Τα «δώρα» του Ομπάμα...

Τα «δώρα» του Ομπάμα...

Αρχικά η επίσκεψη του Προέδρου των ΗΠΑ, Μ. Ομπάμα, προβλήθηκε ως ευκαιρία για μια ελπιδοφόρα αμερικανική παρέμβαση για το ζήτημα του ελληνικού χρέους, κυρίως από τις ελληνικές κυβερνητικές πηγές. Μετά την εκλογική νίκη του Ντ. Τραμπ, πολλές αστικές αναλύσεις υποβαθμίζουν τη σημασία της επίσκεψης Ομπάμα, καλλιεργώντας κλίμα αναμονής για τη νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Οι εξελίξεις δεν επιτρέπουν κανέναν εφησυχασμό, καμία υποτίμηση και επανάπαυση. Οι επιθετικές κατευθύνσεις του ΝΑΤΟ στον ανταγωνισμό του με την Κίνα και τη Ρωσία και οι βασικοί στόχοι της εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν μεταβάλλονται ριζικά με μία κυβερνητική εναλλαγή.
Ασφαλώς οι προεκλογικές θέσεις του Τραμπ είχαν διαφορές από τις αντίστοιχες της Κλίντον. Υποστηρίχθηκε η ενίσχυση του προστατευτισμού και η ακύρωση των σχεδίων για διατλαντικές συμφωνίες με την ΕΕ (TTIP). Προσδιορίστηκε ως κύριος αντίπαλος η Κίνα, που αποτελεί μεγάλο πιστωτή του αμερικανικού χρέους σε σχέση με τη Ρωσία. Ζητήθηκε από τα ευρωπαϊκά κράτη να αναλάβουν μεγαλύτερο οικονομικό βάρος για τη στήριξη του ΝΑΤΟ. Εκφράστηκε η υποστήριξη στο Brexit και στον αστικό ευρωσκεπτικισμό. Το επόμενο διάστημα θα δούμε αν και πώς θα εξειδικευτούν αυτές οι θέσεις ως κυβερνητική πολιτική.
Ομως, αυτές οι διαφορές δεν συνιστούν άμβλυνση της επιθετικής πολιτικής του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, ούτε αλλαγή στρατηγικών στόχων. Σηματοδοτούν διαφορές σε ιεραρχήσεις, προτεραιότητες, τρόπους, συμμαχίες, για να διασφαλιστεί η ηγεμονία του ατλαντικού στρατοπέδου και ειδικότερα των ΗΠΑ την επόμενη περίοδο.

Κανένας εφησυχασμός, καμιά αναμονή

Καμιά κυβερνητική εναλλαγή στις ΗΠΑ δεν μπορεί να μεταβάλει το γεγονός ότι σήμερα δεν υπάρχει ιμπεριαλιστικό κέντρο που να μπορεί να παίξει το ρόλο της ισχυρής ατμομηχανής της ανάπτυξης της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας. Η αδυναμία μιας ελεγχόμενης απαξίωσης μεγάλου μέρους του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, το οποίο δεν μπορεί να επενδυθεί με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους, ταλαιπωρεί τα αστικά επιτελεία σε όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα.
Πάνω σε αυτό το έδαφος της επιβράδυνσης της ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας, οξύνονται αντικειμενικά οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και αυξάνει ο κίνδυνος ενός πιο γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Σε αυτό το έδαφος, δυναμώνει και ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο των αγορών, ενεργειακών πηγών και οδών στην Ευρασία, τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια.
Ο έλεγχος της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί σημαντικό αντικειμενικό στόχο για το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, όποιος κι αν είναι ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική αστική τάξη επιδιώκει να ανακτήσει το χαμένο έδαφος της περιόδου της κρίσης και να ισχυροποιήσει τη θέση των εγχώριων μονοπωλιακών ομίλων στην ευρύτερη περιοχή. Να αξιοποιήσει τη γεωγραφική θέση της χώρας, για να αναδειχθεί σε κόμβο μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων προς την ΕΕ. Γι' αυτό η ελληνική αστική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ παίζει σήμερα ενεργά το ρόλο του σημαιοφόρου του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην περιοχή. Ο απερχόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ έρχεται, επομένως, για να αξιοποιήσει ένα πρόθυμο σύμμαχο στην υλοποίηση των επιθετικών ευρωατλαντικών σχεδίων, στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.

