισε διάφορες μεσοβέζικες σοσιαλδημοκρατικές θεωρητικολογίες, για τον «καπιταλισμό που δεν είναι πια αυτός που ήταν από τότε που δεν υπάρχει πια το ανατολικό στρατόπεδο», υπονοώντας ασφαλώς ότι το πρόβλημα είναι να γυρίσουμε στον παλιό καλό μεταπολεμικό καπιταλισμό. Την ίδια ώρα, η δημοσιογράφος με δύσκολα συγκρατημένο εκνευρισμό προσπαθούσε να αφαιρέσει το λόγο από την κυρία, υπενθυμίζοντας ότι «είναι εκπομπή διαλόγου εδώ», ενώ στη συνέχεια μίλησε ένας πρώην πρωθυπουργός του κρατιδίου του Βραδεμβούργου, που επισήμανε τον «κίνδυνο εξιδανίκευσης αυτού που γίνονταν τότε», παρότι παραδέχτηκε ότι «η κοινωνία τότε ήταν πιο εξισωτική, κι ο διευθυντής ζούσε στην ίδια πολυκατοικία με τον εργάτη».

Ένα άλλο στιγμιότυπο που έκανε τη διαφορά πάντως ήταν αυτό ενός νεαρότερου άντρα, που προφανώς δεν είχε άμεσα βιώματα από την πτώση του Τείχους, ο οποίος εμφανίστηκε με μπλουζάκι ΕΣΣΔ και ένα μεγάλο σφυροδρέπανο. Το οποίο δεν είναι τυπικά απαγορευμένο στη Γερμανία, σε αντίθεση με τα ναζιστικά σύμβολα, ωστόσο δεν είναι ακριβώς συνηθισμένο να κυκλοφορεί κανείς στο δρόμο με αυτό, πολλώ δε μάλλον να βγαίνει έτσι στην τηλεόραση. Οι προσπάθειες του σκηνοθέτη να αποφύγει όσο γινόταν στα πλάνα του το μπλουζάκι ήταν πραγματικά απολαυστικές. Μπορεί κάποιος να πει ότι επρόκειτο για έναν ακόμα χίπστερ από τους άπειρους που παρεπιδημούν ή επισκέπτονται τη γερμανική πρωτεύουσα, αλλά τολμώ να πω ότι η ενδυμασία του σε εκείνο το σημείο σε εκείνο το πλήθος και την εκπομπή αυτής της θεματολογίας, δεν ήταν απλώς κάποιο μεταμοντέρνο statement, αλλά πραγματική πολιτική δήλωση.