Θεωρητικά ζητήματα για τις προϋποθέσεις της σοσιαλιστικής επανάστασης
Πρώτο μέρος
Η
Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση αποτελεί κοσμοϊστορικό γεγονός. Για
δεκαετίες ολόκληρες σφράγισε την πορεία της ανθρωπότητας κατά τη
διάρκεια του 20ού αιώνα. Η νικηφόρα έκβασή της τον Οκτώβρη του 1917
σήμανε το άνοιγμα του δρόμου για το πέρασμα του ανθρώπου «από το
βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας».
Οι αντεπαναστατικές ανατροπές του 1989 - 1991, παρά τη μεγάλη υποχώρηση που έφεραν στο επαναστατικό κίνημα, δεν ακυρώνουν το χαρακτήρα της εποχής μας, ως εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, εποχή που εγκαινίασε η Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.
Παρά τις επιθέσεις των ιδεολογικών και πολιτικών εκπροσώπων του κεφαλαίου που ισχυρίζονται ότι ήρθε το τέλος της Ιστορίας, ο σοσιαλισμός παραμένει επίκαιρος και αναγκαίος, η δε αναγκαιότητα αυτή πηγάζει από τις αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος, απορρέει από το γεγονός ότι ο καπιταλισμός στο στάδιο του ιμπεριαλισμού έχει δημιουργήσει τις υλικές προϋποθέσεις για το πέρασμα της ανθρωπότητας σε έναν ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό, την αταξική κομμουνιστική κοινωνία.
Είναι λοιπόν αναγκαίο στη βάση της μαρξιστικής - λενινιστικής κοσμοθεωρίας να δώσουμε μαχητική απάντηση στα γεννήματα της αστικής προπαγάνδας που υποστηρίζουν ότι δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση της Οχτωβριανής Επανάστασης και ότι αυτή στην πραγματικότητα ήταν ένα πραξικόπημα των μπολσεβίκων. Είναι αναγκαίο να αποκαλύψουμε ότι επιχειρούν να συσκοτίσουν στη συνείδηση της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων το επιστημονικά τεκμηριωμένο γεγονός ότι η ταξική πάλη και η κορυφαία στιγμή της - η πολιτική επανάσταση - αποτελούν την κινητήρια δύναμη ανοδικής πορείας της ανθρωπότητας για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού και το επαναστατικό πέρασμα στη σοσιαλιστική - κομμουνιστική οικοδόμηση.
Α. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Η μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, γενικεύοντας την πείρα της ταξικής πάλης και των επαναστάσεων, αποδείχνει ότι οι επαναστάσεις είναι οι παντοδύναμοι κινητήρες της κοινωνικής προόδου, οι «ατμομηχανές της Ιστορίας», όπως τις χαρακτήριζε ο Μαρξ.
Οι Μαρξ - Ενγκελς ήδη από το 1848, στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος αναδεικνύουν με επιστημονική ακρίβεια το ρόλο της ταξικής πάλης ως κινητήριας δύναμης της κοινωνίας:
«Η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία των ταξικών αγώνων. Ελεύθερος και δούλος, πατρίκιος και πληβείος, βαρώνος και δουλοπάροικος, μάστορας και κάλφας, με μια λέξη, καταπιεστής και καταπιεζόμενος, βρίσκονται σε ακατάπαυστη αντίθεση μεταξύ τους, έκαναν αδιάκοπο αγώνα, πότε καλυμμένο πότε ανοιχτό, έναν αγώνα που τελείωνε κάθε φορά με έναν επαναστατικό μετασχηματισμό ολόκληρης της κοινωνίας ή με την από κοινού καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν. Στις προηγούμενες εποχές της Ιστορίας βρίσκουμε σχεδόν παντού μια πλήρη διαίρεση της κοινωνίας σε διάφορες κλειστές τάξεις, μια πολύτροπη διαβάθμιση των κοινωνικών θέσεων. Στην αρχαία Ρώμη βρίσκουμε πατρίκιους, ιππείς, πληβείους, δούλους. Στο μεσαίωνα φεουδάρχες, υποτελείς, μαστόρους, καλφάδες, δουλοπάροικους και επιπλέον σε καθεμιά απ' αυτές τις τάξεις βρίσκουμε ξανά ιδιαίτερες διαβαθμίσεις. Η σύγχρονη αστική κοινωνία που πρόβαλε από την καταστροφή της φεουδαρχικής κοινωνίας δεν κατάργησε τις ταξικές αντιθέσεις, έβαλε μονάχα στη θέση των παλιών νέες τάξεις, νέους όρους καταπίεσης, νέες μορφές πάλης. Ωστόσο, η εποχή μας, η εποχή της αστικής τάξης, χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι απλοποίησε τις ταξικές αντιθέσεις. Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες τάξεις που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο»1.
