Νέα «κινήματα», νέοι μοχλοί εκτόνωσης της λαϊκής οργής

ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΩΝ «NUIT DEBOUT» - ΓΑΛΛΙΑ

Νέα «κινήματα», νέοι μοχλοί εκτόνωσης της λαϊκής οργής

Από συγκέντρωση των «Nuit Debout», με το πανό να γράφει: «Πολίτες, ας γράψουμε μόνοι μας το επόμενο Σύνταγμα»

Από τις αρχές του Απρίλη, έχουν πυκνώσει στη Γαλλία κινητοποιήσεις που συνδέθηκαν με «ανοιχτές συνελεύσεις» και συζητήσεις σε κεντρικές πλατείες, συχνά μέχρι αργά το βράδυ ή και το ξημέρωμα, οι οποίες γι' αυτόν το λόγο βαφτίστηκαν «Nuit Debout» («Νουί Ντεμπού», σε ελεύθερη απόδοση σημαίνει «Ορθιος τη νύχτα» ή «Ολονυκτία»).

Το τελευταίο δεκαήμερο τέτοιες συγκεντρώσεις μοιάζουν να επεκτείνονται ραγδαία σε όλη τη χώρα. Αν και αρχικά συνδέθηκαν με την εναντίωση στην αντεργατική μεταρρύθμιση «Ελ Κομρί», πλέον, πολλοί τις εμφανίζουν ως μορφή καταδίκης κι άλλων πλευρών της πολιτικής της κυβέρνησης Ολάντ - Βαλς, ακόμα και ενάντια «γενικά στο σύστημα».
Στην ιστοσελίδα που έχει δημιουργηθεί, οι «Νουί Ντεμπού» καλούν το επόμενο διάστημα σε «μία μεγάλη διεθνή δράση το Σαββατοκύριακο της 15 του Μάη... για μαζικές καταλήψεις των δημόσιων πλατειών παντού στον κόσμο». Ομως, σε αναντιστοιχία με τους δυναμικούς ακτιβισμούς, τα αιτήματα είναι (τουλάχιστον) λειψά. Ετσι, καθορίζοντας «ως πρώτο του στόχο τη δημιουργία ενός χώρου σύγκλισης των αγώνων», το «κίνημα» των «Νουί Ντεμπού» καλεί σε ενίσχυση των δεσμών «των πολυάριθμων κινημάτων, που στις τέσσερις γωνιές του κόσμου αντιστέκονται και αντιμάχονται τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη χρηματοπιστωτική δικτατορία, την καταστροφή του περιβάλλοντος, τους πολέμους και το μιλιταρισμό, την υποβάθμιση των συνθηκών της ζωής μας».
Σε τέτοια φρασεολογία μπορούν να στριμωχτούν πολλά. Ακόμα και οι προβληματισμοί μερίδων του κεφαλαίου, που φυσικά δεν είναι μόνο οι τραπεζίτες. Προβληματισμοί και επιδιώξεις επιχειρηματιών και πολιτικών δυνάμεων που, προτάσσοντας την ανάγκη να «προστατευτεί το περιβάλλον» ή «να αντιμετωπιστεί ο κοινωνικός αποκλεισμός», αναζητούν τρόπους να εκτοπίσουν ανταγωνιστές, να διευρύνουν τη δράση τους σε νέα πεδία, γενικά να ανακτήσουν θέσεις, ρόλους και συμφέροντα εκείνα τα τμήματα της πλουτοκρατίας που έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες τον καιρό της κρίσης, ή που ανησυχούν έντονα για τις δυσκολίες να επιστρέψουν οι προηγούμενοι ρυθμοί καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Οσο για τα περί «απαντήσεων» «με την αλληλεγγύη, τη σκέψη και τη συλλογική δράση», τα περί «ανάκτησης» του «δημόσιου λόγου», τα περί «παγκόσμιας εξέγερσης», όλα αυτά που απλόχερα μοιράζουν τα προσκλητήρια των «Νουί Ντεμπού», τα έχουν πει και συνεχίζουν να τα λένε κι άλλοι. Κι άλλοι, που την ίδια στιγμή, στρογγυλοκάθονται ήδη ή ετοιμάζονται να στρογγυλοκαθήσουν στις καρέκλες διαχείρισης της εξουσίας του κεφαλαίου.
Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι οι «Νουί Ντεμπού» εμφανίστηκαν σε μια χρονική περίοδο που στο αστικό πολιτικό σύστημα της Γαλλίας εκδηλώνονται διαδικασίες αναμόρφωσης. Ολο και πιο συχνά διαφοροποιούνται φωνές μέσα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) των Ολάντ - Βαλς. Πριν από μερικές μέρες, ο νεαρός υπουργός Οικονομίας, Εμανουέλ Μακρόν (που τα τελευταία χρόνια συνεργαζόταν ως ανεξάρτητος με το PS), ανακοίνωσε ότι ιδρύει νέα πολιτική κίνηση με τον κωδικό «En Marche» («Μπροστά»), για να συνεργαστεί - κατά δήλωσή του - και με «ανθρώπους από τη δεξιά». Το Φλεβάρη, η πρώην επικεφαλής του PS και πρώην υπουργός σε διάφορες σοσιαλιστικές κυβερνήσεις Μαρτίν Ομπρί συνυπέγραψε ένα κείμενο δημόσιας κριτικής στο κόμμα της επειδή «πλέον δε διαφαίνεται απλά η αποτυχία της πενταετίας, αλλά μια αποδυνάμωση διαρκής της Γαλλίας που ετοιμάζεται». Η ίδια η ισχυροποίηση του ακροδεξιού Front National («Εθνικού Μετώπου») απηχεί τον προβληματισμό σημαντικών μερίδων του γαλλικού κεφαλαίου για τις δυσκολίες ανάκαμψης της κερδοφορίας του αλλά και τις μεγάλες απώλειες θέσεων που έχει, έναντι ανταγωνιστών του, όπως π.χ. από τη Γερμανία.
Αυτές οι συνθήκες δε μπορούν να θεωρούνται άσχετες από την εμφάνιση διαφόρων «κινημάτων» κ.τ.λ. Το κεφάλαιο έχει δείξει επανειλημμένα πόσο ικανό είναι να βρίσκει το κατάλληλο κάθε φορά προσωπικό που θα υπηρετήσει τις ανάγκες του στην παρούσα φάση, εκτονώνοντας ταυτόχρονα και τη λαϊκή αγανάκτηση, στρέφοντας τη γνήσια λαϊκή διάθεση για αγώνα σε ακίνδυνα για το ίδιο μονοπάτια. Αυτό δείχνει, για παράδειγμα, η εμπειρία και των «αγανακτισμένων» στην Ισπανία και των κινητοποιήσεων στις «πλατείες» της Ελλάδας.

