Ανταγωνισμοί για την ψηφιακή αγορά

Ανταγωνισμοί για την ψηφιακή αγορά

Σε δελτίο Τύπου της Κομισιόν στις 6 Μάη 2015 αναφέρονται τα εξής: «Το διαδίκτυο και οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν τη μορφή του κόσμου μας - σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων. Η Ευρώπη πρέπει να ενστερνιστεί την ψηφιακή επανάσταση και να δημιουργήσει ψηφιακές ευκαιρίες για τα άτομα και τις επιχειρήσεις. Με ποιον τρόπο; Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε: "Σήμερα, θέτουμε τις βάσεις για το ψηφιακό μέλλον της Ευρώπης. Επιθυμώ να δω πανευρωπαϊκά δίκτυα τηλεπικοινωνιών, διασυνοριακές ψηφιακές υπηρεσίες και ένα κύμα νέων καινοτόμων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (...) Οι 16 δράσεις της στρατηγικής μας για την ψηφιακή ενιαία αγορά θα συμβάλουν στην προετοιμασία της ενιαίας αγοράς για την ψηφιακή εποχή"».
Την επομένη, 7/5/2015, σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής» αναφέρονται τα εξής: «Η δημιουργία μιας ενιαίας ψηφιακής αγοράς στην Ευρωπαϊκή Ενωση φέρνει τα πάνω κάτω στο πεδίο αυτό με επιχειρηματικές δραστηριότητες δισεκατομμυρίων ευρώ, στο οποίο κυρίως δραστηριοποιούνται αμερικανικοί κολοσσοί όπως οι Amazon, Google και Facebook. Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα περιορίσει τα μερίδια αγοράς των εν λόγω ομίλων, δημιουργώντας χώρο για να αναπτυχθούν ήδη υπάρχουσες ή μελλοντικές ευρωπαϊκές εταιρείες.
Ειδικότερα, η Κομισιόν αρχίζει ευρεία έρευνα σε διαδικτυακές πλατφόρμες (όπως οι Google και Facebook) για τη δεσπόζουσα θέση τους. Στόχος της είναι να διερευνηθεί ο ρόλος των αμερικανικών κολοσσών στη Γηραιά Ηπειρο. Το σχετικό αίτημα έχουν με επίταση διατυπώσει τόσο η Γαλλία όσο και η Γερμανία. Η Κομισιόν ξεκίνησε έρευνα σχετικά με αθέμιτο ανταγωνισμό εκ μέρους της Google αναφορικά με τα αποτελέσματα αναζήτησης.
Μία ενιαία ψηφιακή αγορά σημαίνει ότι η Κομισιόν θα προωθήσει ευρύτατες μεταρρυθμίσεις από τις ηλεκτρονικές αγορές και το εμπόριο μέχρι τις βιντεοκλήσεις, τις τηλεπικοινωνίες και τα δικαιώματα μετάδοσης αγώνων».