Η επικίνδυνη ατζέντα της Ανατολικής Μεσογείου

Τα ατλαντικά σχέδια στην ευρύτερη περιοχή αφορούν μια σειρά αλληλοδιαπλεκόμενους στόχους:
α) Τον έλεγχο και τη διανομή σημαντικών θαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, καθώς και των αντίστοιχων χερσαίων.
β) Τον έλεγχο και τη διαμόρφωση σχετικά ασφαλών οδών και αγωγών μεταφοράς του φυσικού αερίου προς την ΕΕ.
γ) Την επαναχάραξη των συνόρων, ΑΟΖ, κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών της περιοχής που σχετίζονται με τον ενεργειακό πόλεμο στην Ανατολική Μεσόγειο.
δ) Τη διατήρηση της συνοχής του ευρωατλαντικού άξονα της περιοχής.
Αυτό που απασχολεί ιδιαίτερα είναι τα διακριτά αυτοτελή νεο-οθωμανικά επεκτατικά σχέδια της τουρκικής αστικής τάξης, που αμφισβητεί δια στόματος του Προέδρου Ερντογάν τη Συνθήκη της Λοζάνης και αναφέρεται στα νέα τουρκικά «σύνορα της καρδιάς μας», προετοιμάζοντας κλιμάκωση σχετικών στρατιωτικών επεμβάσεων. Η τουρκική κυβέρνηση διαφοροποιείται από τις αμερικανικές επιλογές σχετικά με το κουρδικό ζήτημα, διεκδικεί ουσιαστικά την περιοχή των πετρελαίων της Μοσούλης, απαιτεί διεύρυνση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της στην Ανατολική Μεσόγειο. Αναπτύσσει αντιφατικές σχέσεις συνεργασίας με τη Ρωσία και διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ για ανταλλάγματα σε όλα τα επίπεδα.
Αξιοποιεί τη στρατιωτική ισχύ της και τη σημασία σημαντικών ατλαντικών βάσεων. Διεκδικεί, επίσης, ρόλο ενεργειακού κόμβου στην ευρύτερη περιοχή. Για την προώθηση των προαναφερόμενων στόχων οι ΗΠΑ αφενός στηρίζουν περιφερειακούς ιμπεριαλιστικούς άξονες συνεργασίας, αφετέρου αξιοποιούν τους ανταγωνισμούς αστικών τάξεων των κρατών στην περιοχή, για να παίξουν τον ηγεμονικό ρόλο της επιδιαιτησίας τους.
Ετσι, η ελληνική κυβέρνηση είναι χρήσιμη, αφού με βάση και τους στόχους της εγχώριας αστικής τάξης, προωθεί ενεργά τον άξονα συνεργασίας Ισραήλ - Ελλάδας - Αιγύπτιου - Κύπρου. Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει τη νέα διχοτομική λύση με το μανδύα της Συνομοσπονδίας στην Κύπρο και διαπραγματεύεται τα κυριαρχικά δικαιώματα, την ελληνική ΑΟΖ (π.χ. νησιώτικο σύμπλεγμα Καστελόριζου) από τη σκοπιά των συμφερόντων του εγχώριου κεφαλαίου. Η αμερικανική παρέμβαση εντείνεται τώρα, καθώς στις συνομιλίες της Ελβετίας για το Κυπριακό εμφανίζεται πλέον ως μοναδικό σοβαρό ανοιχτό θέμα το λεγόμενο Εδαφικό.
Τα ζητήματα αυτά δεν μπορούν να περιορίζονται μόνο στο Αιγαίο και στη Θράκη, επεκτείνονται στο Ιόνιο και στην περιοχή της Ηπείρου, όπου καταγράφεται επιθετική στάση της αστικής κυβέρνησης της Αλβανίας, με τη στήριξη της Τουρκίας.
Καθώς αυξάνουν σήμερα οι γνωστές τουρκικές παρεμβάσεις, αξίζει να θυμηθεί κανείς το ρόλο της επιδιαιτησίας των ΗΠΑ με αφορμή τα θερμά επεισόδια των Ιμίων στη δεκαετία του '90 και των ερευνών του Σισμίκ τη δεκαετία του '80, και πώς άνοιξε ο δρόμος για τη Συμφωνία της Μαδρίτης και την ντε φάκτο ανάδειξη των γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο. Η θέση ότι το ΝΑΤΟ αποτελεί ασπίδα ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή, αποτελεί πλέον ένα σύντομο ανέκδοτο.