Οι «αγανακτισμένοι» της Γαλλίας;

Ηδη, οι «Νουί Ντεμπού» προβάλλονται ως οι «αγανακτισμένοι της Γαλλίας», παραλληλίζονται με το (ελληνικό) «κίνημα της πλατείας», συνδέονται δηλαδή απευθείας με σχεδιασμένες παρεμβάσεις που αποδείχθηκαν μέρος της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού σκηνικού, προς όφελος της σταθερότητας που χρειάζονται τα μονοπώλια. Στη μεν Ελλάδα, οι «πλατείες» έδωσαν πολύτιμη ώθηση στον ΣΥΡΙΖΑ ώστε να μπορεί συγκυβερνώντας με τους ΑΝΕΛ να διαπραγματεύεται ακούραστα για λογαριασμό του κεφαλαίου. Στη δε Ισπανία, από τους «αγανακτισμένους» ξεπήδησαν οι «Ποδέμος» ώστε να παζαρεύουν με το (δοκιμασμένο για τις υπηρεσίες του στο κεφάλαιο) σοσιαλδημοκρατικό PSOE το ενδεχόμενο συγκυβέρνησης αλλά και γενικά να προσφέρουν συνταγές ανανέωσης στη γερασμένη σοσιαλδημοκρατία.
Καθόλου τυχαία, στις πλατείες των «Νουί Ντεμπού» βρέθηκε πριν από μερικές μέρες και ο πρώην υπουργός Οικονομικών της πρώτης συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, Γ. Βαρουφάκης, ο οποίος, μεταφέροντας την «αλληλεγγύη της Αθήνας», περιέγραψε ως εξής το αποτέλεσμα αντίστοιχων κινημάτων σε Ισπανία και Ελλάδα: «Ηταν ένας σεισμός. Αλλάξαμε την πολιτική στην Ελλάδα, αλλά επίσης και στην Ευρώπη...». Βεβαίως, η μόνη αλλαγή για τους λαούς είναι η διαρκής κλιμάκωση της επίθεσης που δέχονται, το ίδιο ανελέητα.
Στα μαζέματα των «Νουί Ντεμπού» «χωράνε» πραγματικά οι πάντες. «Ακτιβιστές, περίεργοι, γλεντζέδες», ήταν ο τίτλος που έδωσε η «Λε Μοντ» σε δημοσίευμα που ανάρτησε στην ιστοσελίδα της αφού βρέθηκε ένα 24ωρο κοντά στο νέο «κίνημα» για να καταγράψει ποιοι συμμετέχουν εκεί.
Προβάλλονται ειδικά οι παρεμβάσεις διανοουμένων και μεγαλοδημοσιογράφων, όπως ο οικονομολόγος και φιλόσοφος Φρεντερίκ Λορντόν και ο διευθυντής της «Λε Μοντ Ντιπλοματίκ», Σερζ Αλιμί (επίσης ένας από αυτούς που ασκούν συστηματικά κριτική στη γαλλική σοσιαλδημοκρατία ότι έχει αποτύχει στους στόχους της).
Στο μεταξύ, προκαλεί μεγάλη εντύπωση πώς ένα «κίνημα» που εμφανίζεται ως κάτι ιδιαίτερα αυθόρμητο και κάτι που δε θέλει να έχει σχέση με κανένα είδος οργάνωσης, κατάφερε μέσα σε τρεις βδομάδες να εξαπλωθεί σε εκατοντάδες πόλεις, να αποκτήσει «αυτόνομο» ραδιοφωνικό σταθμό, να αναπτύξει ένα τόσο ενημερωμένο δίκτυο που καταγράφει την παραμικρή συνάθροιση στην παραμικρή επαρχία, αλλά και παρέχει αναλυτικές πληροφορίες για όποιον ενδιαφέρεται να συνδεθεί, ακόμα και παρέχοντας συγκεκριμένες νομικές υπηρεσίες για το πώς θα στηθεί «πυρήνας» «Nuit Debout», ποια άρθρα του Συντάγματος μπορούν να αξιοποιηθούν για να μην υπάρξουν οποιαδήποτε νομικά κωλύματα κ.τ.λ.

Προβληματισμοί για την «κυριαρχία»