Η επανάσταση συμπυκνώνει την κοινωνική και πολιτική σύγκρουση και ρήξη με έναν ιστορικά ξεπερασμένο σχηματισμό για το πέρασμα σε έναν ανώτερο, συνιστά ποιοτική ανατροπή σε ολόκληρη την κοινωνικοοικονομική δομή της κοινωνίας.
Ο ταξικός χαρακτήρας και οι νομοτέλειες της επανάστασης πηγάζουν από τις εσωτερικές αντιφάσεις και την ιστορική εξέλιξη του υπάρχοντος κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού. Η επιστημονική αποκάλυψη και θεωρητική κωδικοποίησή τους διαμόρφωσε τον επιστημονικό κομμουνισμό.
Οικονομική βάση της επανάστασης είναι η σε βάθος επεκτεινόμενη σύγκρουση ανάμεσα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας και του ξεπερασμένου, συντηρητικού συστήματος των σχέσεων παραγωγής, που εκδηλώνεται με την όξυνση των κοινωνικών ανταγωνισμών και την ένταση στη σφαίρα της πολιτικής και της ιδεολογίας, της πάλης μεταξύ της κυρίαρχης τάξης που ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του υφισταμένου τρόπου παραγωγής και των καταπιεσμένων τάξεων.
Ο επαναστατικός αγώνας των καταπιεσμένων τάξεων, σε όλα τα ταξικά εκμεταλλευτικά συστήματα αποτυπώνει την ώριμη ανάγκη απελευθέρωσης των παραγωγικών δυνάμεων από τα δεσμά των ξεπερασμένων - από ιστορική άποψη - σχέσεων παραγωγής. Είναι κλασική η αποκάλυψη από τον Μαρξ του περιεχομένου και της αναγκαιότητας της κοινωνικής επανάστασης στον Πρόλογο του έργου του: «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας»:
«Οι άνθρωποι στην κοινωνική παραγωγή της ζωής τους έρχονται σε σχέσεις καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από τη θέλησή τους, σε σχέσεις παραγωγικές, που αντιστοιχούνε σε μια ορισμένη βαθμίδα όπου έχει φτάσει η ανάπτυξη των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων. Το σύνολο των παραγωγικών αυτών σχέσεων αποτελεί το οικονομικό οικοδόμημα της κοινωνίας, τη βάση την υλική που πάνω της υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα και που σ' αυτήν αντιστοιχούν ορισμένες πάλι κοινωνικές μορφές συνείδησης. Ο τρόπος της παραγωγής της υλικής ζωής καθορίζει γενικά την εξέλιξη της κοινωνικής, πολιτικής και διανοητικής ζωής. Το τι είναι οι άνθρωποι δεν καθορίζεται από τη συνείδησή τους, αλλά, αντίστροφα, το κοινωνικό τους Είναι καθορίζει τη συνείδησή τους. Οταν φτάσει σ' έναν ορισμένο βαθμό η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας αυτές οι δυνάμεις έρχονται σε αντίφαση με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν ή για να χρησιμοποιήσουμε τη νομική γλώσσα, με τις σχέσεις της ιδιοκτησίας που μέσα σ' αυτές είχανε ως τα τότε κινηθεί. Αυτές οι σχέσεις από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων γίνονται τώρα φραγμοί τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης»2.
