Η επιβράδυνση στις αναπτυγμένες οικονομίες

Η επιβράδυνση στις αναπτυγμένες οικονομίες

Σύμφωνα με το «Bloomberg» και το «Ρόιτερς», το ΔΝΤ στην Εαρινή Εκθεση για την παγκόσμια οικονομία επισημαίνει ως παράγοντες κινδύνου την αναδίπλωση στην ανάπτυξη στις αναπτυγμένες οικονομίες, την επιβράδυνση σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, την αβεβαιότητα για τη μεταστροφή της Κίνας από το εξαγωγικό μοντέλο σε εκείνο της εγχώριας κατανάλωσης. Συστήνει, ανάμεσα σε άλλα, στις κυβερνήσεις να αυξήσουν τις δημόσιες επενδύσεις σε Εκπαίδευση, τεχνολογία, Ερευνα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα, να προωθήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να συνεχίσουν την πολιτική νομισματικής χαλάρωσης και τον περιορισμό των αδυναμιών των τραπεζών. Μιλά για τόνωση της ζήτησης ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη κάνοντας λόγο για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως: Μείωση της αναποτελεσματικής φορολογίας στην εργασία, αύξηση των δαπανών για την Ερευνα και την ανάπτυξη, δυναμικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, όπως τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που επαναφέρουν τους ανέργους στην εργασία, μέτρα που θα συνοδεύουν τη μείωση των επιδομάτων ανεργίας και την απόσυρση ρυθμίσεων που προστατεύουν τις θέσεις εργασίας.
Γιατί μιλά για «αναδίπλωση στην ανάπτυξη στις αναπτυγμένες οικονομίες»; Επειδή αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις του. Προβλέπει ανάπτυξη για το 2016 και 2017: ΗΠΑ: 2,4% (από 2,6% προηγουμένως) και 2,5% (από 2,6%). Ευρωζώνη: 1,5% (από 1,7%) και 1,6% (από 1,7%). Ιαπωνία: 0,5% (από 1%) και -0,1% (από 0,3%). Κίνα: 6,5% (από 6,3%) και 6,2% (από 6%).

Πτώση ρυθμών ανάπτυξης

Για τις ΗΠΑ επιβεβαιώνεται και από την Κεντρική Τράπεζα (Fed), που στην πρόσφατη συνεδρίασή της δεν αύξησε τα επιτόκια, λόγω της πτώσης των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, υποχώρησης της λαϊκής κατανάλωσης (λέει ότι έχει μετριαστεί), και εκτιμά ότι τα στοιχεία για τις πάγιες επενδύσεις και τις καθαρές εξαγωγές είναι υποτονικά. Εκφράζει δε μεγαλύτερη ανησυχία λόγω επιβράδυνσης της Κίνας και δραματικής πτώσης των τιμών του πετρελαίου.
Η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 0,5% το πρώτο τρίμηνο του 2016, σύμφωνα με τα υπουργεία Εμπορίου και Εργασίας, μετά από 1,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2015 και 2,0% το τρίτο τρίμηνο του 2015. Δείγμα επιβράδυνσης. Είναι η χειρότερη επίδοση των δύο τελευταίων χρόνων. Τα κυβερνητικά στοιχεία έδειξαν επιβράδυνση των καταναλωτικών δαπανών (είχαν τον μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων πέντε χρόνων), ενώ και οι αμερικανικές επιχειρήσεις μείωσαν τις πάγιες επενδύσεις κατά 5,9%, η μεγαλύτερη πτώση από την εκδήλωση της κρίσης.
Η Ιαπωνία είχε ετήσια πτώση του ΑΕΠ 1,1% το δ' τρίμηνο του 2015, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου του Υπουργικού Συμβουλίου, μετά από αύξηση 1,3% το τρίτο τρίμηνο του 2015, λόγω μείωσης των καταναλωτικών δαπανών και των εξαγωγών. Οι πωλήσεις λιανικής είχαν πτώση το Μάρτη 1,1% σε σχέση με το 2015, μετά από μια αύξηση 0,4% το Φλεβάρη. Η πτώση ήταν η πέμπτη συνεχόμενη τους τελευταίους επτά μήνες. Μιλούν για απροθυμία των καταναλωτών να ξοδέψουν σε μια περίοδο υποτονικής αύξησης των μισθών.
Την ίδια ώρα, ετήσια μείωση 6,8% είχαν οι ιαπωνικές εξαγωγές το Μάρτη, πτωτική πορεία για έκτο συνεχόμενο μήνα. Επίσης, η βιομηχανική παραγωγή στην Ιαπωνία υποχώρησε σε χαμηλό πενταετίας, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από το 2011, σύμφωνα με το υπουργείο Εμπορίου. Η πτώση ήταν 6,2% σε μηνιαία βάση το Φλεβάρη, έναντι αύξησης 3,7% το Γενάρη. Η πτώση στη βιομηχανική παραγωγή αποδίδεται στη μείωση της ζήτησης λόγω επιβράδυνσης στα αναδυόμενα κράτη, ιδιαίτερα στην Κίνα, αλλά και στις αναπτυγμένες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ. Το Μάρτη εκτιμούν ότι η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε 3,4%.
Στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με την Κομισιόν, προβλέπεται ισχνός ρυθμός ανάκαμψης: 1,6% για το 2016 (από 1,7% στις προηγούμενες εκτιμήσεις) και 1,8% το 2017 (από 1,9%). Στα 28 κράτη της ΕΕ αναμένονται ρυθμοί ανάκαμψης 1,8% (από 1,9%) το 2016 και 1,9% (από 2%) το 2017. Για τις ισχυρές οικονομίες προβλέπει: Γερμανία, 2016: 1,6%, 2017: 1,6% (από 1,8% προηγουμένως και στις δυο περιπτώσεις). Γαλλία, 2016: 1,3%, 2017: 1,7%. Ιταλία, 2016: 1,1%, 2017: 1,3%. Βρετανία, 2016: 1,8%, 2017: 1,9%. Για τις ΗΠΑ, 2,3% για το 2016 (από 2,7%) και στο 2,2% για το 2017 (από 2,6%).
Οι ΗΠΑ ενδιαφέρουν άμεσα την Ευρωζώνη όπως και το αντίστροφο λόγω της πιο ισχυρής διαχρονικά αλληλεξάρτησης των οικονομιών τους.
Η Κομισιόν προβάλλει τη διαπίστωση ότι «η ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από την εγχώρια ζήτηση» και την τόνωση των επενδύσεων. Παρουσιάζοντας την έκθεση, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Β. Ντομπρόβσκις, τόνισε: «Συνεχίζεται η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη, αλλά το παγκόσμιο πλαίσιο είναι λιγότερο ευνοϊκό απ' ό,τι προηγουμένως. Η μελλοντική ανάπτυξη θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις ευκαιρίες που θα δημιουργούμε για εμάς τους ίδιους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, για να αντιμετωπίσουμε τα μακροχρόνια προβλήματα σε πολλές χώρες, όπως τα υψηλά επίπεδα δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, τα τρωτά σημεία του χρηματοπιστωτικού τομέα ή τη φθίνουσα ανταγωνιστικότητα. Μια αποφασιστική πολιτική δράση με στόχο τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών μας είναι ο μόνος τρόπος για τη διασφάλιση ισχυρής και βιώσιμης ανάπτυξης, περισσότερων θέσεων εργασίας και καλών κοινωνικών συνθηκών για τους πολίτες μας».

