ΟΥΚΡΑΝΙΑ Συμφωνία για εκεχειρία - νέος προσωρινός συμβιβασμός

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Συμφωνία για εκεχειρία - νέος προσωρινός συμβιβασμός

Η ομάδα επαφής ανακοινώνει τη συμφωνία στο Μινσκ

Η προκαταρκτική συμφωνία εκεχειρίας που καταλήχτηκε στη λεγόμενη ομάδα επαφής την Παρασκευή στο Μινσκ της Λευκορωσίας, μετά από πέντε μήνες και πλέον βομβαρδισμών από την αντιδραστική κυβέρνηση της Ουκρανίας στις ανατολικές περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, είναι το νέο στοιχείο των εξελίξεων. Οσο και αν αλλάζει το κλίμα και δίνει μια ανάσα στον άμαχο πληθυσμό μετά από το σφοδρό σφυροκόπημα, δεν αλλάζει την ουσία της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Αυτή είναι σύγκρουση ενδοαστική (που εκδηλώθηκε με το διχασμό της αστικής τάξης στην επιλογή ιμπεριαλιστή συμμάχου) και γεωστρατηγικών συμφερόντων ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ από τη μία και καπιταλιστική Ρωσία από την άλλη, που διαγκωνίζονται για μερίδια αγορών, ενεργειακούς πόρους και τους δρόμους μεταφοράς τους. Αυτόν τον ανταγωνισμό πληρώνουν με το αίμα τους τα λαϊκά στρώματα ανεξάρτητα από την εθνοτική καταγωγή τους ή τη γλώσσα που μιλάνε. Κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να ιδωθούν και τα νέα στοιχεία που συνθέτουν το παζλ της ουκρανικής σύγκρουσης.

Συμβιβασμός έως τη νέα κλιμάκωση;

Ας τα δούμε αναλυτικά:
Στη συνάντηση της Παρασκευής πήραν μέρος οι εξής: Από τον Οργανισμό για τη Συνεργασία και Ασφάλεια στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) η Χάιντι Ταλιαβίνι, εκ μέρους της Ουκρανίας ο πρώην Πρόεδρος της χώρας Λεονίτ Κούτσμα, εκ μέρους της Ρωσίας ο πρεσβευτής της στην Ουκρανία, Μιχαήλ Ζουράμποφ, από τους εκπροσώπους των πολιτοφυλάκων των ανατολικών περιοχών οι Αλεξάντερ Ζακχραρτσένκο, Αντρέι Πούργκιν και Ιγκόρ Πλοτνίτσκι, που εμφανίζονται ως επικεφαλής αυτών που ψευδεπίγραφα αποκαλούν Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ.
Σύμφωνα με αυτά που έγιναν γνωστά από δηλώσεις του Προέδρου της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, από την Ουαλία όπου είχε προσκληθεί στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τις δηλώσεις των συμμετεχόντων και διαρροές σε μέσα ενημέρωσης (αφού το πλήρες κείμενο δε δόθηκε στη δημοσιότητα, τουλάχιστον έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές), ήταν εμφανές ότι επιτεύχθηκε ένας προσωρινός συμβιβασμός, που έχει σχέση με το συσχετισμό δυνάμεων που διαμορφωνόταν στα πεδία των μαχών.
Ο Ποροσένκο ανακοίνωσε σε δημοσιογράφους, στα αγγλικά, ότι συμφωνήθηκε κατάπαυση του πυρός, που τέθηκε σε εφαρμογή από τις 6.00 το απόγευμα την Παρασκευή και ότι η συμφωνία έχει 12 βασικά σημεία ή βήματα που θα ακολουθηθούν. Σε αυτά περιλαμβάνονται η επίβλεψη της εκεχειρίας από τις δύο πλευρές και τον ΟΑΣΕ, η ανταλλαγή αιχμαλώτων, η δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων, η γενική αμνηστία, η αναγνώριση της οικονομικής αυτοτέλειας των 2 περιοχών, με αποκέντρωση εξουσιών, η αναγνώριση του δικαιώματος της γλώσσας και των εθίμων. Αν και δεν μίλησε για διευρυμένη αυτονομία, ωστόσο τα χαρακτηριστικά που περιέγραψε δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, έσπευσε να διευκρινίσει ότι αυτά τα ζητήματα λύνονται στο πλαίσιο της εξασφάλισης της κυριαρχίας και της εθνικής ακεραιότητας του ουκρανικού κράτους. Τα τρία στοιχεία, της κατάπαυσης του πυρός, της ανταλλαγής αιχμαλώτων με τη μορφή «όλοι με όλους» και του περάσματος ανθρωπιστικής βοήθειας, επιβεβαιώθηκαν και από τις άλλες πλευρές, ωστόσο υπήρξε και άλλη μια πληροφορία, ότι το πρωτόκολλο της συμφωνίας κατοχυρώνει πως η κάθε πλευρά, ουκρανικός στρατός και δυνάμεις των πολιτοφυλάκων, παραμένει στις θέσεις που ήταν τη στιγμή επίτευξης της εκεχειρίας. Αυτό όμως το ζήτημα προφανώς θα γίνει αντικείμενο αντιπαράθεσης. Το δεδομένο είναι πάντως ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή η πλάστιγγα στο πεδίο των μαχών γέρνει προς τη μεριά των πολιτοφυλάκων, ειδικά αν επαληθευτεί ότι ελέγχουν την κομβικής σημασίας πόλη της Μαριούπολης στην Αζοφική Θάλασσα, πράγμα που η κυβέρνηση της Ουκρανίας και οι ευρωΝΑΤΟικοί σύμμαχοί της αποδίδουν στη ρωσική ενίσχυση.
Οσον αφορά το λεγόμενο μελλοντικό καθεστώς των επαρχιών ο λεγόμενος πρωθυπουργός της «Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ», Ιγκόρ Πλοτνίτσκι, είπε ότι από τη δική τους πλευρά δεν μπήκε το ζήτημα αυτό και ότι «επικεντρώθηκαν στο θέμα της κατάπαυσης του πυρός, ενώ όλα τα άλλα θέματα θα λυθούν στη συνέχεια στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Πάντως, έσπευσε να σημειώσει ότι η υπογραφή της συμφωνίας δεν σημαίνει πως δεν θα συνεχιστεί η προσπάθεια απόσχισης από την Ουκρανία.

