Εργαζόμενοι - «λάστιχο»

Εργαζόμενοι - «λάστιχο»

Από εκθέσεις των κρατικών μηχανισμών και των διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών, επιβεβαιώνεται ότι οι ελαστικές μορφές απασχόλησης κερδίζουν διαρκώς έδαφος παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, μάλιστα, σύμφωνα με το σύστημα «Εργάνη», το μήνα Ιούλη, οι θέσεις πλήρους απασχόλησης ήταν μόλις το 16% των νέων θέσεων που δημιουργήθηκαν, ανεξάρτητα από το «ισοζύγιο» προσλήψεων - απολύσεων. Ανάλογα, ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει ότι ο βασικός πυλώνας της όποιας ανάκαμψης πάει να καταγράψει η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, είναι οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, ενώ και η ΕΕ, στην έκθεσή της για την απασχόληση, καταγράφει τη ραγδαία επέκταση των ελαστικών μορφών. Σε ορισμένους κλάδους, όπως ο τουρισμός και το εμπόριο στη χώρα μας, το φαινόμενο της επέκτασης των ελαστικών μορφών απασχόλησης είναι ακόμα πιο έντονο.

***

Τι είναι αυτό που κάνει θελκτικές τις ελαστικές μορφές απασχόλησης στους επιχειρηματικούς ομίλους; Η δυνατότητα που δίνουν στην εργοδοσία να αυξάνει την εκμετάλλευση και άρα την υπεραξία που αποσπά από τον εργαζόμενο. Μάλιστα, η πανσπερμία των ελαστικών μορφών απασχόλησης είναι τόσο μεγάλη, ώστε να καλύπτονται όλες οι ιδιαίτερες ανάγκες των επιχειρήσεων, που δεν είναι πάντα ίδιες από κλάδο σε κλάδο, ακόμα και μεταξύ τομέων δουλειάς μέσα στην ίδια επιχείρηση. Ετσι, έχουμε την ημιαπασχόληση, το ωρομίσθιο, τη μαθητεία, την εποχική εργασία, τις διαφόρων μορφών διευθετήσεις του εργάσιμου χρόνου και πάει λέγοντας. Τα παραδείγματα για το πώς κερδίζει η εργοδοσία σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις, είναι πολλά και αποκαλυπτικά.

***

Για παράδειγμα, με τα τετράωρα, ένας εργοδότης στο εμπόριο μπορεί να απασχολεί μια επιπλέον βάρδια τις ώρες αιχμής, χωρίς να υποχρεώνεται να προσλάβει εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση. Αν υπολογίσει κανείς ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, το τετράωρο γίνεται πεντάωρο, εξάωρο και παραπάνω ακόμη, χωρίς επιπλέον αμοιβή, καταλαβαίνει ότι η εκμετάλλευση απογειώνεται. Ενα άλλο ενδιαφέρον παράδειγμα έρχεται από το χώρο του τουρισμού, όπου η μαθητεία κάνει θραύση: Για μια καμαριέρα έγγαμη, χωρίς προϋπηρεσία, που δουλεύει εποχικά και πληρώνεται με βάση τη σύμβαση, ο εργοδότης θα πρέπει να καταβάλει σε μηνιαία βάση 1.466 ευρώ μεικτά, με βάση ακόμα και αυτήν την κατάπτυστη σύμβαση που έχει υπογράψει η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας στον Τουρισμό - Επισιτισμό. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται ο κατώτερος προβλεπόμενος μισθός, το εποχικό επίδομα, το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας, η δουλειά τις Κυριακές και οι εργοδοτικές εισφορές.

***

Αντίθετα, ένας «πρακτικάριος» στοιχίζει στο μεγαλοξενοδόχο μόλις 462 ευρώ το μήνα (!), χωρίς καμιά άλλη υποχρέωση. Είναι δηλαδή τρεις φορές φτηνότερος από έναν εργαζόμενο χωρίς προϋπηρεσία που αμείβεται με τη σύμβαση. Το στοιχείο αυτό δε δείχνει μόνο τα τεράστια περιθώρια κέρδους που συνεπάγεται για τον εργοδότη η απασχόληση του «πρακτικάριου», αλλά και το μέγεθος της εργασιακής εκμετάλλευσης που υφίστανται χιλιάδες νέοι, με το μανδύα της πρακτικής άσκησης. Βέβαια, οι ανατροπές στην αγορά εργασίας, που θα βαθύνουν με το τρίτο μνημόνιο, δεν αφορούν μόνο την επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης. Αφορούν και μια σειρά βαθιές ανατροπές στους όρους δουλειάς, ακόμα και εκείνων των εργαζόμενων που απασχολούνται με πλήρη εργασία. Τέτοιες είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων για κατηγορίες όπως τα ΒΑΕ, άλλες θεσμικές προβλέψεις που περιέχονταν παλιότερα στις Συλλογικές Συμβάσεις. Με τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, οι εργαζόμενοι απασχολούνται ακόμη και 12ωρα χωρίς πληρωμή υπερωριών, αφού τους δίνεται σε άλλο χρόνο ανάλογο ρεπό. Αλλά η απώλεια της εργατικής δύναμης δεν αναπληρώνεται πλήρως, ενώ ο εργοδότης βγάζει μεγαλύτερη υπεραξία, άρα και κέρδος.

***

Επομένως, η κατάσταση επιδεινώνεται συνολικά για την εργατική τάξη, στο όνομα τού να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων και να υποβοηθηθεί η καπιταλιστική ανάκαμψη. Οσο για τα κροκοδείλια δάκρυα που χύνει η ΕΕ και τα κόμματά της για την επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, θυμίζουμε ότι η «ευελφάλεια», δηλαδή η «ευελιξία με ασφάλεια» στην αγορά εργασίας, ήταν από τους βασικούς στόχους της Στρατηγικής της Λισαβόνας και μετά της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», που βάζει στόχο τη θωράκιση των ευρωενωσιακών μονοπωλίων και τη βελτίωση της θέσης τους στην παγκόσμια αγορά. Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον που επιφυλάσσει ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης σε εργαζόμενους και άνεργους, αν δεν αναδειχτεί ο λαός σε πρωταγωνιστή των εξελίξεων, είναι χαμοζωή και δουλειά όπως και όποτε θέλει ο εργοδότης.

Π.