Τεράστιο πεδίο κερδοφορίας

Για να γίνει κατανοητή αυτή η ψηφιακή αγορά πρέπει να συνειδητοποιηθεί αφενός το τεράστιο εύρος των εφαρμογών αφετέρου η σχέση τους με όλους τους τομείς της οικονομίας. Για παράδειγμα, οι τηλεπικοινωνίες κάθε μορφής θεωρούνται το «νευρικό σύστημα» της οικονομίας.
Και αυτές οι εφαρμογές οφείλονται στα ευρυζωνικά δίκτυα, τα οποία ενσωματώνουν τόσο τις καλωδιακές όσο και τις δορυφορικές επικοινωνίες. Επομένως, καθετί που έχει σχέση με παντός είδους επικοινωνία, βρίσκει εφαρμογή στα ευρυζωνικά δίκτυα, επομένως και στην ψηφιακή αγορά. Η ίδια η αγορά προϋποθέτει την επικοινωνία των ανθρώπων της, δηλαδή ανάμεσα σε καπιταλιστές, αλλά και των ανθρώπων γενικά, π.χ. θες να αγοράσεις εμπορεύματα και υπηρεσίες για να ικανοποιήσεις ανάγκες της ζωής σου.
Το διαδίκτυο επιτάχυνε τέτοιες διαδικασίες αλλά τα ευρυζωνικά δίκτυα, εκτός από τη μεγαλύτερη επιτάχυνση, δίνουν τη δυνατότητα της πολυκλαδικής συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης. Ας σκεφτούμε π.χ. ένα μονοπώλιο τηλεπικοινωνιών, που έχει τη δυνατότητα ανάπτυξης όλων των υπηρεσιών του διαδικτύου, αλλά και της παραγωγής οπτικοακουστικού υλικού, δηλαδή κινηματογραφικές παραγωγές, τηλεοπτικές παραγωγές, μουσικές παραγωγές. Σήμερα, μια μικρή εικόνα δίνει ο ΟΤΕ, που έφτασε να έχει μέχρι και δική του πλατφόρμα τηλεόρασης.
Ενα τέτοιο μονοπώλιο μπορεί να κάνει, αν θέλει, δικές του τηλεοπτικές παραγωγές που να προβάλλονται και από κινηματογράφους, άρα να ελέγχει εταιρείες παραγωγής ταινιών, μουσικών έργων, διαφημιστικών εμπορευμάτων, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, ιντερνετική επικοινωνία κ.λπ. Μπορεί να παρέχει υπηρεσίες όπως οι «Google» και «Facebook» (θυμίζουμε ότι και οι δύο ασχολούνται σε τομείς όπως η ιατρική έρευνα κ.ά.), ή να συνεργάζεται με δίκτυα λιανεμπορίου όπως η «Amazon». Ταυτόχρονα, αποτελεί μέσο δικτύωσης τομέων, κλάδων της οικονομίας μεταξύ τους (Ενέργεια, παραγωγή, εμπόριο κ.λπ.), αλλά και επιχειρήσεων. Αρα υπάρχει τεράστιο πεδίο κερδοφορίας.
Εως τώρα στην ψηφιακή αγορά το πάνω χέρι το έχουν αμερικανικά μονοπώλια. Η οργάνωση της ενιαίας ψηφιακής αγοράς στην ΕΕ, που σημαίνει δράση, πρωταρχικά σε όλα τα κράτη - μέλη, ενιαία, ευρωενωσιακών μονοπωλίων σε όλες τις ψηφιακές εφαρμογές κόντρα σε άλλα μονοπώλια (π.χ. των ΗΠΑ), σημαίνει και τεράστια κέρδη στο ευρωενωσιακό κεφάλαιο. Αυτό κάνει η Κομισιόν. Ο ανταγωνισμός σ' αυτό το πεδίο με τις πολλαπλές εφαρμογές, ακριβώς επειδή είναι πολλαπλές, είναι τεράστιος. Ενα πεδίο της όξυνσης των ανταγωνισμών ανάμεσα σε ΗΠΑ - Ευρωζώνη φαίνεται ότι είναι αυτό της ψηφιακής αγοράς, ενταγμένο βεβαίως και στην υπόθεση της Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων, η οποία εγείρει οξύτατους ανταγωνισμούς.

