ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

 

Και ξανά εμφανίζεται η Ευρώπη, με επικεφαλής τη Γαλλία, η οποία δια στόματος του προέδρου της ανακοινώνει πως δέχεται επίθεση μετά τις τελευταίες τρομοκρατικές επιθέσεις ισλαμιστών, να υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης, της συνείδησης και τέλος πάντων κάθε είδους ελευθερία. Ο πρόεδρός Μακρόν εμφανίζεται μάλιστα πεπεισμένος πως «Εάν δεχτούμε επίθεση, για άλλη μια φορά, είναι για τις αξίες που είναι δικές μας, για το γούστο μας για την ελευθερία, για αυτή τη δυνατότητα στο έδαφος μας να πιστεύουμε ελεύθερα και να μην παραδοθούμε σε κανένα πνεύμα τρόμου».

        Και καθώς αποσιωπώνται οι αιτίες και οι συνθήκες που έχουν εκκολάψει τέτοιου είδους πράξεις, όπως  η συμβολή της Δύσης στη διάλυση κρατών σαν  τη Λιβύη, το Αφγανιστάν ή ανεπιτυχώς τη Συρία  και η με κάθε τρόπο εκμετάλλευση του αποκαλούμενου πάλαι ποτε τρίτου κόσμου με την αποικιοκρατία, οι παραινέσεις του Φραντς Φανόν στους συντρόφους του στον αντιαποικιακό αγώνα της Αλγερίας πριν εξήντα χρόνια για τη σχέση τους με την Ευρώπη και τις επισημάνσεις του για την  αγριότητα του πολιτισμού της δεν παύουν να είναι επίκαιρες.

        «Εμπρός σύντροφοι, είναι καλύτερα ν’ αποφασίσουμε από τώρα ν’ αλλάξουμε δρόμο. Τη μεγάλη νύχτα που μέσα της είμαστε βυθισμένοι πρέπει να την αποτινάξουμε και να βγούμε. Η καινούργια μέρα που σηκώνεται πρέπει να μας βρεί σταθερούς, συνετούς κι αποφασισμένους. 

        (…)Ας εγκαταλείψουμε αυτήν την Ευρώπη που δεν σταματάει να μιλάει για τον άνθρωπο κατασφάζοντας τον όπου τον συναντήσει, σ’ όλες τις γωνιές των ίδιων της των δρόμων, σ’ όλες τις γωνιές του κόσμου. 

           Από αιώνες η Ευρώπη σταμάτησε την πρόοδο των άλλων ανθρώπων και τους υποδούλωσε στους σκοπούς της και στη δόξα της. Από αιώνες στ’ όνομα μιας υποτιθέμενης «πνευματικής περιπέτειας» πνίγει το σύνολο σχεδόν της ανθρωπότητας. Κοιτάξτε την σήμερα να ταλαντεύεται ανάμεσα στην πυρηνική διάλυση και στην πνευματική διάλυση. 

            Η Ευρώπη πήρε την εξουσία του κόσμου με θέρμη, κυνισμό και βιαιότητα. Και κοιτάξτε πόσο η σκιά των μνημείων της απλώνεται και πολλαπλασιάζεται. Κάθε κίνηση της Ευρώπης  έκανε να ραγίσουν τα σύνορα του χώρου κι εκείνα της σκέψης. Η Ευρώπη αρνήθηκε κάθε ταπεινότητα, κάθε μετριοφροσύνη, αλλά και κάθε φροντίδα, κάθε τρυφερότητα. 

             Τσιγγούνα δείχτηκε μόνο με τον άνθρωπο, ευτελής, σαρκοβόρα, φόνισσα μόνο με τον άνθρωπο.

            (…) Αυτή η Ευρώπη που δεν έπαψε ποτέ να μιλάει για τον άνθρωπο, να διακηρύσσει πως δεν την ενδιέφερε παρά ο άνθρωπος, ξέρουμε σήμερα με τι βάσανα πλήρωσε η ανθρωπότητα καθεμιά νίκη του πνεύματός της. 

            Εμπρός, σύντροφοι, το ευρωπαϊκό παιχνίδι έχει τελειώσει οριστικά, πρέπει να βρεθεί κάτι άλλο. Μπορούμε να κάνουμε τα πάντα σήμερα, με την προϋπόθεση ότι δεν θα πιθηκίσουμε την Ευρώπη, με την προϋπόθεση ότι δεν θα μας κυριαρχεί ο πόθος να φτάσουμε στην Ευρώπη.

          Η Ευρώπη απόκτησε τέτοια ταχύτητα, τρελή κι ακανόνιστη, που ξεφεύγει σήμερα από κάθε οδηγό, από κάθε λογική, και πηγαίνει με φοβερόν ίλιγγο προς αβύσσους από τις οποίες θα έπρεπε ν’ απομακρυνθούμε το γρηγορότερο. 

           (…) Όταν ψάχνω για τον άνθρωπο στην ευρωπαϊκή τεχνική και στο ευρωπαϊκό  στυλ, βλέπω μια ακολουθία από αρνήσεις του ανθρώπου, μια χιονοστιβάδα φόνων. 

           (…)Ας αποφασίσουμε να μη μιμηθούμε την Ευρώπη κι ας σφίξουμε τους μυώνες μας και τους εγκεφάλους μας  προς μια νέα κατεύθυνση. Ας προσπαθήσουμε να φτιάξουμε τον απόλυτο άνθρωπο, που η Ευρώπη στάθηκε ανίκανη να τον κάνει να θριαμβεύσει.

           Εδώ και δυο αιώνες μια παλιά ευρωπαϊκή αποικία βάλθηκε να φτάσει την Ευρώπη. Πέτυχε τόσο πολύ σ’ αυτό, ώστε σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει  ένα τέρας όπου οι αβαρίες, οι αρρώστιες και η απανθρωπιά της Ευρώπης έφτασαν σε τρομακτικές διαστάσεις.

           (…)Η Δύση θέλησε να είναι μια περιπέτεια του πνεύματος. Στ’ όνομα του πνεύματος, τους ευρωπαϊκού πνεύματος εξυπακούεται, η Ευρώπη δικαιολόγησε τα εγκλήματα της και νομιμοποίησε της δουλεία στην οποία κρατάει τα τέσσερα πέμπτα της ανθρωπότητας.

           Ναι, το ευρωπαϊκό πνεύμα είχε περίεργες βάσεις. Όλη η ευρωπαϊκή  σκέψη διαδραματίστηκε σε χώρους και πιο έρημους, όλο και πιο απόκρημνους. Έτσι πήραν τη συνήθεια να συναντούν εκεί όλο και πιο λίγο τον άνθρωπο. 

          Ένας διαρκής διάλογος με τον εαυτό της, ένας όλο και πιο χυδαίος ναρκισσισμός δεν έπαψαν να στρώνουν το κρεβάτι για ένα παραλήρημα όπου η εγκεφαλική εργασία γίνεται πόνος, καθώς οι αλήθειες δεν είναι πια  καθόλου αλήθειες του ζωντανού ανθρώπου που εργάζεται και οικοδομεί, αλλά λέξεις, διάφορες συλλογές από λέξεις, εντάσεις γεννημένες από τις σημασίες που περιλαμβάνονται στις λέξεις. Ωστόσο βρέθηκαν Ευρωπαίοι που προτρέπουν  τους Ευρωπαίους εργαζόμενους να σπάσουν αυτό τον ναρκισσισμό και να διακόψουν αυτές τις αναλήθειες.

         Γενικά οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι δεν ανταποκρίθηκαν σ’ αυτές τις παροτρύνσεις. Γιατί οι εργαζόμενοι πίστεψαν κι αυτοί πως τους αφορά η θαυμαστή περιπέτεια του ευρωπαϊκού πνεύματος.

           (…) Ο Τρίτος Κόσμος πρέπει  να ξαναρχίσει την ιστορία του ανθρώπου που να υπολογίζει συγχρόνως τις κάποτε θαυμαστές θέσεις που υποστηρίζει η Ευρώπη, αλλά επίσης και τα εγκλήματα της Ευρώπης από τα οποία το πιο φριχτό είχε για θύμα τον άνθρωπο, τον παθολογικό διαμελισμό των λειτουργιών του και τη διάσπαση της ενότητάς του. Στα πλαίσια μιας συλλογικότητας, το ρήγμα, τη διάκριση, τις αιματηρές εντάσεις που τρέφονται από τις κοινωνικές τάξεις, και τέλος στην κλίμακα της ανθρωπότητας, τα φυλετικά μίση, τη σκλαβιά, την εκμετάλλευση και κυρίως τη γενοκτονία που αποτελεί ο παραμερισμός ενάμισυ δισεκατομμυρίου ανθρώπων.

             Λοιπόν σύντροφοι, ας μην αποτίουμε τιμές στην Ευρώπη δημιουργώντας κράτη, θεσμούς και κοινωνίες εμπνευσμένες απ’ αυτήν. 

             Η ανθρωπότητα άλλο περιμένει από μας κι όχι αυτήν την γελοιογραφική και γενικά χυδαία απομίμηση.»                       

        (Frantz Fanon, Της γης οι κολασμένοι, μετφ. Α. Αρτέμη, εκδ. Κάλβος, 1982)