Κάθε ομοιότητα δεν είναι καθόλου τυχαία!
Εκάς οι άστεγοι!
Γράφει ο Cogito ergo sum // Στο Ατέχνως
Στο έβδομο κεφάλαιο του πρώτου τόμου τού «Κεφαλαίου», ο παππούς Κάρολος περιγράφει -με τον χαρακτηριστικά γλαφυρό του τρόπο- την διαδικασία με την οποία οι άγγλοι κεφαλαιούχοι τής εποχής (από τον 12ο μέχρι τον 15ο αιώνα) άρπαξαν την γη των μικροαγροτών. Οι τελευταίοι, μη έχοντας στον ήλιο μοίρα, κατευθύνθηκαν στα αστικά κέντρα για να βρουν δουλειά. Επειδή, όμως, οι δουλειές ήσαν περιορισμένες, υποχρεώνονταν να καταφεύγουν στην επαιτεία, στην αλητεία, στην παρανομία κλπ, χαλώντας την εικόνα ευδαιμονίας που ήθελε να διατηρεί το καθεστώς τής εποχής.
Στο ίδιο κεφάλαιο, λίγο παρακάτω (σελ. 758-769), ο Μαρξ αναφέρεται στην «αιματηρή νομοθεσία ενάντια στους απαλλοτριωμένους», δηλαδή στα σκληρά μέτρα που πήρε η εξουσία προκειμένου να εξαλείψει το φαινόμενο της επαιτείας, της αλητείας κλπ. Η σκληρότητα εκείνων των μέτρων (ανάμεσα στα οποία, βεβαίως, δεν περιλαμβανόταν τίποτε περί αναδιανομής γης, πλούτου κλπ) σοκάρει τον αναγνώστη. Να ένα μικρό απόσπασμα:
Όσοι διώχτηκαν με τη διάλυση των φεουδαρχικών ακολουθιών και με την απότομη, βίαιη απαλλοτρίωση της γης τους, το προγραμμένο αυτό προλεταριάτο σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε ν’ αποροφηθεί από τη γεννώμενη μανουφακτούρα τόσο γρήγορα, όσο γρήγορα δημιουργήθηκε. Από την άλλη μεριά, οι απότομα εκσφενδονισμένοι από τη συνηθισμένη τροχιά της ζωής τους άνθρωποι δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν εξίσου απότομα στην πειθαρχία της νέας κατάστασής τους.
Μετατράπηκαν μαζικά σε διακονιάρηδες, ληστές, αλήτες, εν μέρει από κλίση και στις περισσότερες περιπτώσεις από την ανάγκη των πραγμάτων. Γιαυτό, στα τέλη του 15ου και στη διάρκεια όλου του 16ου αιώνα σ’ όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης εκδίδονται αιματηροί νόμοι ενάντια στήν αλητεία.
Οι πατέρες της σημερινής εργατικής τάξης ήταν οι πρώτοι πού τιμωρήθηκαν, γιατί τους μετάτρεψαν με τη βία σε αλήτες και πάουπερ. Η νομοθεσία τούς μεταχειριζόταν σαν «εθελοντές» εγκληματίες, ξεκινώντας από την προϋπόθεση πως εξαρτιόταν από την καλή τους θέληση να εξακολουθούν να ζουν στις παλιές συνθήκες που δεν υπήρχαν πια. Η νομοθεσία αυτή άρχισε στην Αγγλία επί Ερρίκου Ζ’.
Ερρίκος Η’ 1530: Στους γέρους και ανίκανους για εργασία ζητιάνους δίνεται άδεια επαιτείας. Αντίθετα, οι σωματικά γεροί αλήτες μαστιγώνονται και φυλακίζονται. Σύμφωνα με το νόμο τους δένουν πίσω απ’ ένα κάρο και τους μαστιγώνουν ως που να τρέξει αίμα από το κορμί τους, έπειτα τους βάζουν και ορκίζονται πως θα επιστρέψουν στον τόπο που γεννήθηκαν, ή εκεί όπου κατοικούσαν τα τελευταία τρία χρόνια, για «να δουλέψουν» (to put himseIf to labour). Τί φριχτή ειρωνεία! Με το νόμο 27 του Ερρίκου Η’ επαναλαβαίνεται αυτός ο νόμος, μόνο που γίνεται αυστηρότερος με συμπληρωματικές διατάξεις. Όταν συλληφθεί κανείς για δεύτερη φορά ν’ αλητεύει, το μαστίγωμα επαναλαβαίνεται και του κόβουν το μισό αφτί. Σε περίπτωση όμως νέας υποτροπής χαρακτηρίζεται μεγάλος εγκληματίας και εχθρός τής κοινωνίας και εκτελείται.