Στρατιωτική στήριξη ΝΑΤΟ - ΗΠΑ και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική

Ομως, η εμπλοκή της Ελλάδας στο επικίνδυνο κουβάρι των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων δεν περιορίζεται στο επίπεδο της οικονομίας και της διπλωματίας. Αφορά στη στρατιωτική στήριξη του συνολικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, που συνιστά πολεμική προετοιμασία στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με τη Ρωσία, από την Ουκρανία και τη Βαλτική έως τη Μέση Ανατολή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ΝΑΤΟική αρμάδα στο Αιγαίο, με πρόσχημα την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών, ενεργοποιήθηκε με πρόσκληση της ελληνικής κυβέρνησης.
Με την επίσκεψη Ομπάμα έχει ήδη συσχετιστεί η εξέταση μιας πιθανής αναβάθμισης του ρόλου της βάσης της Σούδας σε περίπτωση εμπλοκής σχετικά με την αξιοποίηση της βάσης του Ιντσιρλίκ στην Τουρκία, που διαθέτει πυρηνικά όπλα.
Παράλληλα, φωνές του αμερικανικού κεφαλαίου (π.χ. «δεξαμενή σκέψης» Heritage) ζητούν από τον Πρόεδρο Ομπάμα να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση ώστε να διακόψει κάθε λιμενική διευκόλυνση στο ρωσικό πολεμικό στόλο και να διευκολύνει την πολιτική ανοιχτών θυρών των ΗΠΑ στα Βαλκάνια (open doorpolicy) για την είσοδο της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, η διατήρηση διαύλων επικοινωνίας της ελληνικής κυβέρνησης με τη Ρωσία εξυπηρετεί όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τα σχέδια της ελληνικής αστικής τάξης για ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό κόμβο. Πρόκειται για την «πολυδιάστατη» αστική εξωτερική πολιτική της περιόδου της ιμπεριαλιστικής ειρήνης, που στοχεύει στην αναβάθμιση της θέσης του κεφαλαίου, θυσιάζοντας τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, του λαού, είτε συζητά με τον Ομπάμα, είτε με τον Λαβρόφ, είτε με τον Ολάντ.

Η πίεση στη Γερμανία για το χρέος

Η εξασθένηση της γερμανικής ηγεμονίας στην ΕΕ αποτελεί επίσης στόχο της αμερικανικής αστικής πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ και το ΔΝΤ στηρίζουν την πίεση της γαλλικής, ιταλικής και ελληνικής κυβέρνησης για αλλαγή της δημοσιονομικής πολιτικής της Ευρωζώνης και ανάληψη από τη Γερμανία μεγαλύτερων βαρών, στην ουσία ένα ρόλο εγγυητή για τα υπερχρεωμένα κράτη και τις προβληματικές τράπεζες της ΕΕ.
Στο ίδιο πλαίσιο διεξάγεται ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ αμερικανικών και γερμανικών ομίλων (π.χ. υποθέσεις Deutsche Bank, Apple, VW), καθώς και οι διαφορετικές προσεγγίσεις για τις οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Φυσικά, η συγκεκριμένη διαπραγμάτευση για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους και γενικότερα των υπερχρεωμένων κρατών της Ευρωζώνης αφορά στη διασφάλιση μεγαλύτερης κρατικής ενίσχυσης των μονοπωλιακών ομίλων τους. Οχι μόνο δεν οδηγεί σε ανακούφιση των λαϊκών στρωμάτων, αλλά συνοδεύεται από επιτάχυνση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων. Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ιταλίας στηρίζουν την κλιμάκωση της αστικής αντιλαϊκής επίθεσης στην Ελλάδα. Παράλληλα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ενδιαφέρεται και για τη διευθέτηση μικρότερων οικονομικών υποθέσεων όπως το ξεπάγωμα των κεφαλαίων ιρανικών τραπεζών (με τον όρο να αξιοποιηθούν για παραγγελίες αμερικανικών ομίλων όπως η «Boeing»), σύμφωνα με τη «Wall Street Journal».

