Στην προηγούμενη ανάρτηση του blog βρέθηκαν πολλοί να διαφωνήσουν ή και να μου επιτεθούν για τον χαρακτηρισμό «βλάκας» που απέδιδα σε όσους πανηγύριζαν ή δικαιολογούσαν το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δεν έχω καμία διάθεση να απολογηθώ για τίποτα, ούτε να ζητήσω συγγνώμη από τους θιγμένους. Όμως μου κινήθηκε το ενδιαφέρον να γράψω ένα κείμενο για την βλακεία, το δομικό αυτό στοιχείο του καπιταλισμού.
Ο καπιταλισμός, λοιπόν, είναι ένα κοινωνικο-οικονομικό σύστημα το οποίο για να εδραιωθεί και να αναπαραχθεί έχει ανάγκη τους βλάκες, όπως τα μωρά το μητρικό γάλα. Αν σκεφτούμε πως οι ίδιοι οι υποστηρικτές του, εδώ και αιώνες, βλέπουν τον καπιταλισμό ως το σύστημα εκείνο στο οποίο θα αυξάνεται η κερδοφορία του κεφαλαίο και ταυτόχρονα όλοι θα ζουν καλύτερα και πιο πλουσιοπάροχα. Για να πειστείς για την αλήθεια αυτής της υπόθεσης πρέπει να είσαι βλάκας. Και από αυτόν τον κανόνα δεν εξαιρούνται ακόμα και οι πιο διακεκριμένοι επιστήμονες.
Η βλακεία είναι τόσο απαραίτητη που ακόμα κι αν δεν υπάρχει πρέπει να την δημιουργήσει το ίδιο το σύστημα. Έτσι, η βλακεία εμφανίζεται από τη στιγμή της γέννησης του ανθρώπου. Τηρούνται οι απαραίτητες παραδόσεις, οι πιο ακίνδυνες για το σύστημα, όπως για παράδειγμα η πατριαρχία. Πρέπει το παιδί να πάρει το όνομα του πατέρα, να γίνει άντρας ή καλή νοικοκυρά. Στη συνέχεια, εκεί που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται δυο-τρία πράγματα, η βλακεία μεταφέρεται στο παιχνίδι. Πάρε να ‘χεις σούπερ-ήρωες που σώζουν τον κόσμο και διαφυλάσσουν την ασφάλεια και την τάξη. Αργότερα η βλακεία μπαίνει θεσμικά στο μυαλό του ανθρώπου από το σχολείο: Πειθαρχία, πρόγραμμα, καλός και φιλήσυχος μαθητής με κοσμιοτάτη διαγωγή, μαθήματα που περιορίζουν την σκέψη ενός παιδιού αντί να τη διευρύνουν, πολλά, πάρα πολλά θρησκευτικά και προς θεού μην αρχίσεις να ρωτάς για πολιτικά γιατί εδώ αυτά απαγορεύονται.
Από δίπλα και η τηλεόραση και το διαδίκτυο. Η βλακεία σου επιτίθεται από παντού. Συνδυάζεται άψογα με την υποκουλτούρα, την ημιμάθεια ή την αμορφωσιά. Αν πάτε σε ένα παιδικό πάρτι σήμερα θα ακούσετε Παντελίδη, Πάολα και «Δεν σου κάνω τον Άγιο». Θα δείτε την ευχαρίστηση των παιδιών στα μάτια τους όταν ακούνε και τραγουδάνε αυτά τα τραγούδια. Παιδιά παραδομένα στην οικογενειακή παράδοση της βλακείας.
Η βλακεία ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ώσπου φτάνει στο σημείο να ακούς από μεσήλικους εργαζόμενους την εξής φράση: «ο τάδε επιχειρηματίας δίνει δουλειά σε τόσους ανθρώπους». Όχι, δεν περιμένω από κάθε εργάτη να μπορεί να εξηγήσει την έννοια της υπεραξίας όπως ο Μαρξ. Δεν περιμένω να έχει γεννηθεί με την ταξική του συνείδηση γραμμένη στον κώδικα του DNA του. Αλλά περιμένω να μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του, βασισμένος στα όσα ο ίδιος ζει.
Για να τα βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Το σύστημα μας θέλει βλάκες. Και μας το δείχνει με κάθε τρόπο. Ακόμα και οι πιο σπουδαγμένοι δεν είναι τίποτα παραπάνω από εξειδικευμένοι βλάκες. Άνθρωποι οι οποίοι μπορούν να αναλύουν τις κινήσεις των χρηματιστηριακών δεικτών και να παίζουν στα δάχτυλά τους τα CDS αλλά δεν μπορούν να φτιάξουν καφέ ή να καταλάβουν ότι ο κόσμος που ζουν δεν είναι δείκτες αλλά άνθρωποι είναι η αντεστραμμένη εικόνα των ανθρώπων που ζουν στην εξαθλίωση αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτοί που εμφανίζονται ως επίδοξοι σωτήρες τους είναι η αιτία της δικής τους εξαθλίωσης.
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών είναι ένα ακόμα καλό παράδειγμα. Πως θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε τις τελευταίες εξελίξεις με την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ, την υπουργοποίηση του Αδώνιδος, τις διακηρύξεις για τα success stories, αν δεν βουτήξουμε στο βούρκο της βλακείας; Ή για να μιλήσω στη γλώσσα των οπαδών των νεοφιλελ… συγγνώμη μεταρρυθμιστών: Πως γίνεται να πατάξεις την ανεργία των ιδιωτικών υπαλλήλων απολύοντας δημόσιους υπαλλήλους;
Δεν συνεχίζω άλλο. Έτσι κι αλλιώς η σκέψη μου έχασε τον ειρμό της. Παραθέτω μόνο μια φωτογραφία, ενδεικτική των όσων σκέφτομαι:
protoselido