Εδουάρδος Στ ‘: Ένας νόμος τού πρώτου έτους της βασιλείας του, 1547, ορίζει πως, αν κάποιος αρνιέται να εργαστεί, πρέπει να δίνεται σκλάβος στο πρόσωπο που τον κατάγγειλε σαν αργόσχολο. Ο αφέντης πρέπει να τρέφει τό σκλάβο του με ψωμί και νερό, με αδύνατα ποτά και με ό,τι απορίμματα κρεάτων κρίνει αυτός κατάλληλα. Έχει το δικαίωμα να τον βάζει να κάνει οποιαδήποτε εργασία, όσο αηδιαστική κι αν είναι, μαστιγώνοντας κι αλυσοδένοντάς τον. Αν ο σκλάβος λείψει 15 μέρες, πρέπει να καταδικαστεί σε ισόβια σκλαβιά και με πυρακτωμένο σίδερο να χαραχτεί στο μέτωπο ή στο μάγουλό του το γράμμα “S” (slave), αν φύγει γιa τρίτη φορά, εκτελείται σαν ένοχος εσχάτης προδοσίας. Ο αφέντης του μπορεί να τον πουλήσει, να τον κληροδοτήσει και να τον εκμισθώσει σαν δoύλο, απαράλλαχτα όπως και κάθε άλλο κινητό αγαθό ή ζώο. Οι σκλάβοι εχτελούνται επίσης, αν επιχειρήσουν κάτι ενάντια στον αφέντη τους. Οι ειρηνοδίκες έχουν υποχρέωση, μόλις πληροφορηθούν ότι δραπέτευσαν σκλάβοι, να ψάχνουν να τους βρουν. Αν αποδειχτεί πως ένας τους αλήτεψε τρεις μέρες, πρέπει να μεταφερθεί στον τόπο που γεννήθηκε, να του χαράξουν με καυτό σίδερο το σημάδι “V” στο στήθος και να χρησιμοποιείται αλυσοδεμένος σε δουλιές τού δρόμου ή και σε άλλες εργασίες.
Αν ο αλήτης δηλώσει ψεύτικο τόπο γέννησης, για τιμωρία του γίνεται ισόβιος σκλάβος τού τόπου αυτού, των κατοίκων ή της συντεχνίας του και στιγματίζεται με το γράμμα “S”. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να παίρνει τα παιδιά των αλητών και να τα χρησιμοποιεί σαν μαθητευόμενους, τους νέους ως 24 χρονών και τα κορίτσια ως 20. Αν δραπετεύσουν, υποχρεώνονται ως αυτή την ηλικία να είναι σκλάβοι των μαστόρων τους που έχουν το δικαίωμα να τους αλυσοδένουν, να τους μαστιγώνουν κλπ. κατά βούληση. Κάθε μάστορας έχει το δικαίωμα να περνάει ένα σιδερένιο χαλκά στο λαιμό, στα χέρια ή στα πόδια τού σκλάβου του, για να μπορεί να τον γνωρίζει πιο εύκολα και για να τον κρατάει πιο σίγουρα.