Τα στοιχεία της αντιπαράθεσης που παραμένουν

Μετά την επίτευξη της συμφωνίας ήρθε πάλι στο προσκήνιο η εμφανέστατη πλέον διαφοροποίηση των απόψεων του Ποροσένκο με αυτές του προσωρινού πρωθυπουργού της Ουκρανίας, Αρσένι Γιατσενιούκ. Ο τελευταίος, σε άλλο τόνο, δήλωσε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει τρία βασικά σημεία: «Κατάπαυση του πυρός, απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων και των Ρώσων κακοποιών και τρομοκρατών, αποκατάσταση των συνόρων της Ουκρανίας με τη Ρωσία». Γίνεται έτσι φανερό ότι το επόμενο διάστημα και ειδικά ενόψει των επικείμενων πρόωρων βουλευτικών εκλογών στην Ουκρανία, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει και ρήγμα ανάμεσα στις αστικές δυνάμεις που επιλέγουν τη συμμαχία με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Φυσικά και σε αυτό το στρατόπεδο είναι εμφανέστατες οι διαφοροποιήσεις, με τις ΗΠΑ και συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, όπως οι Βαλτικές χώρες και η Πολωνία, να προκρίνουν σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία, και τη Γερμανία και άλλες χώρες, φυσικά λόγω των ισχυρότατων αλληλοεξαρτώμενων συμφερόντων, δηλαδή της διασύνδεσης μονοπωλιακών ομίλων σε πολλούς τομείς, να επιχειρούν έναν κάποιο συμβιβασμό.
Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και από το ζήτημα των διαφοροποιήσεων στην επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία (η ΕΕ έχει ετοιμάσει νέο πακέτο κυρώσεων, που όμως το πώς και αν θα προχωρήσει είναι αμφίβολο), ενώ εξετάζεται και ενδεχόμενη άρση όσων έχουν επιβληθεί. Επίσης, στις συζητήσεις στη ΝΑΤΟική λυκοσυμμαχία ναι μεν από κοινού αποφάσισαν την ενίσχυση της παρουσίας των στρατιωτικών δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη, την ενίσχυση της Ουκρανίας με στρατιωτικό υλικό, αλλά δεν προχώρησαν στη φανερή τουλάχιστον εμπλοκή ΝΑΤΟικού στρατού στην Ουκρανία. Επίσης, στο ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ η Γερμανία φαίνεται να έχει αντιρρήσεις, όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά για να μην προκαλούνται τριβές με τη Ρωσία.