Ενδεικτικές για τις απόψεις που διακινούνται μέσω των «Νουί Ντεμπού» είναι οι απόψεις του Φρεντερίκ Λορντόν, τον οποίο αρκετοί θεωρούν μια από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του «κινήματος».
Σε παλιότερες συνεντεύξεις του έχει επισημάνει ότι «η νομισματική ολοκλήρωση με τη Γερμανία είναι προβληματική για τη Γαλλία», εκφράζοντας προβληματισμό για κάθε «ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωση» επειδή «αναπόφευκτα θα γινόταν με τους "ιερούς" όρους της Γερμανίας, που είναι αντιδημοκρατικοί για όλες τις άλλες χώρες», επειδή «η Γερμανία θα απωθήσει κατηγορηματικά κάθε τέτοια οικοδόμηση που θα συμπεριλάμβανε στην τακτική δημοκρατική συζήτηση ζητήματα που θα την εξέθεταν στον κίνδυνο να καταψηφιστεί σε θέματα όπου θέτει αμετάκλητα τις προϋποθέσεις της: Την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, την αποκλειστικότητα της αντιπληθωριστικής αποστολής της, την απόλυτη απαγόρευση των νομισματικών χρηματοδοτήσεων των ελλειμμάτων, την υποχρέωση της δομικής εξισορρόπησης των δημόσιων οικονομικών...».
Μεταξύ άλλων, χαρακτήριζε τη σημερινή «Ευρώπη» (σ.σ. ΕΕ) «πληκτική» και συνέχιζε: «Το να προσδιορίζεται κάτι ως πληκτικό αποτελεί τουλάχιστον το πρώτο βήμα για να διαμορφωθούν άλλα (αντίστοιχα σχήματα)». Ενώ αναφερόμενος στην ευκαιρία που δημιουργείται για να «βελτιώσουν» και να «εμβαθύνουν» τις σχέσεις τους οι «λαοί», υπογράμμισε: «Το να σπάσει η εμμονή με την "Ευρώπη", με τα παράδοξα και τις ασυμβίβαστες αντιφάσεις που προκαλεί η ένταξη σε αυτό το ακαθόριστο "κλαμπ" απελευθερώνει την προσοχή μας προς άλλες κατευθύνσεις, με ίδια φιλοδοξία, για την εμβάθυνση των σχέσεών μας για παράδειγμα με τη βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, ή τη Ρωσία...».
Αντίστοιχα, σε πολλές άλλες δημόσιες παρεμβάσεις του, ο ίδιος εκφράζει έντονους προβληματισμούς για την «κυριαρχία» των κρατών που είναι σε διακρατικές ενώσεις, όπως η ΕΕ.
Ομως, καμία αληθινή για τους λαούς διέξοδος δεν περνά από την «ανάκτηση της κυριαρχίας» καπιταλιστικών κρατών. Γιατί, πολύ απλά, όσο συνεχίζουν να είναι κυρίαρχα τα μονοπώλια, οι λαοί θα είναι τα μόνιμα υποζύγια.
Εξοδος από την ΕΕ και κάθε διακρατική ένωση με τα μέσα παραγωγής να συνεχίζουν να είναι καπιταλιστική ιδιοκτησία και τα μονοπώλια να συνεχίζουν να έχουν την εξουσία, δε θα δώσει λύση στις ανάγκες και τα προβλήματα κανενός λαού. Αυτό που θα κάνει είναι να αλλάξει τα δεδομένα με τα οποία η ντόπια πλουτοκρατία θα παζαρέψει την οικονομική, στρατιωτική, πολιτική της συνεργασία με τις αστικές τάξεις άλλων χωρών.
Επίσης, για τους λαούς, το πρόβλημα με τη Γερμανία δεν ξεκινά από τις «προϋποθέσεις» που θέτει η μία ή η άλλη αστική τάξη. Αυτές αφορούν μόνο τα μονοπώλια της κάθε πλευράς και το ποια θα ωφεληθούν περισσότερο ή λιγότερο. Για τους λαούς, το πρόβλημα ξεκινά από το ότι σήμερα η διακρατική συνεργασία καθορίζεται με βάση ξένα και εχθρικά προς αυτούς συμφέροντα, αφού κυρίαρχη τάξη, στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ελλάδα κ.τ.λ. είναι η αστική και τα μονοπώλια έχουν την εξουσία. Με βάση τα ίδια προς αυτούς ξένα και εχθρικά συμφέροντα θα χαράσσεται και οποιαδήποτε άλλη «εναλλακτική» συνεργασία, είτε με τη Ρωσία είτε με την Κίνα είτε με τη Μέση Ανατολή και πάει λέγοντας, εφόσον δεν αλλάξει η τάξη στην εξουσία και η βάση οργάνωσης της οικονομίας.
Τέλος, για τους λαούς, μια διακρατική καπιταλιστική ένωση δεν είναι πρόβλημα επειδή είναι «πληκτική», αλλά επειδή αποτελεί βάση σχεδιασμού νέων, πιο άγριων αντιλαϊκών επιθέσεων. Για τους λαούς, οι δυνάστες τους θα είναι πάντα το ίδιο θανάσιμα επικίνδυνοι αντίπαλοι, που πρέπει να αντιπαλέψουν μέχρι την οριστική τους ανατροπή.