Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 25: Οι διεθνείς επαφές μετά την 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946)

Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 25: Οι διεθνείς επαφές μετά την 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946)

ΜΕΤΑ ΤΗ 2Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ

Νέος κύκλος διεθνών επαφών του ΚΚΕ

Ο Ζαχαριάδης στο εξωτερικό

Μετά τη 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ – και αφού γύρισε η ΕΑΜική αντιπροσωπεία (Μ. Παρτσαλίδης και Π. Ρούσος) από το εξωτερικό – ένας νέος κύκλος διεθνών επαφών του Κόμματος άνοιξε, αυτή τη φορά από τον ίδιο το Ν. Ζαχαριάδη. Στις 20 Μάρτη του 1946, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, συνοδευόμενος από τον Μ. Πορφυρογένη, αναχώρησε για το εξωτερικό, με σκοπό να παραστεί στο συνέδριο του ΚΚ της Τσεχοσλοβακίας. Με την ευκαιρία αυτή, πραγματοποίησε συναντήσεις με ηγετικά στελέχη κομμουνιστικών κομμάτων, ιδιαίτερα δε των κομμάτων της βαλκανικής χερσονήσου και συζήτησε μαζί τους την κατάσταση στην Ελλάδα και τις προοπτικές του αγώνα του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Λέγεται, μάλιστα, ότι ο Ζαχαριάδης δεν περιορίστηκε στις συναντήσεις αυτές, αλλά ταξίδεψε και στη Μόσχα, όπου είχε συνάντηση με τη σοβιετική ηγεσία και τον ίδιο τον Στάλιν. Γι’ αυτό το ταξίδι του Ζαχαριάδη στη Σοβιετική Ενωση, έχουν γράψει ο Λ. Ελευθερίου (“Συνομιλίες με το Νίκο Ζαχαριάδη”, εκδόσεις “Κένταυρος”, σελ. 34 – 35), ο οποίος λέει ότι στηρίζεται σε προσωπική μαρτυρία του τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Π. Ρούσσος με πολύ γενικό τρόπο (“Μεγάλη Πενταετία”, τόμος β`, σελ. 418 – 430) και άλλοι. Περισσότερα, όμως, στοιχεία – αδιάσειστα – γύρω από αυτό το θέμα, δεν έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας κι έτσι είμαστε είμαστε υποχρεωμένοι απλώς να καταγράψουμε τις μαρτυρίες, χωρίς να επεκταθούμε περισσότερο και χωρίς να είμαστε σε θέση να τις επιβεβαιώσουμε. Αλλωστε, ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, αν και είχε σημαντικούς λόγους να επικαλεστεί την προαναφερόμενη συνάντησή του με τον Στάλιν, το 1956 – τότε που τον χτυπούσαν από παντού για τις επιλογές του, σχετικά με τον Εμφύλιο – δεν το έπραξε, ενώ έκανε λόγο για όλες τις άλλες διεθνείς επαφές, που είχε την άνοιξη του 1946.

Μιλώντας στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το Φλεβάρη του 1957, είπε μεταξύ άλλων: “Οταν πήγαμε με το Μιλτιάδη τον Πορφυρογένη για το συνέδριο του Τσεχοσλοβάκικου Κόμματος, εγώ είδα και τον Τίτο και την ηγεσία του γιουγκοσλάβικου κόμματος και τους συντρόφους του αλβανικού κόμματος και τον Δημητρόφ πήγα και τον είδα. Εβαλα τη γραμμή της 2ης Ολομέλειας. Εκείνο που τόνισε ο Δημητρόφ είναι ακριβώς αυτό. Προοδευτικό πέρασμα στον ένοπλο αγώνα” (“Πρακτικά 7ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, 1957″, μόνο για εσωκομματική χρήση, σελ. 209 και Π. Δημητρίου: “Η διάσπαση του ΚΚΕ”, τόμος Α`, σελ. 94).

