ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» ΣΤΟΝ ΠΛΟΥΤΩΝΑ

ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» ΣΤΟΝ ΠΛΟΥΤΩΝΑ

Επεσε το τελευταίο ανεξερεύνητο «οχυρό» του ηλιακού συστήματος

Απρόσμενα χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του νάνου πλανήτη και του μεγαλύτερου δορυφόρου του

Τεράστια έκπληξη: στον ισημερινό του Πλούτωνα βρίσκεται οροσειρά νεαρών βουνών, που υψώνεται μέχρι τα 3.500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια του παγωμένου πλανήτη. Ο Πλούτωνας φαίνεται να είναι γεωλογικά δραστήριος

Πραγματικά «Νέους Ορίζοντες» ανοίγει η ομώνυμη αποστολή της αμερικανικής NASA, που έκανε στις 14 Ιούλη κοντινό πέρασμα από τον Πλούτωνα και τους δορυφόρους του, στέλνοντας ήδη τις πρώτες εκπληκτικές φωτογραφίες ενός άγνωστου συστήματος ουράνιων σωμάτων. Ο σκοτεινός, παγωμένος και απόμακρος Πλούτωνας ήταν ο τελευταίος πλανήτης που δεν είχε εξερευνηθεί από κοντά από διαστημικό σκάφος και λόγω της μεγάλης απόστασής του από τη Γη ελάχιστα ήταν γνωστά για τη γεωμορφολογία, τη σύσταση της επιφάνειας, τη θερμοκρασία, την ατμόσφαιρα και τα φαινόμενα που συμβαίνουν σ' αυτόν.
Η αποστολή είχε εκτοξευτεί στις 19 Γενάρη του 2006 και χρειάστηκε 9 χρόνια για να φτάσει στον Πλούτωνα. Οταν εκτοξεύτηκε, ο Πλούτωνας είχε το καθεστώς του ένατου πλανήτη του ηλιακού συστήματος, για να υποβιβαστεί σε νάνο πλανήτη μέσα στην ίδια χρονιά από τη Διεθνή Αστρονομική Ενωση, όταν το σκάφος βρισκόταν ήδη στο Δία.
Ο Πλούτωνας έχει διάμετρο μόλις τα δύο τρίτα της Σελήνης και περιστρέφεται γύρω από τον Ηλιο σε απόσταση 40 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης. Ο Χάροντας είναι δορυφόρος του, αλλά λόγω του ότι έχει αρκετά μεγάλο μέγεθος σε σχέση με τον Πλούτωνα, πολλοί επιστήμονες αναφέρονται σ' αυτά τα δύο ουράνια σώματα σαν ένα δυαδικό σύστημα πλανητών, που περιστρέφονται γύρω από το κοινό κέντρο βάρους τους. Το φως και κατά συνέπεια τα ραδιοκύματα με τις πληροφορίες που στέλνουν οι «Νέοι Ορίζοντες» στη Γη χρειάζονται πάνω από 4 ώρες για να φτάσουν στον προορισμό τους. Το σκάφος κινείται με τεράστια ταχύτητα και δεν έχει τα απαραίτητα καύσιμα για να επιβραδύνει και να μπει σε τροχιά γύρω από τον Πλούτωνα, γι' αυτό και έκανε απλώς ένα πέρασμα κοντά του.

Γεωλογικά δραστήριος

Απίστευτες λεπτομέρειες κατέγραψε η κάμερα του σκάφους «Νέοι Ορίζοντες» στην επιφάνεια του Χάροντα, του μεγαλύτερου δορυφόρου του Πλούτωνα. Εμφανίζει χαρακτηριστικά θραύσης του φλοιού και λίγους κρατήρες από μετεωρίτες, πράγμα που δείχνει γεωλογική δραστηριότητα. Στο βόρειο μέρος υπάρχει μια εκτεταμένη αινιγματική σκουρόχρωμη περιοχή και πάνω δεξιά ίσα που διακρίνεται μεγάλο φαράγγι βάθους μεγαλύτερου των 9 χιλιομέτρων