Η Ρωσία αξιοποιεί τη διαφοροποίηση στο ΝΑΤΟικό στρατόπεδο

Δεν είναι τυχαία εξάλλου και η δήλωση που έκανε ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, μια μέρα πριν τη συμφωνία στο Μινσκ, ότι η Δύση δεν πρέπει να υποστηρίζει το «κόμμα του πολέμου» και ότι «η άνοδος της αντιρωσικής ρητορείας που διαπιστώνουμε, ακριβώς όταν υπάρχει μια ενεργή προσπάθεια για την αναζήτηση πολιτικής λύσης, δείχνει ότι το "κόμμα του πολέμου" στο Κίεβο έχει δραστήρια εξωτερική στήριξη, στην προκειμένη περίπτωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες». Ταυτόχρονα, η ρωσική κυβέρνηση, η οποία χαιρέτισε την εκεχειρία, άσκησε έντονη κριτική στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ κατά τη σύνοδο στην Ουαλία. Συγκεκριμένα, το υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του σημείωσε: «Οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στις οποίες σχεδιάζουν να προχωρήσουν το ΝΑΤΟ και το Κίεβο στην Ουκρανία αλλά και η ρητορική των ηγετών των χωρών - μελών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στη Σύνοδο Κορυφής του Νιούπορτ μπορεί να υπονομεύσουν τις ειρηνευτικές προσπάθειες στην περιοχή και θα μπορούσαν να προκαλέσουν αυξημένες εντάσεις, να απειλήσουν την πρόοδο στην ειρηνευτική διαδικασία στην Ουκρανία, να συμβάλουν στην επιδείνωση του διχασμού στην ουκρανική κοινωνία».
Στο παιχνίδι του ανταγωνισμού, που στον ιμπεριαλιστικό κόσμο είναι κούρσα όλων με όλους, δεν μπορούσε να λείψει και η καγκελάριος της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, που είπε, κινούμενη από τα συμφέροντα που αναφέραμε, ότι εφόσον διατηρηθεί η εκεχειρία μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο να αρθούν οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας. Ομως, προχώρησε ακόμα παραπέρα στην ομιλία της στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τονίζοντας ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να τηρήσει τη συμφωνία συνεργασίας με τη Ρωσία του 1997 μολονότι η Μόσχα την έχει παραβιάσει με τις ενέργειες στις οποίες προέβη στην Ουκρανία. Μάλιστα, σε συνέντευξη Τύπου είπε ότι οι ηγέτες των 28 χωρών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας συμφώνησαν πως η συνθήκη αυτή παραμένει βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας. Η συνεργασία του ΝΑΤΟ με τη Μόσχα ανεστάλη το Μάρτη, όταν η Ρωσία ενσωμάτωσε τη χερσόνησο της Κριμαίας, όμως από ό,τι φαίνεται το ζήτημα αυτό για αρκετές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις περνάει σε δεύτερη μοίρα προκειμένου να διασωθούν οι μπίζνες σε άλλα ζητήματα. Και ο ΥΠΕΞ της Βρετανίας, Φίλιπ Χάμοντ, μίλησε για ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων με όρους. Αντίθετα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπ. Ομπάμα, είπε ότι η Ρωσία πρέπει να πληρώσει για τις πράξεις στην Ουκρανία και επιμένει στη σκληρή γραμμή. Πρωτίστως αυτό γίνεται, όπως έχει φανεί από την αρχή της επέμβασης στην Ουκρανία και τη στήριξη της αντιδραστικής κυβέρνησης, επειδή οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον να προκληθεί ρήγμα στις σχέσεις Γερμανίας, ΕΕ και Ρωσίας προκειμένου να διεισδύσουν τα δικά τους μονοπώλια σε διαφόρους τομείς της οικονομίας, την Ενέργεια αλλά όχι μόνο.