Γράφει ο Σφυροδρέπανος
Το βιντεοκλίπ που ντύνει οπτικά το Νεοέλληνα του Πανούση ξεκινάει με τη σκηνή από την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ και κλείνει βάζοντας την ίδια σκηνή να παίζει αντίστροφα, σα να ξαναπαίρνουν οι αντάρτες τα όπλα τους, με τον Τζιμάκο να μας κοιτάει πονηρά με νόημα στο τέλος.
Αν μη τι άλλο είναι ωραία σύλληψη, ό,τι γνώμη κι αν έχουμε για το πολιτικό ποιόν του Πανούση και όσα απερίγραπτα έχει πει κατά καιρούς, πχ για το κόμμα που έφτασε το κίνημα στο 4%! (Με το ίδιο αήττητο σκεπτικό βέβαια, το κίνημα τότε έφτασε στο 10% της αποχής στις εκλογές του 46’. Και πράγματι αυτός ήταν ο διακηρυγμένος στόχος των αντιπάλων του Εαμικού συνασπισμού, που ήθελαν να τον συντρίψουν και να τον εκμηδενίσουν).
Δεν υπάρχει αγωνιστής, αριστερός, κομμουνιστής, άτομο με στοιχειώδη επαφή με το κίνημα, όπως κι αν αυτοπροσδιορίζεται, που να μη συγκλονίζεται βλέποντας αυτές τις στιγμές, τους αντάρτες να δακρύζουν απαρηγόρητοι, σα μικρά παιδιά, και να κλαίνε προκαταβολικά τη μοίρα τους κι όσα μάντευαν πως θα τους βρουν ανυπεράσπιστους. Να ξεσπάνε σε λυγμούς αυτοί που έμειναν αλύγιστοι στο πεδίο της μάχης, νιώθοντας πως παραδίδουν ένα κομμάτι της ψυχής τους, όπως η μάνα το παιδί της.


Πρώτα σε αυτούς λοιπόν θα έπρεπε να δώσουν λόγο και να εξηγήσουν τις θέσεις τους, όσοι έρχονται αναδρομικά να υποστηρίξουν πως η στάση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ μετά την απελευθέρωση ήταν λάθος κι ότι η αληθινή τραγωδία δεν ήταν η συνθηκολόγηση της Βάρκιζας, αλλά αυτός καθαυτός ο Δεκέμβρης και τα παρεπόμενα της αποχής του 46’. Και πως ο λαός που βρέθηκε αντιμέτωπος με την τυραννία, έπρεπε να διαλέξει οικειοθελώς το συμβιβασμό, δηλ τις αλυσίδες και όχι τα όπλα.
Είναι αυτοί που «λιμπίστηκαν» και πρόβαλαν ως παράδειγμα τον «ομαλό, δημοκρατικό» δρόμο της Ιταλίας και της Γαλλίας, ξεχνώντας την ελληνική ιδιαιτερότητα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ενός παλλαϊκού ένοπλου μετώπου, που δεν μπορούσε να ενσωματωθεί απλά, με συμβατικές μεθόδους στην αστική κυριαρχία, χωρίς να την απειλεί άμεσα. Είναι ζήτημα προς απάντηση και διερεύνηση, γιατί κατέστη δυνατό μόνο στην Ελλάδα να αναπτυχθεί ένα τέτοιο ισχυρό κίνημα (βλέπε σχετικά και την ερμηνεία που δίνει η πρόσφατη, συλλογική έκδοση της Σύγχρονης Εποχής για το Δεκέμβρη, που βασίζεται στη διαφορετική θέση της κάθε χώρας στο διεθνή ανταγωνισμό και το ιμπεριαλιστικό σύστημα). Αλλά είναι ακριβώς λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας, λόγω του Δεκέμβρη και του ΔΣΕ αργότερα, που υπάρχει σήμερα δυνατό κομμουνιστικό κόμμα, σε αντίθεση με τη Γαλλία, την Ιταλία και τη σημερινή κατάντια των πάλαι ποτέ κραταιών ΚΚ τους.
Κι ας σημειώσουμε κι αυτό με την ευκαιρία. Το «Βάρκιζα τέλος» το είπε έμπρακτα το ίδιο το ΚΚΕ, με την προοδευτική ανάπτυξη του δεύτερου αντάρτικου και του Δημοκρατικού Στρατού. Αυτό δηλ που ονομάζουν ως τραγικό λάθος οι ίδιοι που θεωρούν τραγωδία τα Δεκεμβριανά (μα Έλληνες να τουφεκάνε Έλληνες;) και όχι τις ταλαντεύσεις και τους όρους με τους οποίους διεξήχθησαν (καθυστερημένη κι ελλιπής προετοιμασία, αντιφατική πολιτική στόχευση, κτλ).
Η Βάρκιζα είναι ένα λάθος που προσπαθούσε να βρει διέξοδο στη δύσκολη διαχείριση μιας βαριάς ήττας και ήρθε ως συνέχεια άλλων, βαρύτερων λαθών, που ήρθαν σε πιο ευνοϊκές συνθήκες (Συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας). Κι ήταν λανθασμένη από μια σειρά απόψεις. Γιατί ο συμβιβασμός δεν αντιστοιχούσε στο δοσμένο συσχετισμό δυνάμεων (η μάχη είχε χαθεί στην Αθήνα, αλλά ο κύριος όγκος των δυνάμεων του ΕΛΑΣ παρέμενε ακέραιος). Γιατί ακόμα κι αυτά τα συμφωνηθέντα δεν τηρήθηκαν από τον αντίπαλο, που αξιοποίησε την απουσία του ΕΛΑΣ, για να επιδοθεί σε ένα όργιο μετα-Βαρκιζιανής τρομοκρατίας, με όργανα τους δωσίλογους και τους ταγματασφαλίτες. Και το πιο σημαντικό, επειδή συναίνεσε στον αφοπλισμό του λαϊκού κινήματος.
Λάθη που είχαν να κάνουν τόσο με την κακή εκτίμηση της συγκυρίας, του συσχετισμού και της διάταξης δυνάμεων, όσο και με τη στρατηγική στόχευση στο ζήτημα της εξουσίας. Είναι αφελές να πιστεύει κανείς πως ένα τόσο σπουδαίο απελευθερωτικό κίνημα οδηγήθηκε στην ήττα από συγκυριακές ατυχίες, ή (από την άλλη) από την ανικανότητα και την «προδοσία» μιας κακής ηγεσίας.
Στην ιστορία το παν είναι να διδασκόμαστε από τα λάθη και να βγάζουμε συμπεράσματα για την εποχή μας. Μπορεί σήμερα να μην είναι ώριμες οι συνθήκες, για να πάρει τα όπλα ο λαός ενάντια στη σύγχρονη τυραννία, αλλά ο αφοπλισμός μπορεί να είναι συμβολικός και να πάρει χίλιες μορφές, απ’ όσους παίρνουν την ιστορική διαδρομή του ΕΑΜ (χωρίς το Δεκέμβρη) για να τη φέρουν στα μέτρα τους, να παρουσιαστούν ως συνεχιστές της, και να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με τους τυράννους.

 Ατεχνως