Αναζητούν τρόπο για αύξηση μεριδίων

Υπάρχουν σημάδια όξυνσης των ανταγωνισμών; Υπάρχουν και μάλιστα εμφανίζονται στο έδαφος της ΕΕ. Ενα περίπου χρόνο πριν, στις 5/5/2014, η «Καθημερινή» σε ρεπορτάζ αναφέρει το εξής: «"Φοβόμαστε την Google. Είμαστε υποχρεωμένοι να συνεργαζόμαστε μαζί της για να επιβιώσουμε, αλλά τη φοβόμαστε". Η συνταρακτική ομολογία του Ματίας Ντέπφνερ, CEO του γερμανικού εκδοτικού ομίλου Axel Springer, με ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε στη Frankfurter Allgemeine Zeitung, ανακινεί τη συζήτηση για την παντοδυναμία του ιντερνετικού κολοσσού. Οχι μόνο επειδή η λέξη "φόβος" δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο "παικτών" τόσο ισχυρών όσο ο Ντέπφνερ, αλλά γιατί συμβολίζει τη σύγκρουση παλαιάς και νέας τάξης πραγμάτων στη διακίνηση των πληροφοριών.
Επί δεκαετίες, ο όμιλος Springer (που εκδίδει την Bild, την πρώτη σε κυκλοφορία εφημερίδα στην Ευρώπη, τη Welt και κατέχει δεκάδες έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα) αντιπροσώπευε στα μάτια ορισμένων το "κακό", ως πυλώνας του "συστήματος της ενημέρωσης" σε μια χώρα όπου οι εκδότες παραμένουν συγκριτικώς εύρωστοι, ενημερώνοντας καθημερινά το 80% του κοινού ηλικίας άνω των 14 ετών, μέσα από τα έντυπα και ηλεκτρονικά προϊόντα τους. Απλώς, ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαν αντιμετωπίσει τόσο σαρωτικό ανταγωνισμό. Οι κολοσσοί της ψηφιακής εποχής, με πρώτη βεβαίως την Google (και από κοντά τη Facebook, την Apple, την Amazon), δεν κυριαρχούν απλώς στις αγορές: τις απορρυθμίζουν. Είναι σίγουρα η πρώτη φορά που ένα τόσο "μεγάλο ψάρι" των μίντια ζητεί δημοσίως προστασία προκειμένου να μην καταβροχθιστεί από ένα "κήτος" της ψηφιακής εποχής. Το πρόβλημα, καλώς ή κακώς, είναι ότι έχει δίκιο».
Νομίζουμε πως είναι αρκετά παραστατικό ώστε να μη χρειάζεται καν σχολιασμό αφενός για την όξυνση των ανταγωνισμών αφετέρου για το γεγονός ότι ένα μονοπώλιο αναζητεί προστασία από το κράτος, την ΕΕ, που σημαίνει βάλτε φραγμό στα αμερικανικά μονοπώλια, στη δική μας αγορά το μεγαλύτερο μερίδιο πρέπει να είναι δικό μας.
Πράγματι, σύμφωνα με το «Ρόιτερς» («Καθημερινή» 16/4/2015), «έπειτα από έρευνα πέντε ετών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατηγορεί τον κολοσσό της Google ότι εξαπατά καταναλωτές και ανταγωνιστές, διαστρεβλώνοντας τα αποτελέσματα αναζήτησης στο Διαδίκτυο προς όφελος των δικών της υπηρεσιών αγορών, Google Shopping. Επιπλέον, όπως ανέφερε η αρμόδια επίτροπος Ανταγωνισμού, Μαργκρέθ Βεστάγκερ, θα ξεκινήσει και νέα έρευνα σχετικά με το Android, το λειτουργικό σύστημα της Google, το οποίο έχει ευρεία χρήση στα "έξυπνα" κινητά τηλέφωνα. Οι χρήστες πλέον σταδιακά μετατοπίζονται από την αναζήτηση στο Ιντερνετ στις εφαρμογές των κινητών. Με το Android ο αμερικανικός κολοσσός προσπαθεί να διατηρήσει τη ροή εσόδων από τις ηλεκτρονικές διαφημίσεις σε ποικίλες κινητές συσκευές.
Κατά την κ. Βεστάγκερ, η Google, η οποία δεσπόζει στην παγκόσμια αγορά μηχανών αναζήτησης, έχει δώσει ένα αθέμιτο πλεονέκτημα στις δικές της υπηρεσίες αγορών (κλείσιμο ξενοδοχείων, αεροπορικά εισιτήρια, ρολόγια κ.ά.) κατά παραβίαση των σχετικών νόμων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε πρώτη φάση απεστάλη στην Google κείμενο - κατηγορητήριο από την Επιτροπή και σε αυτό έχει περιθώριο δέκα εβδομάδων να απαντήσει. "Στην εταιρεία πιθανώς να επιβληθεί πρόστιμο, εάν αποδειχθεί ότι όντως χρησιμοποίησε το σχεδόν μονοπωλιακό καθεστώς της στην Ευρώπη, ώστε τα τελευταία επτά χρόνια να προωθεί τη δική της υπηρεσία ηλεκτρονικών αγορών, Google Shopping, σε βάρος των ανταγωνιστικών"».
Η Κομισιόν κατηγορεί την «Google» και ετοιμάζεται για μέτρα εναντίον της. Ολως τυχαίως, μισό περίπου μήνα πριν από την εξαγγελία της ενιαίας ψηφιακής αγοράς.