Η οικονομία της Κίνας

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι κοινό στοιχείο είναι η επιβράδυνση όλων των καπιταλιστικών οικονομιών. Αυτή η διαπίστωση πάει προπαγανδιστικά να συγκαλύψει ότι το μεγάλο πρόβλημα της αδύναμης ανάπτυξης είναι στις αναπτυγμένες οικονομίες, ΗΠΑ, Ευρωζώνη - ΕΕ, Ιαπωνία. Κοινή συνισταμένη όλων των εκτιμήσεων είναι η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας. Αυτό δεν αντανακλά όλη την αλήθεια. Το ΔΝΤ αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις του για την Κίνα, 6,5% το 2016 (από 6,3% στην προηγούμενη πρόβλεψη) και 6,2% το 2017 (από 6%), ενώ για ΗΠΑ - Ευρωζώνη - Ιαπωνία, με υποπολλαπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης, οι προβλέψεις του μιλούν για πτώση, όπως και των δικών τους επιτελείων.
Ειδικά για την Κίνα, το ΔΝΤ αναγνωρίζει πρόοδο «στην περίπλοκη αλλαγή του οικονομικού της μοντέλου, από τη μεταποίηση και τις εξαγωγές στην εγχώρια ζήτηση», αν και εκτιμά μείωση κερδών και κάποιες δυσκολίες εξυπηρέτησης χρεών εισηγμένων εταιρειών.
Ακόμη, το Μάρτη οι κινεζικές εξαγωγές εμφάνισαν αύξηση 11,5%, η πρώτη αύξηση που καταγράφεται από τον Ιούνη 2015 και η μεγαλύτερη από το Φλεβάρη του 2015. Η δε βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 6,8% το Μάρτη συγκριτικά με τον προηγούμενο χρόνο, επιταχύνοντας από την αύξηση 5,4% την περίοδο Γενάρη - Φλεβάρη. Υπήρξε αύξηση και στις λιανικές πωλήσεις κατά 10,5% το Μάρτη συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο το 2015 και συγκριτικά με την αύξηση 10,2% το δίμηνο Γενάρη - Φλεβάρη.
Στο α' τρίμηνο του 2016 η ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας, η οποία διαμορφώθηκε στο 6,7% έναντι 6,8% στο δ' τρίμηνο του 2015, σημείωσε ανεπαίσθητη πτώση. Εμφανίζεται αύξηση των επενδύσεων που αποδίδεται στην ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων. Οι πωλήσεις διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 33,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2016,ο μεγαλύτερος ρυθμός των δύο τελευταίων χρόνων. Αν και τον Απρίλη οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 1,8% σε σύγκριση με το 2016 την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, υπάρχουν ορισμένες σοβαρές ενδείξεις οικονομικής σταθεροποίησης.

Γιατί αυτές οι αναδιαρθρώσεις

Δεν είναι τυχαίο που οι εκτιμήσεις σε ΗΠΑ - Ευρωζώνη - Ιαπωνία για την επιβράδυνση εστιάζουν στη μειωμένη κατανάλωση των νοικοκυριών, προβάλλοντας τη διαπίστωση πως «η ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από την εγχώρια ζήτηση», όπως εστιάζουν στην πτώση των επενδύσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Βλ. Ντομπρόβσκις λέει ότι «η μελλοντική ανάπτυξη θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις ευκαιρίες που θα δημιουργούμε για εμάς τους ίδιους». Στο εσωτερικό των κρατών, στις ίδιες τις οικονομίες τους αναζητούν λύση και αυτό είναι το βασικό.
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι εστιάζουν, ΔΝΤ και Κομισιόν, στην ανάγκη για τις δημόσιες επενδύσεις στην Εκπαίδευση, στην τεχνολογία, στην Ερευνα, στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, αλλά και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως, ειδικότερα, μείωση της αναποτελεσματικής φορολογίας στην εργασία καθώς και δυναμικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, όπως τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, που επαναφέρουν τους ανέργους στον εργασιακό στίβο ή τη μείωση των επιδομάτων ανεργίας και την κατάργηση των ρυθμίσεων που προστατεύουν τις θέσεις εργασίας.
Μιλούν για κρατικές επενδύσεις αλλά και επιδοτήσεις του κεφαλαίου σε τομείς που αυξάνουν την παραγωγικότητα της εργασίας, αλλά και επιβολή αναδιαρθρώσεων που μειώνουν την τιμή της εργατικής δύναμης (μείωση της αναποτελεσματικής φορολογίας στην εργασία, που σημαίνει κόψιμο των ασφαλιστικών εργοδοτικών εισφορών και άλλων μισθολογικών επιδομάτων), ή δραστική μείωση των επιδομάτων ανεργίας και άρση κάθε προστασίας των εργαζομένων. Μόνο που αυτές οι συνταγές είναι δοκιμασμένες. Η καινοτομία, η τεχνολογία που ωθούν στην άνοδο της παραγωγικότητας, αφενός ενισχύουν τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό, άρα και την αναρχία στην παραγωγή, αφετέρου δεν αυξάνουν πάντα, μπορεί και να μειώνουν τις θέσεις εργασίας, ενώ συμβάλλουν στις ευέλικτες μορφές της. Μαζί με τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης αυξάνουν γοργά τα κέρδη, αλλά ήδη φέρνουν τη νέα οικονομική κρίση. Αυτά, σε συνδυασμό με τη βαθιά αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών, οξύνουν στο έπακρο τις δυσκολίες για δυναμική καπιταλιστική ανάπτυξη. Αντιφάσεις αξεπέραστες του καπιταλισμού. Οξύνονται ταυτόχρονα και οι μεταξύ τους ανταγωνισμοί.

Και η Ελλάδα

Μέσα σ' αυτό το πεδίο των δυσκολιών ανάκαμψης των οικονομιών των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών, της Ευρωζώνης και της ΕΕ πρέπει να βλέπουμε και τα παζάρια για την ανάκαμψη της οικονομίας της Ελλάδας. Που σε τέτοιες συνθήκες είναι αβέβαιη. Η εργατική τάξη, τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα δεν μπορεί να προσδοκούν καμιά θετική εξέλιξη μέσα από αυτή την όξυνση των ανταγωνισμών των ληστών τους, κανένα, έστω και ελάχιστο, μέτρο ανακούφισής τους από τους σφαγείς των δικαιωμάτων τους.
Αυτή η πραγματικότητα κάνει αβάσταχτη τη ζωή της εργατικής τάξης οξύνοντας στο έπακρο την εκμετάλλευση, καταστρέφοντας την πρώτη παραγωγική δύναμη, την εργατική δύναμη, φορτώνει με βάσανα και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, όταν οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν φτάσει σε επίπεδο που να ευημερούν οι λαοί.
Το ζήτημα είναι το εργατικό - λαϊκό κίνημα να μπορέσει να αξιοποιήσει τις μεταξύ τους αντιθέσεις, τις δυσκολίες στην καπιταλιστική ανάπτυξη για χειραφέτηση από την πολιτική που τους τσακίζει, από τη λογική του «μη χειρότερα» και το φόβο μήπως έρθουν. Το βαρέλι των αντιλαϊκών μέτρων δεν έχει πάτο. «Να κάνουν δύσκολη τη ζωή» της εξουσίας του κεφαλαίου, της κυβέρνησης, του αστικού πολιτικού συστήματος, οργανώνοντας την αντεπίθεση. Ο ταξικός αντικαπιταλιστικός - αντιμονοπωλιακός αγώνας για την ικανοποίηση όλων των σύγχρονων αναγκών τους συνδέεται άρρηκτα με τον αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για να κοινωνικοποιηθούν τα μονοπώλια και να μπει η οικονομία στην υπηρεσία των εργαζομένων.