Η συνάντηση με τον Δημητρόφ

Για τη συνάντηση του Ζαχαριάδη με τον Δημητρόφ, έχουμε ορισμένα στοιχεία παραπάνω, τα οποία προέρχονται από την ανακοίνωση της ιστορικού Ι. Παπαθανασίου στο συνέδριο των ΑΣΚΙ, που πραγματοποιήθηκε στις 4 – 5/5/1996. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Ι. Παπαθανασίου, από έρευνα στα σοβιετικά αρχεία, ο Ν. Ζαχαριάδης συναντήθηκε με τον Δημητρόφ στη Σόφια και αφού συνομίλησε μαζί του, του παρέδωσε υπόμνημα, με τίτλο “Σύντομες σημειώσεις για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα”. Το υπόμνημα αυτό, ο Βούλγαρος κομμουνιστής ηγέτης το παρέδωσε στα στελέχη του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του ΚΚΣΕ Μπαράνοφ και Μοσέτοφ, οι οποίοι και το συμπεριέλαβαν στην έκθεσή τους προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ. Την έκθεση αυτή παρέλαβε ο Σουσλώφ στις 26/4/1946 και την επομένη ενημέρωσε για το περιεχόμενό της τους Μαλένκοφ, Μπέρια και Ζντάντοφ. Οι πληροφορίες, που παρουσίασε η ιστορικός Ι. Παπαθανασίου, στην ανακοίνωσή της στο συνέδριο των ΑΣΚΙ, γύρω από το υπόμνημα του Ζαχαριάδη στον Δημητρόφ, αντλούνται όλες από την προαναφερόμενη έκθεση των Μπαράνοφ και Μοσέτοφ προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ. Σύμφωνα, λοιπόν, μ’ αυτή την έκθεση, ο Ζαχαριάδης στο υπόμνημά του δίνει στοιχεία για την κατάσταση του Κόμματος και του κινήματος στην Ελλάδα. Ενημερώνει, επίσης, για τη στρατιωτική οργάνωση του Κόμματος και ζητάει τη βοήθεια των αδελφών κομμάτων προς το ΚΚΕ. Λέει, συγκεκριμένα, η έκθεση των δύο Σοβιετικών αξιωματούχων: “Οσον αφορά στην πρακτική βοήθεια που υπολογίζει το ΚΚΕ, ο σ. Ζαχαριάδης υποδεικνύει τα παρακάτω:

1. Δημιουργία σε Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Βουλγαρία κέντρων εκπαίδευσης 8.000 στελεχών, αξιωματικών και μαχητών, που θα κατανεμηθούν ως εξής: 4.000 στη Γιουγκοσλαβία και από 2.000 στην Αλβανία και τη Βουλγαρία.

2. Να σκεφτούμε το ζήτημα της ενίσχυσης με πολεμικό υλικό του αγώνα μας, το οποίο πρέπει να επιλυθεί μέσω Γιουγκοσλαβίας.

3. Να οργανώσουμε στα μεγάλα κέντρα των βαλκανικών χωρών και των χωρών της Ευρώπης κέντρα πληροφόρησης και βοήθειας για την Ελλάδα και από την Ελλάδα.

4. Να δοθεί βοήθεια σε εκδοτικά μέσα στο ΚΚΕ, με την αποστολή τυπογραφικών μηχανών και χαρτιού”.

Είναι σαφές, απ’ όσα έχουμε αναφέρει, πως οι συναντήσεις του Ζαχαριάδη με τα αδελφά κόμματα, κυρίως της Βαλκανικής, επιβεβαιώνουν τη θέση του ΚΚΕ – και τη συμφωνία, αλλά και υπόδειξη των άλλων κομμάτων – για προοδευτικό πέρασμα στην ένοπλη πάλη, ανάλογα με τις εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Η βοήθεια δε, που ζητάει ο ηγέτης του ΚΚΕ από τα αδελφά κόμματα, εντάσσεται ακριβώς σ’ αυτήν την προοπτική.