Στο στόχαστρο και άλλα αμερικανικά μονοπώλια

Λίγες μέρες πριν, πάλι στο «Ρόιτερς» (EurActiv 2/4/2015) εμφανίζεται το εξής ρεπορτάζ: «Στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν μπει οι συναλλαγές της Apple Inc με δισκογραφικές εταιρείες και επιχειρήσεις ψηφιακής μουσικής, σε μια προσπάθεια να διερευνηθεί αν υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός καθώς η Apple λανσάρει την δική της υπηρεσία streaming, σύμφωνα με τους Financial Times, επικαλούμενοι ανθρώπους που γνωρίζουν καλά το θέμα.
Η Κομισιόν ζήτησε στοιχεία από δισκογραφικές εταιρείες και εταιρείες ψηφιακής διάθεσης μουσικού περιεχομένου αναφορικά με τη συμφωνία που έχουν συνάψει με την Apple, πριν βγει στην αγορά η νέα υπηρεσία streaming της εταιρείας το καλοκαίρι.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανησυχεί ότι η Apple θα χρησιμοποιήσει το μέγεθος, την επιρροή και τις σχέσεις της για να πάρει τις δισκογραφικές εταιρείες από τους αντιπάλους της, όπως το Spotify, οι οποίες βασίζονται σε άδειες με δισκογραφικές εταιρείες για το προϊόν τους, τονίζουν οι FT.
Η συλλογή πληροφοριών είναι μόνο το πρώτο βήμα προς την έναρξη επίσημης έρευνας, αλλά αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντοπίσει οποιαδήποτε αδικοπραγία, μπορεί να απαιτήσει αλλαγές στις επιχειρηματικές πρακτικές και να επιβάλει βαριά πρόστιμα, αναφέρει η εφημερίδα».
Ουσιαστικά χτυπούν την «Apple Inc», θέλοντας να αποκόψουν τις ευρωενωσιακές δισκογραφικές εταιρείες και επιχειρήσεις ψηφιακής μουσικής, με επίκεντρο τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
Σε ρεπορτάζ της «Euro2day», 29 Σεπτέμβρη 2014 αναφέρεται ότι υπάρχει «προκαταρκτικό πόρισμα της Κομισιόν, για φοροαποφυγή δύο δεκαετιών από την Apple. Η Apple εδώ και δύο δεκαετίες ευνοείται από παράνομες φορολογικές συμφωνίες που σύναψε με την Ιρλανδία, με αποτέλεσμα η κατασκευάστρια εταιρεία των iPhone να κινδυνεύει με πρόστιμο ρεκόρ, το ύψος του οποίου αναμένεται να φτάσει σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ.
Σύμφωνα με το προκαταρκτικό πόρισμα από την έρευνα της Κομισιόν στις φορολογικές υποθέσεις της Apple στην Ιρλανδία - όπου απολαμβάνει φορολογικό συντελεστή μικρότερο από 2% - υποστηρίζει ότι η εταιρεία της Silicon Valley ευνοήθηκε από παράνομη κρατική στήριξη μέσω των παρασκηνιακών συμφωνιών που σύναψε με τις αρχές της χώρας. Οι Ευρωπαίοι επιθεωρητές υποστηρίζουν ότι η Apple διαπραγματεύθηκε ειδική φορολογική μεταρρύθμιση στην Ιρλανδία εν αντιθέσει με όσα ισχύουν για άλλες επιχειρήσεις». Οσο και αν εδώ υπάρχει η ιδιομορφία της κρατικής συμφωνίας της Ιρλανδίας, εντούτοις η Κομισιόν χτυπά την αμερικανική «Apple».
Μετά απ' όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - Ευρωζώνης είναι αδυσώπητοι. Αλλωστε, για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, μόνο η παραγωγή οπτικοακουστικών εμπορευμάτων (κινηματογραφικές παραγωγές, μουσικές παραγωγές) αποτελεί το 25% έως 30% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Αν, δε, βάλουμε και τις άλλες ψηφιακές εφαρμογές, γίνεται κατανοητή η μεγάλη σφαγή των μονοπωλίων για την ψηφιακή αγορά.
Το συμπέρασμα όμως που βγαίνει είναι ότι οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που απαιτούν κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής για να μπουν στην υπηρεσία κάλυψης των εργατικών, λαϊκών αναγκών.

Λ.