Το τελευταίο μέρος τούτου του νόμου προβλέπει πως ορισμένοι φτωχοί πρέπει να χρησιμοποιούνται από τον τόπο ή από πρόσωπα που τους ταΐζουν, τους ποτίζουν και τους βρίσκουν δουλιά. Τέτοιου είδους σκλάβοι των ενοριών διατηρήθηκαν στην Αγγλία ως τα μέσα του 19ου αιώνα με το όνομα roundsmen (περιφερόμενοι). (*)
Ωραιότατα! Πρώτα έρχεται ο κεφαλαιοκράτης και αρπάζει την γη τού φτωχού, αναγκάζοντάς τον να γίνει ζητιάνος για να επιβιώσει. Ύστερα, ο ίδιος κεφαλαιοκράτης, επειδή οι στρατιές των ζητιάνων «χαλάνε την αισθητική του», ζητάει από το κράτος (δηλαδή, από τους πολιτικούς του υπηρέτες) να πάρουν μέτρα προς εξάλειψη του «αντιαισθητικού» φαινομένου. Και, τέλος, το κράτος λύνει το πρόβλημα εξαναγκάζοντας τον ζητιάνο να γίνει σκλάβος σ’ εκείνον που τον κατάντησε ζητιάνο.
Αν αναρωτιέστε τι με έπιασε σήμερα με τούτο το θέμα, είναι επειδή βλέπω τεράστιες ομοιότητες -τηρουμένων των αναλογιών- με την εποχή μας. Ομοιότητες που τις διακρίνω πεντακάθαρα ακόμη και στα παγκάκια του Καμίνη, που είναι φτιαγμένα με τέτοιον τρόπο ώστε να μη μπορεί να ξαπλώσει άνθρωπος σ’ αυτά. Ήξερα ότι ο παππούς Κάρολος είναι διαχρονικός αλλά εξακολουθώ να εκπλήσσομαι κάθε φορά που βλέπω να επαληθεύονται όσα είπε πριν ενάμιση περίπου αιώνα.
Τους μαρξικούς λόγους επιβεβαιώνει και η σύγχρονη νομοθεσία, όπως π.χ. ο νόμος κατά της επαιτείας και της αλητείας, ο οποίος ψηφίστηκε προ διετίας στην Ουγγαρία. Τώρα πια, όσοι ούγγροι δεν έχουν δουλειά ή κεραμίδι να στεγαστούν, θα φυλακίζονται και θα υποχρεώνονται σε καταβολή λίαν αλμυρού προστίμου. Μιλάμε για σκέτο παραλογισμό: να πληρώνεις πρόστιμο επειδή δεν έχεις λεφτά για να νοικιάσεις έστω μια παράγκα!
Εκάς οι άστεγοι, λοιπόν! Και, μάλιστα, σε μια χώρα όπου μέχρι πριν 25 χρόνια οι λέξεις «άστεγος» και «άνεργος» δεν υπήρχαν στο λεξικό της.
Ο χαμένος κόσμος τού κομμουνισμού…
(*) Καρλ Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», τόμος πρώτος, σελ. 758-760, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή – Τηρήθηκε η ορθογραφία του βιβλίου, εκτός από την μετατροπή τού κειμένου σε μονοτονικό.
Στο ίδιο κεφάλαιο, λίγο παρακάτω (σελ. 758-769), ο Μαρξ αναφέρεται στην «αιματηρή νομοθεσία ενάντια στους απαλλοτριωμένους», δηλαδή στα σκληρά μέτρα που πήρε η εξουσία προκειμένου να εξαλείψει το φαινόμενο της επαιτείας, της αλητείας κλπ. Η σκληρότητα εκείνων των μέτρων (ανάμεσα στα οποία, βεβαίως, δεν περιλαμβανόταν τίποτε περί αναδιανομής γης, πλούτου κλπ) σοκάρει τον αναγνώστη. Να ένα μικρό απόσπασμα:
Όσοι διώχτηκαν με τη διάλυση των φεουδαρχικών ακολουθιών και με την απότομη, βίαιη απαλλοτρίωση της γης τους, το προγραμμένο αυτό προλεταριάτο σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε ν’ αποροφηθεί από τη γεννώμενη μανουφακτούρα τόσο γρήγορα, όσο γρήγορα δημιουργήθηκε. Από την άλλη μεριά, οι απότομα εκσφενδονισμένοι από τη συνηθισμένη τροχιά της ζωής τους άνθρωποι δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν εξίσου απότομα στην πειθαρχία της νέας κατάστασής τους.
Μετατράπηκαν μαζικά σε διακονιάρηδες, ληστές, αλήτες, εν μέρει από κλίση και στις περισσότερες περιπτώσεις από την ανάγκη των πραγμάτων. Γιαυτό, στα τέλη του 15ου και στη διάρκεια όλου του 16ου αιώνα σ’ όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης εκδίδονται αιματηροί νόμοι ενάντια στήν αλητεία.
