O ΦΥΛΑΚAΣ ΤΟΥ STATUS QUO

 

Με την αρωγή των ΜΜΕ αγκιστρωνόμαστε στην καθημερινότητα προβάλλοντας τα επιφαινόμενα, τις εκδηλώσεις φαινομένων αφήνοντας στο σκοτάδι την ανάλυση των θεμελίων  όπου αυτά εδράζονται.  

Τα αντανακλαστικά των ΜΜΕ στο δίμηνο του εγκλεισμού περιορίζονταν στην καθημερινή διόγκωση των εκδηλώσεων της πανδημίας αντί να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τους λόγους που οδήγησαν στη συγκεκριμένη πολιτική για αντιμετώπισή της και να αναζητήσουν τις αιτίες για το διάχυτο πανικό που καλλιεργούνταν. Συνέχιζαν τα ΜΜΕ και σ’ αυτή την έκτακτη κατάσταση να λειτουργούν με τον τρόπο που ξέρουν καλύτερα. Απαριθμήσεις, κατάλογοι συμβουλών, κατατάξεις χωρών, διαγράμματα, περιπτωσιολογίες επαναλαμβάνονται πανομοιότυπα στην πλειοψηφία των ΜΜΕ, που δικαιώνουν επιλογές της κυρίαρχης εξουσίας.

              Και μετά τη λήξη του εγκλεισμού η αισιοδοξία της  κυβέρνησης για τα οικονομικά διαχέεται ανά την επικράτεια από τις επαναλαμβανόμενες φωνές των ΜΜΕ που ανακαλύπτουν στο πρόσωπο του πρωθυπουργού τον άξιο ηγέτη και στην κυβέρνησή του ενέργειες αποτελεσματικές και σωτήριες.

 Όλα αυτά αντανακλούν μια αντίληψη του κόσμου όπου τα πάντα είναι μια σειρά τεχνικών προβλημάτων που αρκεί η διαχείρισή τους να γίνει σύμφωνα με τους κανόνες της μέγιστης απόδοσης. Γι’ αυτό και  για την πανδημία, αφού ο εγκλεισμός απέδωσε τα μέγιστα με ελαχιστοποίηση των νεκρών και φθίνουσα πορεία της επιδημίας, θεωρείται επιτυχημένη η αντιμετώπισή της. Αυθαιρέτως εφαρμόζοντας αναλογικά το ίδιο μοντέλο προεξοφλείται και στην πορεία των οικονομικών μια αντίστοιχη επιτυχία.

        Κι αν τα ΜΜΕ ισχυρίζονται αντικειμενικότητα και αρνούνται πως υπερασπίζονται μια συγκεκριμένη ιδεολογία, είναι γιατί για την πλειοψηφία τους η απρόσκοπτη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών που αποτελεί μέρος της παγκοσμιοποίησης  με επιδίωξη του μέγιστου κέρδους δεν θεωρείται μια ταξική επιλογή, αλλά μια φυσική, δεδομένη  πραγματικότητα. Όσοι λοιπόν στηρίζονται σ’ αυτά για να κατανοήσουν τα μεγάλα ζητήματα παγιδεύονται σε ένα πλαίσιο αναφοράς της κυρίαρχης εξουσίας και σε μια πολύ συγκεκριμένη ιδεολογική προκατάληψη. Και η δική μας παγίδευσή είναι τόσο πιο εύκολη, όσο συνεχίζεται να παρουσιάζονται τα ΜΜΕ ως θεματοφύλακες της δημοκρατίας, μέρος μιας διαδικασίας υπεράσπισης ενός νεφελώδους δημόσιου συμφέροντος, που ισοπεδώνει διαφορές μεταξύ ενός φτωχού κι ενός δισεκατομμυριούχου όταν γίνεται αναφορά σε δημοσιονομική πολιτική, υγειονομική περίθαλψη, ελάχιστο μισθό ή κοινωνική πρόνοια κλπ

            Τα ιδεολογικά θεμέλια της δημοσιογραφίας όπως την γνωρίζουμε βρίσκονται στην εποχή του Διαφωτισμού, όταν το αστικό σύστημα αξιών αντικατέστησε εκείνο της εκκλησίας αντικατοπτρίζοντας την αστική κοινωνική τάξη και θεσμούς της που έχουν τις ρίζες τους τον 18ο αιώνα.  Η πρόσβαση στις πληροφορίες θεωρήθηκε απαραίτητη για την αστική δημοκρατία, εφόσον η ενημέρωση πολιτών είναι προϋπόθεση για συμμετοχή τους στις διαδικασίες της και για έλεγχο των εκλεγμένων αντιπροσώπων.

Στο κυρίαρχο λόγο, ο ρόλος της δημοσιογραφίας από την οποία εξαρτάται η δημιουργία των προϋποθέσεων για δημόσιο διάλογο συνεχίζει να αποτελεί μια σταθερά αναμφισβήτητη. Μόνο που  η αστική δημοσιογραφία, που υπερασπίζεται την κοινωνική τάξη της αστικής δημοκρατίας και το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού που υπηρετεί το κράτος της, ακόμα κι όταν ασκεί κριτική στην πραγματικότητα ο στόχος πάντα παραμένει ο τελικός εγκωμιασμός του status quo.  Στο βαθμό που εξαρτάται απ’ αυτήν η ενημέρωση, η αποκάλυψη γεγονότων, η αντιπαράθεση ιδεών, η δημοσιογραφία συνεχίζει να θεωρείται πως είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη της διαφύλαξης της δημοκρατίας, της υπεράσπισης των συμφερόντων του λαού, μια εξουσία που περιορίζει τις υπερβολές των θεσμοθετημένων οργάνων εξουσίας. Αυτή η εξιδανίκευση του δημοκρατικού ρόλου του Τύπου, παλιότερα μόνο έντυπου τώρα και ηλεκτρονικού, που ενσωματώνεται στη συνταγματική προστασία της ελευθερίας του Τύπου και  στις αρχές δημοσιογραφικής ηθικής αποκαλύπτεται στις μέρες μας να δίνει  τη θέση της σε μια βιομηχανία δημοσίων σχέσεων που απροκάλυπτα πια θέτει τη δύναμη της επιρροής των ΜΜΕ στην υπηρεσία των ιδιωτικών συμφερόντων που έχουν την κυβέρνηση στο πλευρό τους. Γι’ αυτό και η κυβέρνησή μας θεώρησε υποχρέωσή της με πράξη νομοθετικού περιεχομένου εν μέσω κορωνοϊού στα τέλη Μαρτίου  να εξαιρέσει  τους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών καναλιών από την υποχρέωση καταβολής της ετήσιας δόσης ύψους 3,5 εκατ. ευρώ για τις τηλεοπτικές άδειες.

        Τα Μέσα Ενημέρωσης λειτουργούν ξεκάθαρα σαν μια επιχείρηση και βασίζονται σε πηγές εσόδων από διαφημίσεις για την επιβίωσή τους. Οι δημοσιογράφοι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν μια καριέρα, εκτός εάν ευθυγραμμιστούν με την ιδεολογική και πολιτική θέση του εργοδότη των εταιρειών πολυμέσων, γι’ αυτό και καταλήγουν να γίνονται βασιλικότεροι του βασιλέως.

         Παράδειγμα του βαθμού που  ελέγχονται τα μέσα ενημέρωσης από τις εταιρείες στις οποίες ανήκουν, αποτελεί η ομοιογένεια των ειδήσεων και κριτικής στη μεγάλη πλειοψηφία των συστημικών εφημερίδων και τηλεοπτικών καναλιών. Τα οποία, στα καθ’ ημάς,  περιορίζουν την ενημέρωση και κριτική τους σε εγκωμιαστικά σχόλια για τον Κ. Μητσοτάκη, με μια εμμονή στην ανάδειξη της συζύγου του σε βασιλική πρώτη κυρία με ενδυματολογικό γούστο. Το ζήτημα μάλιστα της  χρηματοδότησης ΜΜΕ, που αποφεύγει να κατονομάσει η κυβέρνηση,  με το ποσό των 20 εκατομμυρίων ευρώ για την ενημερωτική  καμπάνια για τον κορωνοϊό από την κυβέρνηση μέσω ιδιωτικής εταιρείας που ανέλαβε να μοιράσει το ποσό  με προμήθεια δική της 3%, με άδηλα κριτήρια, αποκαλύπτει πιο συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται αυτός ο έλεγχος.

         Σε αντίθεση λοιπόν με τον τρόπο που παρουσιάζονται, τα Μέσα δεν βρίσκονται πάνω από το υπάρχον πολιτικό σύστημα ούτε πάνω από την υπάρχουσα κοινωνική τάξη ούτε πάνω από το οικονομικό σύστημα ούτε πάνω από το πολιτιστικό περιβάλλον. Σε καμιά περίπτωση δεν παρατηρούν τα  γεγονότα στη γη από ένα γιγαντιαίο διαστημόπλοιο χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τις επίγειες υποθέσεις. Τα Μέσα Ενημέρωσης είναι στην πραγματικότητα μια αντανάκλαση της αστικής θεσμικής δομής και του συστήματος αξιών σε ρόλο φύλακα του status quo. Στο βαθμό που το εξυπηρετούν και ωφελούνται από αυτόν, ο ρόλος τους είναι να το διαιωνίσουν και να μην  το αλλάξουν.