ΗΦΑΙΣΤΟΣ : ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ ΜΕ ΚΟΜΗΤΗ

24 Αυγ 2014

ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ ΜΕ ΚΟΜΗΤΗ

ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ ΜΕ ΚΟΜΗΤΗ

Ακριβής στο ραντεβού της η «Ροζέτα»

Εντυπωσιακές οι πρώτες κοντινές φωτογραφίες από τον κομήτη «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο»

Φωτογράφιση μακράς διάρκειας (330 δευτερολέπτων) από απόσταση 550 χιλιομέτρων, δείχνει τα ίχνη ουράς που αφήνει πίσω του ο κομήτης «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο» καθώς πλησιάζει στον Ηλιο και αρχίζει να θερμαίνεται

Μετά από ένα δεκάχρονο ταξίδι στο Διάστημα, η αποστολή «Ροζέτα» έφτασε στις 6 Αυγούστου 2014 στον τελικό της στόχο και έγινε η πρώτη διαστημοσυσκευή που μπήκε σε τροχιά γύρω από τον πυρήνα ενός κομήτη, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος. Η «Ροζέτα» και ο περιοδικός κομήτης «67Ρ/Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο» (περιοδικός σημαίνει ότι έχει κλειστή τροχιά και επανεμφανίζεται τακτικά στο γήινο παρατηρητή) βρίσκονται τώρα 405 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, περίπου στο μέσο μεταξύ των τροχιών Αρη και Δία, και κατευθύνονται προς το εσωτερικό ηλιακό σύστημα με ταχύτητα 55.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ο κομήτης πραγματοποιεί ελλειπτική τροχιά γύρω από τον Ηλιο, με περίοδο 6,5 ετών, που το απώτερο άκρο της βρίσκεται πέρα από τον Δία, ενώ το εγγύτερο μεταξύ των τροχιών Γης και Αρη.
Οι κομήτες είναι πρωτόγονα υλικά που απέμειναν από το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος και πιθανότατα συνέβαλαν στον εμπλουτισμό της Γης με νερό, ενδεχομένως και με προβιολογικές χημικές ενώσεις. Μελετώντας τη φύση της σκόνης και των αερίων του κομήτη «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο», η «Ροζέτα» θα βοηθήσει τους επιστήμονες να μάθουν περισσότερα για το ρόλο των κομητών στην εξέλιξη του ηλιακού συστήματος.

Μια «πάπια» στο Διάστημα

Ο «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο» άρχισε να αποκαλύπτει τα χαρακτηριστικά του καθώς η «Ροζέτα» άρχισε να τον πλησιάζει πριν από μερικούς μήνες. Φωτογραφίες από την κάμερα OSIRIS της «Ροζέτας», που λήφθηκαν στο τέλος του Απρίλη και στην αρχή του Ιούνη, έδειξαν ότι ο κομήτης παρουσιάζει μεταβαλλόμενη δραστηριότητα. Η κόμη του (αέρια και σκόνη που περιβάλλουν τον πυρήνα) εμφάνισε γρήγορη αύξηση λαμπρότητας, για να εξασθενίσει και πάλι κατά τη διάρκεια των έξι βδομάδων που μεσολάβησαν. Την ίδια περίοδο, οι πρώτες μετρήσεις από το Οργανο Μικροκυμάτων της «Ροζέτας» έδειξαν ότι ο κομήτης απελευθέρωνε με μορφή υδρατμών κατά μέσο όρο 300 κυβικά εκατοστά νερού ανά δευτερόλεπτο. Η μέτρηση της μέσης θερμοκρασίας του από το φασματομετρικό θερμόμετρο έδωσε τιμή 70 βαθμών Κελσίου, καθώς αντί για επικάλυψη καθαρού πάγου, ο «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο» έχει σκούρα και σκονισμένη επιφάνεια.

**Κοντινή λήψη του «Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο». Σε πρώτο πλάνο το «κεφάλι», ο «λαιμός» και το «σώμα» του κομήτη**

Φωτογραφίες από απόσταση 12.000 χιλιομέτρων έδειξαν ότι ο πυρήνας του κομήτη αποτελείται από δύο διακριτά κομμάτια συνενωμένα με ένα «λαιμό», δίνοντάς του όψη σαν της πάπιας. Αυτή τη στιγμή η «Ροζέτα» βρίσκεται σε απόσταση μόλις 100 χλμ. από την επιφάνεια του «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο», αλλά πρόκειται να πλησιάσει στα 50 χλμ. καθώς θα πραγματοποιεί μανούβρες γύρω του αναζητώντας κατάλληλα σημεία για την προσεδάφιση της συσκευής καθόδου «Φιλέ», που μεταφέρει. Τελικά η «Ροζέτα» θα τοποθετηθεί σε μια τροχιά 30 χλμ., ίσως και χαμηλότερα, αν η δραστηριότητα του κομήτη επιτρέψει μια τέτοια προσέγγιση (ώστε η «Ροζέτα» να είναι ασφαλής από τα εκπεμπόμενα σωματίδια σκόνης).

Προετοιμασία για δεύτερη πρωτιά

Τουλάχιστον 5 πιθανά σημεία προσεδάφισης θα έχουν προσδιοριστεί έως το τέλος Αυγούστου, ώστε να γίνει η τελική επιλογή έως τα μέσα του Σεπτέμβρη. Το οριστικό χρονοδιάγραμμα για την ακολουθία διαδικασιών σε σχέση με την προσεδάφιση του «Φιλέ» - η οποία προς το παρόν προβλέπεται να γίνει στις 11 Νοέμβρη 2014 - θα επιβεβαιωθεί έως τα μέσα του Οκτώβρη. Η βάρους 100 κιλών συσκευή «Φιλέ» μεταφέρει 9 επιστημονικά όργανα, μεταξύ των οποίων και τρυπάνι για τη λήψη δείγματος από το υπέδαφος. Η προσεδάφιση σε κομήτη θα είναι μια ακόμα πρωτιά για την αποστολή.

Λεπτομέρεια λείας περιοχής στη «βάση» του «σώματος» του κομήτη. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από απόσταση 130 χιλιομέτρων. Είναι εμφανείς μεγάλοι βράχοι, κρατήρες και απότομοι λόφοι

Η «Ροζέτα» εκτοξεύτηκε το 2004 με πύραυλο «Αριάν-5 G+» από το Κουρού της γαλλικής Γουϊάνας και αποτελεί συνεργασία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) με διάφορα ερευνητικά ινστιτούτα της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Στον «Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο» έφτασε μετά από μια περίπλοκη διαδρομή, στην οποία υποβλήθηκε σε τέσσερις βαρυτικές ενισχύσεις, τρεις από τη Γη και μια από τον Αρη. Η διαδικασία των βαρυτικών ενισχύσεων προβλέπει τροχιές που φέρνουν το σκάφος πολύ κοντά σε έναν πλανήτη, ώστε η ισχυρή βαρυτική του έλξη να το εκσφενδονίσει με μεγαλύτερη ταχύτητα σε μια νέα τροχιά, πιο κοντινή στον τελικό στόχο ή σε κάποιον άλλον πλανήτη όπου θα επαναληφθεί η διαδικασία, χωρίς να χρειάζεται κατανάλωση καυσίμων πέραν ελαχίστων για μικροδιορθώσεις πορείας. Με αυτόν τον έξυπνο τρόπο ένα απειροελάχιστο μέρος της κινητικής ενέργειας των πλανητών μεταφέρεται στο σκάφος και οι αποστολές έχουν μικρότερο κόστος εκτόξευσης.