Στυλοβάτες της δικτατορίας του κεφαλαίου

Η επίσκεψη στην Ελλάδα προσφέρεται ως φόντο για τον αποχαιρετιστήριο ύμνο του Αμερικανού Προέδρου στην αστική δημοκρατία. Δεν αποκλείεται να ακούσουμε και πάλι για τον ιστορικό ρόλο της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας και κάποια «συγγνώμη» για τη στάση των ΗΠΑ την περίοδο της δικτατορίας του '67. Το σίγουρο είναι πως θα επαναληφθεί το γνωστό τροπάρι για τον κίνδυνο του ολοκληρωτισμού, των δύο άκρων, του λαϊκισμού.
Ωστόσο, η οδυνηρή πραγματικότητα και η ιστορική πείρα όλο και πιο καθαρά αναδεικνύουν ποια ταξικά συμφέροντα υπηρετεί η αστική δημοκρατία. Οι ΗΠΑ στηρίζουν σήμερα τη δικτατορία της Αιγύπτου, με την ίδια ευκολία που η Αγγλία και η Γαλλία υπέγραψαν τη Συμφωνία του Μονάχου με τη ναζιστική Γερμανία στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί, όλες οι αστικές δυνάμεις στηρίζουν τη δικτατορία του κεφαλαίου απέναντι στα θυμικά της εκμετάλλευσης, της ανεργίας, της εξαθλίωσης στον καπιταλισμό, όποια μορφή διακυβέρνησης και να προκρίνουν κάθε φορά.
Γι' αυτό και ο ελληνικός λαός, όπως όλοι οι λαοί, πρέπει να σημαδέψει τον πραγματικό εχθρό του, το κεφάλαιο, την εξουσία του και τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες που τη στηρίζουν. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός βρίσκεται πίσω από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, από το Βιετνάμ μέχρι το Ιράκ και από τη Λιβύη μέχρι το Αφγανιστάν. Γι' αυτό, εξάλλου, ακούγονται ως πρόκληση οι αμερικανικές αναφορές συμπάθειας για τα δικαιώματα των προσφύγων αυτών των πολέμων.

Οργάνωση της αντεπίθεσης

Οσο πλησιάζει η ώρα της επίσκεψης Ομπάμα, τόσο θα δυναμώνουν οι αστικές προπαγανδιστικές Σειρήνες του εφησυχασμού και της καλλιέργειας ψεύτικων ελπίδων. Θα προβάλλεται η ευκαιρία να αναβαθμίσει η Ελλάδα το γεωπολιτικό της ρόλο στην περιοχή, τώρα που υπάρχουν τριβές στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Πρόκειται για επικίνδυνες αντιλαϊκές θέσεις της κυβέρνησης και γενικότερα του αστικού πολιτικού συστήματος. Αυτή η γραμμή σηματοδοτεί ακόμη μεγαλύτερη εμπλοκή της Ελλάδας στα πολεμικά σχέδια του ΝΑΤΟ, που θα συνδυαστεί με επιτάχυνση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων. Η σημερινή κυβέρνηση όπως και όλες οι προηγούμενες διαπραγματεύονται ακόμη και τα κυρίαρχα δικαιώματα, με γνώμονα τα στρατηγικά συμφέροντα του κεφαλαίου. Αυτά τα συμφέροντα υπηρετούν πάντα τόσο οι εθνικιστικές προτάσεις διεκδικήσεων όσο και οι κοσμοπολίτικες προτάσεις συμβιβασμών και παραχωρήσεων. Για τα κέρδη των μονοπωλίων καλούν τους λαούς να χύνουν το αίμα τους.
Γι' αυτό απαιτείται να έρθουν μαχητικά στο προσκήνιο οι στόχοι να μην υπάρξει καμία αλλαγή συνόρων, να φύγει το ΝΑΤΟ από το Αιγαίο, να κλείσουν οι ΝΑΤΟικές βάσεις, να αποδεσμευτεί η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, να εκφραστεί η αλληλεγγύη στους πρόσφυγες. Γι' αυτό απαιτείται να υποδεχθούμε αγωνιστικά την επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου. Οι κινητοποιήσεις στις 15 και στις 17 Νοέμβρη δεν αποτελούν μια διαφορετική μάχη. Εντάσσονται στο μεγάλο ταξικό πόλεμο που διεξάγουμε απέναντι στον πραγματικό αντίπαλο, την αστική τάξη, για να αλλάξει ο συσχετισμός δύναμης σε κάθε κλάδο, κάθε γειτονιά. Η ιστορική πείρα που προκύπτει από την εξασθένηση του επιφανειακού λαϊκού ρεύματος του «αντιαμερικανισμού» που υπήρξε στη μεταπολίτευση, είναι αρκετά διδακτική. Μόνο η αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική κατεύθυνση πάλης μπορεί να διασφαλίσει αντοχή, συνέχεια, διάρκεια και νικηφόρα επαναστατική προοπτική στο κίνημα. Μόνο η συντονισμένη πάλη των λαών μπορεί να αποτελέσει αντίποδα στα ιμπεριαλιστικά σχέδια επαναχάραξης των συνόρων, ελέγχου και ξαναμοιράσματος των αγορών της ευρύτερης περιοχής μας. Η υποδοχή του Ομπάμα είναι και αυτή μια ευκαιρία να δυναμώσουν οι πρωτοπόρες εστίες αντίστασης και αντεπίθεσης σε κάθε εργασιακό χώρο. Να την αξιοποιήσουμε.

Του
Μάκη ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ*
*Ο Μάκης Παπαδόπουλος είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής και του Τμήματος Οικονομίας