Οι πατέρες της σημερινής εργατικής τάξης ήταν οι πρώτοι πού τιμωρήθηκαν, γιατί τους μετάτρεψαν με τη βία σε αλήτες και πάουπερ. Η νομοθεσία τούς μεταχειριζόταν σαν «εθελοντές» εγκληματίες, ξεκινώντας από την προϋπόθεση πως εξαρτιόταν από την καλή τους θέληση να εξακολουθούν να ζουν στις παλιές συνθήκες που δεν υπήρχαν πια. Η νομοθεσία αυτή άρχισε στην Αγγλία επί Ερρίκου Ζ’.
Ερρίκος Η’ 1530: Στους γέρους και ανίκανους για εργασία ζητιάνους δίνεται άδεια επαιτείας. Αντίθετα, οι σωματικά γεροί αλήτες μαστιγώνονται και φυλακίζονται. Σύμφωνα με το νόμο τους δένουν πίσω απ’ ένα κάρο και τους μαστιγώνουν ως που να τρέξει αίμα από το κορμί τους, έπειτα τους βάζουν και ορκίζονται πως θα επιστρέψουν στον τόπο που γεννήθηκαν, ή εκεί όπου κατοικούσαν τα τελευταία τρία χρόνια, για «να δουλέψουν» (to put himseIf to labour). Τί φριχτή ειρωνεία! Με το νόμο 27 του Ερρίκου Η’ επαναλαβαίνεται αυτός ο νόμος, μόνο που γίνεται αυστηρότερος με συμπληρωματικές διατάξεις. Όταν συλληφθεί κανείς για δεύτερη φορά ν’ αλητεύει, το μαστίγωμα επαναλαβαίνεται και του κόβουν το μισό αφτί. Σε περίπτωση όμως νέας υποτροπής χαρακτηρίζεται μεγάλος εγκληματίας και εχθρός τής κοινωνίας και εκτελείται.
Εδουάρδος Στ ‘: Ένας νόμος τού πρώτου έτους της βασιλείας του, 1547, ορίζει πως, αν κάποιος αρνιέται να εργαστεί, πρέπει να δίνεται σκλάβος στο πρόσωπο που τον κατάγγειλε σαν αργόσχολο. Ο αφέντης πρέπει να τρέφει τό σκλάβο του με ψωμί και νερό, με αδύνατα ποτά και με ό,τι απορίμματα κρεάτων κρίνει αυτός κατάλληλα. Έχει το δικαίωμα να τον βάζει να κάνει οποιαδήποτε εργασία, όσο αηδιαστική κι αν είναι, μαστιγώνοντας κι αλυσοδένοντάς τον. Αν ο σκλάβος λείψει 15 μέρες, πρέπει να καταδικαστεί σε ισόβια σκλαβιά και με πυρακτωμένο σίδερο να χαραχτεί στο μέτωπο ή στο μάγουλό του το γράμμα “S” (slave), αν φύγει γιa τρίτη φορά, εκτελείται σαν ένοχος εσχάτης προδοσίας. Ο αφέντης του μπορεί να τον πουλήσει, να τον κληροδοτήσει και να τον εκμισθώσει σαν δoύλο, απαράλλαχτα όπως και κάθε άλλο κινητό αγαθό ή ζώο. Οι σκλάβοι εχτελούνται επίσης, αν επιχειρήσουν κάτι ενάντια στον αφέντη τους. Οι ειρηνοδίκες έχουν υποχρέωση, μόλις πληροφορηθούν ότι δραπέτευσαν σκλάβοι, να ψάχνουν να τους βρουν. Αν αποδειχτεί πως ένας τους αλήτεψε τρεις μέρες, πρέπει να μεταφερθεί στον τόπο που γεννήθηκε, να του χαράξουν με καυτό σίδερο το σημάδι “V” στο στήθος και να χρησιμοποιείται αλυσοδεμένος σε δουλιές τού δρόμου ή και σε άλλες εργασίες.