Μόνιμη κομματική αποστολή στο εξωτερικό

Μια έκθεση στα αδελφά κόμματα

Οι διεθνείς επαφές του ΚΚΕ θα ενταθούν το καλοκαίρι του ’46 και τούτο είναι εξηγήσιμο, αφού, μετά τις εκλογές του Μάρτη, η ντόπια και ξένη αντίδραση όξυναν με την πολιτική τους τις εσωτερικές αντιθέσεις, αύξησαν στο έπακρο τα μέτρα καταστολής κατά του ΕΑΜικού κινήματος, κατέστησαν τη μοναρχοφασιστική τρομοκρατία υπόθεση του κράτους. Τα πράγματα συνεπώς, οδηγούνταν με μαθηματική ακρίβεια προς τον εμφύλιο πόλεμο και το ΚΚΕ όφειλε να λάβει υπόψη του τη νέα κατάσταση, φροντίζοντας να προετοιμαστεί για την αντιμετώπισή της. Αυτό, εκ των πραγμάτων, σήμαινε την υλικοτεχνική προετοιμασία του Κόμματος, ούτως ώστε να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει το πολεμικό μένος των αντιπάλων του, με τα ίδια μέσα που αυτοί χρησιμοποιούσαν. Ταυτόχρονα, σήμαινε και τη λήψη των απαραίτητων μέτρων για αποφασιστικό ξεδίπλωμα της παράνομης δουλιάς, αφού τα νόμιμα μέσα συνεχώς περιορίζονταν.

Ετσι, τον Αύγουστο του ’46 αντιπροσωπεία του Κόμματος, αποτελούμενη από τους Γ. Ιωαννίδη και Π. Ρούσο, φεύγει για το Βελιγράδι, με σκοπό να αποκαταστήσει μια μόνιμη επαφή με τα κομμουνιστικά κόμματα της Βαλκανικής Χερσονήσου και το ΚΚΣΕ και να εξασφαλίσει την απαραίτητη βοήθεια, για την ενίσχυση του Κόμματος και του αντάρτικου κινήματος. Στο Βελιγράδι, η αντιπροσωπεία θα φτάσει στις 25 Αυγούστου και στις 28 του ιδίου μήνα θα ταξιδέψει για τη Σόφια με σκοπό να έχει συνάντηση με το Δημητρόφ. Στόχος της αντιπροσωπείας είναι να πάει, αν είναι δυνατόν, και στη Σοβιετική Ενωση, αλλά αυτό το ταξίδι δεν έγινε κατορθωτό, όπως δεν έγινε κατορθωτή και η συνάντηση με τον Δημητρόφ, ο οποίος εκείνο το διάστημα έλειπε από τη βουλγάρικη πρωτεύουσα. Τελικά, η συνάντηση με το Βούλγαρο κομμουνιστή ηγέτη θα πραγματοποιηθεί λίγες μέρες μετά, πιθανόν στις 12 Σεπτέμβρη του 1946. Στα πλαίσια αυτής της συνάντησης, ο Ιωαννίδης θα επιδώσει εκ μέρους του ΚΚΕ έκθεση προς τα αδελφά κόμματα, που φέρει ημερομηνία 12/9/46 και τίτλο “Η κατάσταση στην Ελλάδα και τα επείγοντα προβλήματα του κινήματός μας”. Η έκθεση αυτή βρίσκεται στο “Αρχείο ΚΚΕ – ΑΣΚΙ” – με αριθμό αρχειοθέτησης Κ383/Φ: 20/33/1 – απ’ όπου και λάβαμε γνώση της.

Η έκθεση προς τα αδελφά κόμματα

Η έκθεση, σκιαγραφώντας την κατάσταση στην Ελλάδα, σημειώνει τα εξής: “Με τις ψευτοεκλογές στις 31 του Μάρτη η βρετανική πολιτική ανέδειξε στην εξουσία στην Ελλάδα τη μοναρχοφασιστική παράταξη (Λαϊκό Κόμμα κλπ.) με σκοπό να πνίξει το Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα και να προετοιμάσει την παλινόρθωση της μοναρχίας και του βασιλιά Γεωργίου σαν του πιο πιστού υπηρέτη της για τη στερέωση της θέσης των Αγγλων στην Ελλάδα. Το δημοψήφισμα την 1/9/46, οργανωμένο μέσα σε πρωτάκουστες συνθήκες τρομοκρατίας και νοθείας, επισφραγίζει την επικράτηση του μοναρχοφασισμού και ανοίγει νέα περίοδο οξύτατων εσωτερικών αγώνων, οδηγεί στη γενίκευση του εμφυλίου πολέμου και διεθνείς περιπλοκές. Οποιαδήποτε βρετανική “μανούβρα” δεν αλλάζει αυτές τις βασικές διαπιστώσεις. Η κατάκτηση των δημοκρατικών ελευθεριών είναι έργο αποκλειστικό της πάλης του λαού με την επικουρία των άλλων φιλελευθέρων λαών. Το γεγονός ότι παρά την καταφανή αντίθεση της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, η Μ. Βρετανία κατέφυγε στη βίαιη, απροκάλυπτη παλινόρθωση της χρεοκοπημένης προδοτικής και φασιστικής μοναρχίας, δείχνει πόσο σκληρά παλεύει και θα παλέψει για τη στρατηγική θέση της στην Ελλάδα, σαν ορμητήριο ενάντια στις Βαλκανικές Δημοκρατίες και στη Σοβιετική Ενωση.

Η δήλωση του Μοντγκόμερι στη μυστική σύσκεψη του ελληνικού Γενικού Επιτελείου, που μας έγινε γνωστή, δείχνει τις τάσεις της βρετανικής πολιτικής και βεβαιώνεται από τα γεγονότα: (Να κρατήσουμε την Ελλάδα, που αποτελεί τη δεξιά λαβή κατά της ΕΣΣΔ και γι’ αυτό πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τη σοβιετική πέμπτη φάλαγγα, δηλ. το ΚΚΕ).

Τίποτα δε γίνεται στην Ελλάδα χωρίς τη γνώση και τη γνώμη των Αγγλων”. Η δύναμη του ΚΚΕ

Στη συνέχεια της έκθεσης σκιαγραφείται αναλυτικά το ελληνικό πρόβλημα στα πλαίσια της αγγλικής κατοχής, της μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας και δίνονται στοιχεία για το συσχετισμό δυνάμεων, την οικονομική κατάσταση, τους μαζικούς αγώνες που αναπτύσσονται, την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ΚΚΕ, την εξέλιξη του αντάρτικου κινήματος.

Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που περιέχονται στην έκθεση για τη δύναμη του ΚΚΕ. Συγκεκριμένα αναφέρεται: “Στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα το Κόμμα μας έγινε κόμμα μαζικό. Δημιούργησε παντού οργανώσεις και στο τελευταίο χωριό. Ο αριθμός των μελών του έφτασε στο Δεκέμβρη του 1944 στα 420.000 μέλη. Σ’ αυτή την περίοδο δημιουργήθηκαν πολλές χιλιάδες κατώτερα και μεσαία στελέχη. Σήμερα ο αριθμός των μελών του κόμματος είναι 45.000 περίπου.

Η διαφορά αυτή οφείλεται στους εξής λόγους:

α) Υστερα από την απόφαση του 7ου Συνεδρίου του Κόμματος (Οχτώβρης 1945) για την πραγματοποίησης της πολιτικής ενότητας στο χωριό πέρασαν στο Αγροτικό Κόμμα περίπου 250.000 μέλη μαζί με όλα τα αγροτικά στελέχη.

β) Με την εκκαθάριση που έγινε στο Κόμμα μας ύστερα από τη συμφωνία της Βάρκιζας αποκλείστηκαν 20 – 25.000 μέλη, και

γ) Τα υπόλοιπα διέρρευσαν μετά το Δεκέμβρη του 1944.

Σήμερα έχουμε 7 – 8.000 έμπειρα, κατώτερα και μεσαία, στελέχη (στις καθοδηγήσεις των Κομματικών Οργανώσεων της βάσης, στις Αχτιδικές Επιτροπές, στις Επιτροπές Πόλης, στα συνδικάτα και στις άλλες εξωκομματικές οργανώσεις)”.

Το αντάρτικο κίνημα

Ειδικά, για την πορεία του αντάρτικου αγώνα, υπογραμμίζεται: “Το δυνάμωμα του εκφασισμού της χώρας, η τρομοκρατία και οι μαζικές δολοφονίες δημιούργησαν για το Λαό ανυπόφορες συνθήκες. Πολλοί αγρότες και άλλα στελέχη του Λαϊκού Κινήματος υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στα βουνά.

Το καλοκαίρι του 1946 ο αγώνας άρχισε να περνάει σε οργανωμένη δράση αντάρτικων ομάδων από παλιούς και νέους αντάρτες.

Οι ομάδες αυτές, αν και ανεπίσημες, βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο και την καθοδήγησή μας.

Τον Αύγουστο υπήρχαν στα κυριότερα βουνά της Ελλάδας, ιδίως στη Μακεδονία και Θεσσαλία, περίπου 4.000 αντάρτες εξοπλισμένοι… Για να εκπληρώσει ο αντάρτικος αγώνας αποτελεσματικά τους σκοπούς που βάζει η σημερινή πολιτική κατάσταση, πρέπει να ενισχυθούν και να αυξηθεί ο αριθμός των ανταρτών.

Η προοπτική μας είναι ν’ ανεβούν σύντομα σε 15 – 20.000 πολεμιστές. Αρχισε κιόλας η δουλιά μας προς αυτήν την κατεύθυνση. Παίρνονται μέτρα για το συντονισμό της δράσης τους.

Ποια θα είναι η παραπέρα εξέλιξη της πάλης, αυτό εξαρτάται όχι μόνο από τις εσωτερικές συνθήκες αλλά και από τις διεθνείς.

Πάντως σήμερα, έχοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες δυσκολίες του χειμώνα που πλησιάζει, δεν είμαστε σε θέση μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε όλες τις ανάγκες του αντάρτικου αγώνα”.

Η αιτούμενη βοήθεια

Η έκθεση ολοκληρώνεται με μια σειρά αιτήματα για βοήθεια, ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν ορισμένα επείγοντα προβλήματα του κινήματος. Συγκεκριμένα, αναφέρεται: “Στη λύση των ακόλουθων προβλημάτων του αγώνα μας έχουμε την ανάγκη της βοήθειάς σας.

1. Εφόσον οι Αγγλοι δε δείχνουν πρόθεση να εγκαταλείψουν την Ελλάδα και η ελληνική μοναρχοφασιστική κυβέρνηση τούς υπηρετεί σε όλα και παρουσιάζει μπροστά στον ελληνικό λαό την παραμονή των αγγλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα σαν εγγύηση από τον κίνδυνο επίθεσης των Βορείων Δημοκρατικών γειτόνων της και ειδικά του Σλαβισμού, θέτουμε υπόψη σας την άποψη κατά πόσο συμφέρει και στην πολιτική της ΕΣΣΔ και των Δημοκρατικών χωρών να κηρυχθεί η Ελλάδα ουδέτερη χώρα, κάτω από την εγγύηση των μεγάλων δυνάμεων.

2. Για την προετοιμασία 15 – 20.000 ανταρτών μάς χρειάζεται η βοήθειά σας. Τον καιρό της Βάρκιζας κατορθώσαμε να κρύψουμε οπλισμό για 20.000 άτομα. Δυστυχώς το μεγαλύτερο μέρος λόγω της βιαστικής απόκρυψης έπεσε στα χέρια της αντίδρασης ή χάλασε. Η βοήθεια χρειάζεται, επίσης, σε ιματισμό, ακόμα και σε τρόφιμα…

3. Εκτός από αυτό έχουμε ανάγκη οικονομικής βοήθειας για το Κόμμα, το ΕΑΜ και τα συνεργαζόμενα κόμματα και οργανώσεις, καθώς και για τα θύματα του αγώνα…

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, στα οποία έχουμε ανάγκη της βοήθειάς σας, όπως η κομματική δουλιά και η προπαγάνδα μας για τον ελληνικό αγώνα στο εξωτερικό, ίδρυση ραδιοσταθμού, η προμήθεια τυπογραφείων και άλλων, που μπορούμε να τα λύσουμε χωριστά με τα αντίστοιχα όργανα, εφόσον κατ’ αρχήν αποφασιστεί αυτό”.

Πηγή: Ειδικό αφιέρωμα Ριζοσπάστη

Πίσω στα περιεχόμενα

http://erodotos.wordpress.com/istoria-dse/