ΙΑΠΩΝΙΚΟΣ «ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2»

ΙΑΠΩΝΙΚΟΣ «ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2»

Με στόχο έναν αρχαίο διαστημικό βράχο

Καλλιτεχνική απεικόνιση του μητρικού σκάφους της αποστολής «Χαγιαμπούσα 2» με προτεταμένο το εξάρτημα λήψης δείγματος εδάφους και ήδη αναπτυγμένη τη διαστημοσυσκευή MASCOT στην επιφάνεια του αστεροειδούς 1999-JU3.

Στο δρόμο για τον αστεροειδή 1999-JU3 βρίσκεται η διαστημοσυσκευή «Εξερευνητής Αστεροειδών Χαγιαμπούσα 2», της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας JAXA, που εκτοξεύτηκε την περασμένη Τετάρτη από το Διαστημικό Κέντρο Τανεγκασίμα. Η αποστολή απαρτίζεται από το μητρικό σκάφος «Χαγιαμπούσα 2» (ονομασία είδους γερακιού στα ιαπωνικά), που αποτελεί βελτιωμένη έκδοση του πρώτου «Χαγιαμπούσα», την αυτοκινούμενη διαστημοσυσκευή ανίχνευσης MASCOT και επίσης αυτοκινούμενα μικρά ρομπότ φωτογράφισης. Αποτελεί συνέχεια της πετυχημένης (παρά τα τεχνικά προβλήματα) αποστολής του 2005, που είχε τότε στόχο τον αστεροειδή «Ιτοκάβα» (τύπου S) και ήταν η πρώτη, που πέντε χρόνια αργότερα, έφερε πίσω στη Γη τα πρώτα δείγματα σκόνης από ένα τέτοιο ουράνιο σώμα.
Ο αστεροειδής - στόχος της νέας αποστολής είναι τύπου C και θεωρείται ότι στη σύσταση των υλικών του υπάρχουν περισσότερες οργανικές ενώσεις και νερό σε σχέση με τους αστεροειδείς του τύπου του «Ιτοκάβα». Η ανακάλυψη τέτοιων ουσιών θα ενισχύσει ή θα αδυνατίσει θεωρίες για προέλευση του νερού στη Γη από κομήτες και αστεροειδείς που βομβάρδισαν τη Γη στα πρώτα στάδια σχηματισμού της, όπως και για την προέλευση των αρχικών οργανικών ενώσεων που επέτρεψαν την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη. Ολα τα πετρώματα στη Γη έλιωσαν όταν σχηματίστηκε ο πλανήτης και έτσι σε αυτά δεν υπάρχει αποτυπωμένη η γεωλογική προϊστορία τους, πριν από αυτή την περίοδο. Αντίθετα, το υλικό των αστεροειδών (κάτω από το επιφανειακό στρώμα που βομβαρδίζεται από ακτινοβολίες και τον ηλιακό άνεμο) έμεινε αναλλοίωτο από την εποχή σχηματισμού του ηλιακού συστήματος και μπορεί να δώσει πληροφορίες γι' αυτήν.
Ο αστεροειδής που φέρει το προσωρινό όνομα 1999-JU3, έχει παρόμοια τροχιά με τον «Ιτοκάβα», τέτοια που περιστασιακά τον φέρνει αρκετά κοντά στη Γη. Σύμφωνα με αστρονομικές παρατηρήσεις, έχει διάμετρο 920 μέτρα (ο «Ιτοκάβα» είχε 500) και περίπου σφαιρικό σχήμα. Ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι 7,6 ώρες, ενώ η ανακλαστικότητα του φωτός στην επιφάνειά του (λευκαύγεια ή albedo) είναι πολύ μικρή, κάνοντάς τον να μοιάζει με μαύρη σφαίρα.

Κουστωδία ρομπότ

Το «Χαγιαμπούσα 2» αναμένεται να φτάσει στον αστεροειδή στο δεύτερο μισό του 2018, να μείνει εκεί για ενάμιση έτος και να επιστρέψει στη Γη το 2020, ρίχνοντας με αλεξίπτωτο το κάνιστρο με τα δείγματα εδάφους που θα έχει πάρει. Φτάνοντας στον αστεροειδή, θα αρχίσει να τον φωτογραφίζει και να τον παρατηρεί από κοντά με τα επιστημονικά όργανα που φέρει το μητρικό σκάφος, ενώ στη συνέχεια θα ρίξει πάνω του με ορμή ένα βαρίδι, ώστε να δημιουργηθεί ένας ρηχός κρατήρας, με την ελπίδα ότι θα αποκαλυφθούν στρώματα εδάφους που δεν έχουν αλλοιωθεί από την εποχή σχηματισμού του 1999-JU3. Το μητρικό σκάφος θα προσπαθήσει να συλλέξει χώμα από αυτόν τον κρατήρα, χωρίς να προσεδαφιστεί, χρησιμοποιώντας μια ειδική τηλεσκοπική συσκευή.
Ο «Εξερευνητής Αστεροειδών» θα απελευθερώσει στην επιφάνεια του 1999-JU3 μίνι ρομπότ, που θα αναπηδούν, αξιοποιώντας το γεγονός της ελάχιστης βαρύτητας πάνω στον αστεροειδή και θα παίρνουν φωτογραφίες του εδάφους από απόσταση εκατοστών. Παράλληλα, θα απελευθερώσει και τη διαστημοσυσκευή MASCOT, γερμανογαλλικής κατασκευής, που επίσης μπορεί να αναπηδά και διαθέτει πέρα από φωτογραφική μηχανή με ευρυγώνιο φακό, ραδιόμετρο, μαγνητόμετρο και μικροσκόπιο υπερύθρων, για την παρατήρηση και μελέτη του εδάφους. Η συσκευή θα λειτουργήσει εντελώς αυτόνομα για 16 ώρες (δύο ημερονύκτια του αστεροειδή) και θα μεταδώσει τις πληροφορίες της στο μητρικό σκάφος. Τα στοιχεία που θα δώσει θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να επιλέξουν τα καλύτερα σημεία για τη λήψη επιπλέον δειγμάτων εδάφους, που θα επιστραφούν στη Γη. Η MASCOT χρησιμοποιεί τεχνολογίες της συσκευής «Φιλέ» που προσεδαφίστηκε στον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, στο πλαίσιο της αποστολής «Ροζέτα» του ESA, αλλά και νέες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στο μεταξύ και θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: global.jaxa.jp, www.esa.int, www.nasa.gov, www.dlr.de