Αν ο αλήτης δηλώσει ψεύτικο τόπο γέννησης, για τιμωρία του γίνεται ισόβιος σκλάβος τού τόπου αυτού, των κατοίκων ή της συντεχνίας του και στιγματίζεται με το γράμμα “S”. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να παίρνει τα παιδιά των αλητών και να τα χρησιμοποιεί σαν μαθητευόμενους, τους νέους ως 24 χρονών και τα κορίτσια ως 20. Αν δραπετεύσουν, υποχρεώνονται ως αυτή την ηλικία να είναι σκλάβοι των μαστόρων τους που έχουν το δικαίωμα να τους αλυσοδένουν, να τους μαστιγώνουν κλπ. κατά βούληση. Κάθε μάστορας έχει το δικαίωμα να περνάει ένα σιδερένιο χαλκά στο λαιμό, στα χέρια ή στα πόδια τού σκλάβου του, για να μπορεί να τον γνωρίζει πιο εύκολα και για να τον κρατάει πιο σίγουρα.
Το τελευταίο μέρος τούτου του νόμου προβλέπει πως ορισμένοι φτωχοί πρέπει να χρησιμοποιούνται από τον τόπο ή από πρόσωπα που τους ταΐζουν, τους ποτίζουν και τους βρίσκουν δουλιά. Τέτοιου είδους σκλάβοι των ενοριών διατηρήθηκαν στην Αγγλία ως τα μέσα του 19ου αιώνα με το όνομα roundsmen (περιφερόμενοι). (*)
Ωραιότατα! Πρώτα έρχεται ο κεφαλαιοκράτης και αρπάζει την γη τού φτωχού, αναγκάζοντάς τον να γίνει ζητιάνος για να επιβιώσει. Ύστερα, ο ίδιος κεφαλαιοκράτης, επειδή οι στρατιές των ζητιάνων «χαλάνε την αισθητική του», ζητάει από το κράτος (δηλαδή, από τους πολιτικούς του υπηρέτες) να πάρουν μέτρα προς εξάλειψη του «αντιαισθητικού» φαινομένου. Και, τέλος, το κράτος λύνει το πρόβλημα εξαναγκάζοντας τον ζητιάνο να γίνει σκλάβος σ’ εκείνον που τον κατάντησε ζητιάνο.
Αν αναρωτιέστε τι με έπιασε σήμερα με τούτο το θέμα, είναι επειδή βλέπω τεράστιες ομοιότητες -τηρουμένων των αναλογιών- με την εποχή μας. Ομοιότητες που τις διακρίνω πεντακάθαρα ακόμη και στα παγκάκια του Καμίνη, που είναι φτιαγμένα με τέτοιον τρόπο ώστε να μη μπορεί να ξαπλώσει άνθρωπος σ’ αυτά. Ήξερα ότι ο παππούς Κάρολος είναι διαχρονικός αλλά εξακολουθώ να εκπλήσσομαι κάθε φορά που βλέπω να επαληθεύονται όσα είπε πριν ενάμιση περίπου αιώνα.
Τους μαρξικούς λόγους επιβεβαιώνει και η σύγχρονη νομοθεσία, όπως π.χ. ο νόμος κατά της επαιτείας και της αλητείας, ο οποίος ψηφίστηκε προ διετίας στην Ουγγαρία. Τώρα πια, όσοι ούγγροι δεν έχουν δουλειά ή κεραμίδι να στεγαστούν, θα φυλακίζονται και θα υποχρεώνονται σε καταβολή λίαν αλμυρού προστίμου. Μιλάμε για σκέτο παραλογισμό: να πληρώνεις πρόστιμο επειδή δεν έχεις λεφτά για να νοικιάσεις έστω μια παράγκα!
Εκάς οι άστεγοι, λοιπόν! Και, μάλιστα, σε μια χώρα όπου μέχρι πριν 25 χρόνια οι λέξεις «άστεγος» και «άνεργος» δεν υπήρχαν στο λεξικό της.
Ο χαμένος κόσμος τού κομμουνισμού…
(*) Καρλ Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», τόμος πρώτος, σελ. 758-760, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή – Τηρήθηκε η ορθογραφία του βιβλίου, εκτός από την μετατροπή τού κειμένου σε μονοτονικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου