Το γονίδιο των πτυχώσεων;

Το γονίδιο των πτυχώσεων;

Το αποκλειστικά ανθρώπινο γονίδιο ARHGAP11B εισήχθηκε σε εγκέφαλο εμβρύου ποντικού. Εκεί όπου εκφράστηκε το γονίδιο (πάνω δεξιά), ο εγκέφαλος εμφάνισε πτυχές όπως ο ανθρώπινος νεοφλοιός, που αυξάνουν την επιφάνειά του, άρα και την ποσότητα της φαιάς ουσίας

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι τριπλάσιος σε μέγεθος συγκριτικά με τον εγκέφαλο άλλων πρωτευόντων θηλαστικών και αυτό οφείλεται στο νεοφλοιό, το εξωτερικό στρώμα με τις πτυχώσεις, εκεί που βρίσκεται η φαιά ουσία. Τα νευρωνικά δίκτυα των πτυχώσεων σχετίζονται με τη λογική, την αντίληψη, τη γλωσσική ικανότητα, τη νόηση γενικά, με όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν τον άνθρωπο να ξεχωρίζει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Γερμανοί επιστήμονες εντόπισαν πέρσι ένα γονίδιο, που υπάρχει μόνο στον άνθρωπο και ίσως σχετίζεται με την εξελικτική πορεία του εγκεφάλου του.
Η ανακάλυψη έγινε κατά τη μελέτη ενός βλαστοκυττάρου, που οδηγεί στο σχηματισμό νευρώνων κατά την ανάπτυξη των εμβρύων. Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι αυτό το κύτταρο διαιρείται μόνο μια φορά στα ποντίκια, αλλά πολλές φορές στους ανθρώπους. Για να μάθουν την αιτία αυτής της διαφοράς, εξέτασαν τα γονίδια που ενεργοποιούνται κατά την κορύφωση της ανάπτυξης του εγκεφάλου στα έμβρυα και εντόπισαν ένα τμήμα DNA, το ARHGAP11B, που ήταν ενεργό μόνο στα ανθρώπινα έμβρυα. Οταν εισήγαγαν αυτό το γονίδιο στα έμβρυα των ποντικών, η νευρωνική ανάπτυξη των εγκεφάλων τους αυξήθηκε κατακόρυφα, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται για αυξητικό παράγοντα αυτού του είδους ιστού.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν, επιπλέον, ότι το ARHGAP11B υπάρχει τόσο στο DNA των Νεάντερταλ όσο και των Ντενίσοβαν, ειδών που αποτελούν «ξαδέλφια» του είδους μας (homo sapiens) και είχαν παρόμοιου μεγέθους εγκεφάλους με το σύγχρονο άνθρωπο. Αντίθετα, το γονίδιο αυτό δεν υπάρχει στους χιμπατζήδες, με τους οποίους μοιραζόμαστε το 99% του γονιδιώματός μας. Οι διαπιστώσεις αυτές ενισχύουν την ιδέα ότι το γονίδιο ARHGAP11B ίσως εξηγεί τον αναλογικά μεγάλο εγκέφαλο του ανθρώπου.
Βέβαια, το ικανό μέγεθος του εγκεφάλου είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αλλά δεν είναι η αιτία της ανάπτυξης του ανθρώπινου πολιτισμού, που είναι κοινωνικό φαινόμενο και αποτελεί προϋπόθεση για να καλλιεργούνται από την παιδική ηλικία και να εκδηλώνονται οι δυνατότητες, που έχουν αποκτήσει εξελικτικά ο άνθρωπος και ο εγκέφαλός του, σε επίπεδο μεμονωμένου ατόμου. Αλλα ζώα έχουν μεγαλύτερους εγκεφάλους από του ανθρώπου (του ελέφαντα είναι 5 φορές μεγαλύτερος και πλούσιος σε πτυχώσεις), αλλά δεν έχουν αναπτύξει πολιτισμό, ούτε και ως άτομα συγκρίνεται η νόησή τους με εκείνη του μεγαλωμένου σε κοινωνικό περιβάλλον μεμονωμένου ανθρώπου.