Προκαλώντας μεγάλη έκπληξη στους επιστήμονες, οι κάμερες των «Νέων Οριζόντων» φωτογράφισαν στον ισημερινό του Πλούτωνα μια νεαρή οροσειρά από βουνά ύψους μέχρι 3.500 μέτρων. Η οροσειρά φαίνεται να σχηματίστηκε μόλις πριν από εκατό εκατομμύρια χρόνια (ελάχιστος χρόνος μπροστά στα 4.560 εκατομμύρια χρόνια της ηλικίας του ηλιακού συστήματος) και ίσως βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης. Οι ενδείξεις από αυτή τη φωτογραφία που καλύπτει μόλις 1% της επιφάνειας του Πλούτωνα, δείχνει ότι ο νάνος πλανήτης ίσως είναι ακόμα γεωλογικά ενεργός.
Την ηλικία των βουνών οι επιστήμονες την εκτιμούν με βάση την έλλειψη κρατήρων από μετεωρίτες στην περιοχή. Κανονικά, ο βομβαρδισμός από μετεωρίτες αφήνει τα σημάδια του σε όλα τα ουράνια σώματα χωρίς ατμόσφαιρα (ή με πολύ αραιή ατμόσφαιρα). Μόνο η πρόσφατη γεωλογική δραστηριότητα μπορεί να εξαλείψει αυτά τα σημάδια. Πρόκειται για μια από τις πιο νεαρές επιφάνειες που έχουν ανακαλυφθεί στο ηλιακό σύστημα.
Σε αντίθεση με τα παγωμένα φεγγάρια των γιγάντιων πλανητών, ο Πλούτωνας δεν μπορεί να θερμανθεί από βαρυτικές αλληλεπιδράσεις με κάποιο πολύ μεγαλύτερο πλανητικό ουράνιο σώμα. Κάποια άλλη διεργασία πρέπει να παρέχει την Ενέργεια που χρειάζεται για το σχηματισμό αυτής της οροσειράς, κάνοντας τους επιστήμονες να ξανασκεφτούν τους παράγοντες γεωλογικής δραστηριότητας στους παγωμένους κόσμους του ηλιακού μας συστήματος.

Συγκριτικό μέγεθος Γης - Πλούτωνα - Χάροντα. Αν και η υποβάθμιση από τη Διεθνή Αστρονομική Ενωση του Πλούτωνα σε νάνο πλανήτη δεν σχετίζεται με τη σύγκριση του μεγέθους του με τη Γη, αλλά με άλλα πιο αντικειμενικά κριτήρια, φαίνεται καθόλα δικαιολογημένη...

Τα βουνά αποτελούνται πιθανώς από το πιο διαδεδομένο «πέτρωμα» του Πλούτωνα: τον πάγο νερού. Αν και ο πάγος μεθανίου και αζώτου καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του νάνου πλανήτη, αυτά τα υλικά δεν είναι αρκετά ισχυρά για να οικοδομήσουν βουνά. Χρειάζεται ένα πιο σκληρό υλικό, πιθανότατα πάγος νερού, για να σχηματιστούν οι κορυφές. Στις θερμοκρασίες που επικρατούν στον Πλούτωνα, ο πάγος νερού συμπεριφέρεται σαν την πέτρα.

Μεγαλύτερος

Οι «Νέοι Ορίζοντες» απάντησαν ήδη σε ένα θεμελιώδες ερώτημα που υπήρχε από την ανακάλυψη του Πλούτωνα το 1930 και αφορά το μέγεθός του. Διαπιστώθηκε ότι έχει διάμετρο 2.370 χιλιομέτρων και είναι λίγο μεγαλύτερος από τις εκτιμήσεις που είχαν γίνει μέσω τηλεσκοπίου. Αυτό σημαίνει ότι η πυκνότητά του είναι λίγο μικρότερη απ' ό,τι θεωρούνταν έως τώρα και το ποσοστό του πάγου στο εσωτερικό του λίγο μεγαλύτερο. Επίσης, το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας του Πλούτωνα, η τροπόσφαιρα, είναι πιο ρηχή απ' ό,τι εκτιμούσαν οι επιστήμονες. Η δυσκολία εκτίμησης της διαμέτρου του νάνου πλανήτη, οφειλόταν ακριβώς στην ύπαρξη ατμόσφαιρας.
Η διάμετρος του Χάροντα, που δεν έχει ατμόσφαιρα, βρέθηκε να είναι ακριβώς 1.208 χιλιόμετρα, όσο είχε υπολογιστεί μέσω αστρονομικών παρατηρήσεων. Το σκάφος έστρεψε τα όργανά του και προς τους μικρότερους δορυφόρους Νύχτα και Υδρα καθώς πλησίαζε στον Πλούτωνα και αναμένεται να στείλει τις πληροφορίες στη Γη τις επόμενες μέρες. Αστρονομικά οι διάμετροί τους υπολογίζονται σε 35 και 45 χιλιόμετρα αντίστοιχα. Επεξεργαζόμενοι πληροφορίες που συλλέχθηκαν κατά το πέρασμα από το σύστημα του Πλούτωνα, οι επιστήμονες ελπίζουν να προσδιορίσουν τις διαστάσεις και των άλλων δύο, ακόμα μικρότερων φεγγαριών, του Κέρβερου και της Στύγγας.

Μέχρι την αποστολή «Νέοι Ορίζοντες», ο Πλούτωνας ακόμα και με το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ φαινόταν σα μια μικρή θολή χάντρα με ασαφή χαρακτηριστικά. Η εικόνα αυτή, που δείχνει σε πρώτο πλάνο το χαρακτηριστικό ανοιχτόχρωμο σχηματισμό με μορφή καρδιάς, είναι ψευδοχρωματισμένη και συμπιεσμένη. Το σκάφος θα στείλει αργότερα την υψηλής ανάλυσης φωτογραφία, που αναμένεται να είναι πολύ πιο λεπτομερής

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: http://www.nasa.gov