Ο χαρακτήρας, οι διαστάσεις, το ιστορικά συγκεκριμένο περιεχόμενο κάθε επανάστασης καθορίζονται από τις συνθήκες του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού που πρόκειται να καταργηθεί και από την ειδική φύση του νέου για τον οποίο προετοιμάζει το έδαφος.
Η άνοδος σε ιστορικά υψηλότερα επίπεδα της κοινωνικής ανάπτυξης βαθαίνει και κάνει πιο σύνθετες, τόσο το περιεχόμενο όσο και τις διαστάσεις της επανάστασης. Στα πρώιμα στάδια της ανθρώπινης ιστορίας, όπως η μετάβαση από το πρωτόγονο κοινοτικό σύστημα στο δουλοκτητικό και από το δουλοκτητικό στο φεουδαρχικό, η κοινωνική επανάσταση πραγματοποιείται κυρίως αυθόρμητα, δηλαδή οι νέες σχέσεις παραγωγής εμφανίζονται και αναπτύσσονται μέσα στο παλαιό καθεστώς. Η κοινωνική ανάπτυξη, λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας της εργασίας και της περιορισμένης ανάπτυξης της εμπορευματικής παραγωγής, που εκφράζονται αντίστοιχα σε πολύ χαμηλό βαθμό κοινωνικοποίησης της εργασίας, είναι πολύ μακροχρόνια και αντιφατική. Μακροχρόνια είναι η διαδικασία αποσύνθεσης των προηγούμενων κυρίαρχων σχέσεων ιδιοκτησίας με ταυτόχρονη ανάπτυξη των νέων. Ετσι, η ταξική πάλη εκδηλώνεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε τοπικά κινήματα και εξεγέρσεις, το πέρασμα από τον έναν τρόπο παραγωγής στο νέο ανώτερο, π.χ. από τη δουλοκτησία στη φεουδαρχία, δεν εκδηλώνεται σαν γενικευμένη και ολοκληρωμένη πολιτική επανάσταση με τη συμμετοχή των μαζών. Μόνο με τη μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό αποκτά γνωρίσματα πανεθνικής πολιτικής επανάστασης, όπου αυξάνεται ο ρόλος της συνειδητής δράσης των τάξεων και των κομμάτων τους. Και αυτό διότι η ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων μέσα στο καθεστώς της φεουδαρχίας, με τη μετατροπή της εργατικής δύναμης σε εμπόρευμα, μετατρέποντας την απλή εμπορευματική παραγωγή σε καπιταλιστική, τείνει να γενικεύσει τις εμπορευματοχρηματικές σχέσεις σε όλες τις σφαίρες της οικονομικής ζωής. Ετσι οι νέοι «μισθωτοί δούλοι», αλλά «απελευθερωμένοι» από τους φυσικούς καταναγκασμούς της δουλοκτησίας και της φεουδαρχίας, έρχονται στο προσκήνιο της κοινωνικής εξέλιξης.
Σε όλες όμως τις περιπτώσεις των κοινωνικών επαναστάσεων, η κοινωνική τάξη που είναι φορέας των νέων προοδευτικών σχέσεων παραγωγής συναντά αναπόφευκτα στο δρόμο της εμπόδια από το κράτος, την πολιτική εξουσία της τάξης που χάνει τα προνόμιά της και γι' αυτό αντιστέκεται. Ετσι, κύριο καθήκον κάθε επαναστατικής τάξης είναι η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας για τη δημιουργία του δικού της ταξικού κράτους.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
(Το κείμενο είναι επεξεργασία της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ)
Σημειώσεις:
1. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» σελ. 25 - 26.
2. Κ. Μαρξ: «Πρόλογος» στην «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», εκδόσεις «Οικονομικής και Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης» σελ. 7
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου