ΤΟΥΡΚΙKΗ ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ Οι ανακατατάξεις μεγαλώνουν την επιθετικότητά της

ΤΟΥΡΚΙKΗ ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ

Οι ανακατατάξεις μεγαλώνουν την επιθετικότητά της

Copyright 2016 The Associated

Από τη διαμαρτυρία οπαδών του κυβερνώντος ΑΚΡ έξω από τη γερμανική πρεσβεία, με συνθήματα που κατηγορούν το Βερολίνο για «υπόθαλψη τρομοκρατών»

«Η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία. Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να περιοριστούμε σε 780 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, γιατί τα φυσικά μας σύνορα είναι διαφορετικά από τα σύνορα της καρδιάς μας. Τα αδέλφια μας σε Μοσούλη, Κιρκούκ, Χασάκα, Χαλέπι, Χομς, Μιστράτα, Σκόπια, Κριμαία και τον Καύκασο μπορεί να βρίσκονται έξω από τα φυσικά μας σύνορα, αλλά βρίσκονται όλα μέσα στα σύνορα της καρδιάς μας. Βρίσκονται στο επίκεντρο της καρδιάς μας...».
Τα παραπάνω είναι απόσπασμα από την ομιλία του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε εκδήλωση για την επέτειο του θανάτου του Κεμάλ Ατατούρκ, την περασμένη Πέμπτη, 10 Νοέμβρη, στην Αγκυρα.
Ο Τούρκος ηγέτης επιβεβαίωσε, ακόμα μια φορά, ότι οι προκλητικές παρεμβάσεις της χώρας του που το τελευταίο διάστημα αυξάνονται διαρκώς, αντανακλούν την αποφασιστικότητα με την οποία η ντόπια πλουτοκρατία μελετά πώς θα προστατέψει τα στρατηγικά της συμφέροντα σε μια περίοδο έντονων ανακατατάξεων και διεργασιών στην ευρύτερη περιοχή της. Ετσι, συνέχισε: «Η Τουρκική Δημοκρατία δεν προέκυψε από το πουθενά. Οπως η Οθωμανική Αυτοκρατορία έλαβε την σκυτάλη από τους Σελτζούκους, έτσι και η Τουρκική Δημοκρατία την παρέλαβε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ενστερνιζόμαστε την ιστορία μας στο σύνολό της». Μάλιστα, για να παινέψει και τα εργαλεία με τα οποία εντείνεται η προσπάθεια για διάνοιξη νέων πεδίων δράσης στα τουρκικά μονοπώλια, ο Ερντογάν άρχισε να εξιστορεί την περίπτωση ενός γέροντα στα Σκόπια που υψώνοντας το κεφάλι του αντίκρισε μια μέρα ομάδα της ΤIKA και είπε: «"Γιατί αργήσατε;... Σας περιμέναμε έναν αιώνα"... Πράγματι - συνέχισε να διηγείται - πέρασε ένας αιώνας από τότε που αφήσαμε αυτό το γεωγραφικό χώρο. Ωστόσο, οι άνθρωποι εκεί ποτέ δε σταμάτησαν να περιμένουν και να ελπίζουν... Σήμερα, δραστηριοποιούμαστε εκεί με τις οργανώσεις αρωγής μας, τα εκπαιδευτικά μας συστήματα, τις οργανώσεις υγείας και τα αναπτυξιακά μας σχέδια. Πάντα σημειώνω: ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από τους πέντε (σ.σ. που απαρτίζουν τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ)».
Η TIKA είναι η Τουρκική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας και Συντονισμού που ίδρυσε η τουρκική κυβέρνηση το 1992, για να καθορίσει πιο συγκεκριμένες διαδρομές και δράσεις διείσδυσης του τουρκικού κεφαλαίου σε έναν πλανήτη, όπου οι αντεπαναστατικές ανατροπές δυνάμωσαν τα περιθώρια εκμετάλλευσης για πολλά μονοπώλια.

Ετοιμότητα δράσης για την ασφάλεια του κεφαλαίου

Μόλις πριν από είκοσι μέρες, ο Ερντογάν είχε επαναφέρει από την Προύσσα το Εθνικό Συμβόλαιο, την απόφαση που είχε πάρει η οθωμανική Βουλή το 1920, προβλέποντας ότι τα σύνορα του εθνικού κράτους που επρόκειτο να συγκροτηθεί θα ταυτίζονταν με τα σύνορα που είχε η οθωμανική αυτοκρατορία μετά το τέλος του Α' Παγκόσμιου Πολέμου. «Η Τουρκική Δημοκρατία δεν είναι το πρώτο κράτος που ιδρύσαμε εμείς οι Τούρκοι. Είναι το τελευταίο. Δεν αποδεχτήκαμε αυτά τα σύνορα με τη θέλησή μας» τόνιζε τότε, σπεύδοντας να θυμίσει και ότι «οι ιδρυτές» της σύγχρονης Τουρκίας «είχαν γεννηθεί έξω από τα σημερινά σύνορα» (σ.σ. ο Κεμάλ Ατατούρκ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη)» και ότι «δε θα μείνουμε θεατές στις εξελίξεις που αφορούν την ασφάλειά μας. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε οτιδήποτε είναι απαραίτητο σύμφωνα με το δίκαιο, έτσι ώστε να βρίσκεται ταυτόχρονα και στο τραπέζι (των διαπραγματεύσεων) και στο πεδίο (των μαχών)... Σε αντίθεση με το παρελθόν, είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε την ασφάλεια και την ειρήνη με τα χέρια μας αν χρειαστεί...» Και σε συνέχεια προηγούμενης αναμόχλευσης της Συνθήκης της Λοζάνης, ελάχιστες μέρες μετά, ο Ερντογάν επέμενε: «Φέραμε στην επικαιρότητα τη Λοζάνη και το Εθνικό Συμβόλαιο. Φαίνεται πως κάποιες αλήθειες μάς τις έμαθαν λάθος. Θέλω από τη νεολαία μας να εξετάσει τη Λοζάνη (...) Τα λάθη αυτά πρέπει να τα ξέρουμε... Το 2016 δεν μπορούμε να κινούμαστε με τη λογική του 1923. Αυτό είναι άδικο δεν μπορούμε να το δεχθούμε. Οταν αλλάζουν τα πάντα στον κόσμο δεν μπορούμε να βρισκόμαστε στο σημείο που βρεθήκαμε τότε».

Ρευστότητα και ευρύτερες ανακατατάξεις

Η επιμονή με την οποία η Τουρκία «σκαλίζει» όλο και περισσότερο συνοριακά ζητήματα εκδηλώνεται σε μια περίοδο που στη «γειτονιά» της δυναμώνει η ιμπεριαλιστική αναμέτρηση με επίκεντρο Συρία και Ιράκ, στην οποία η Αγκυρα να διεκδικεί ενεργότερο ρόλο, προσδοκώντας ότι έτσι θα μπορέσει να αποτρέψει (ή να ελέγξει καλύτερα) ενδεχόμενα που την ανησυχούν, όπως η περαιτέρω αναβάθμιση του κουρδικού παράγοντα και η δημιουργία κουρδικού κράτους. Ο «αποκλεισμός» της όμως από κρίσιμες στρατιωτικές επιχειρήσεις (βλ. Μοσούλη και Ράκα) είναι ενδεικτικός των σφοδρών αντιθέσεων και της περίπλοκης κατάστασης που έχει διαμορφωθεί.
Μέρος των ενδοϊμπεριαλιστικών διεργασιών είναι και η προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξαλείφθηκαν οι σοβαρές διαφωνίες τους σε σημαντικά ζητήματα, όπως η μετάβαση στη μετά Ασαντ εποχή για τη Συρία. Ωστόσο, κανείς δεν προσπερνά το γεγονός ότι, και την βδομάδα που μεσολάβησε, επανήλθαν σενάρια που θέλουν την Αγκυρα να στρέφεται προς τη Μόσχα για να αποκτήσει το αντιπυραυλικό σύστημα που εδώ και χρόνια σχεδιάζει και πλέον, οι ενισχυμένες «απειλές για την ασφάλειά» της το καθιστούν «απαραίτητο».
Επιπλέον, τις τελευταίες μέρες και ειδικά μετά το κύμα διώξεων σε βάρος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος HDP, εμφανίστηκαν ξανά νέες «τριβές» μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. Μάλιστα, η Εκθεση Προόδου για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις που οι Βρυξέλλες δημοσίευσαν μεσοβδόμαδα εντόπιζε «σοβαρή στροφή προς τα πίσω» στην εκπλήρωση ενταξιακών κριτηρίων. Από τη μεριά του, ο Ερντογάν βρήκε νέα αφορμή για υψηλούς τόνους, επισημαίνοντας ότι αδιαφορεί αν στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται «δικτάτορας» και ξεκαθαρίζοντας ότι το «παζάρι» σε «μέτωπα» όπως και το Προσφυγικό θα γίνει ακόμα πιο «σκληρό». «Υποθέτω ότι εκείνοι που προσφέρουν καταφύγιο για τους τρομοκράτες που δραπετεύουν από την Τουρκία είναι προετοιμασμένοι και για μερικά εκατομμύρια πρόσφυγες...» ανταπάντησε, σε μια δήλωση που βεβαιώνει ότι τα εκατομμύρια των κατατρεγμένων από τον ιμπεριαλισμό αξιοποιούνται ως μοχλός προώθησης πολυεπίπεδων, επικίνδυνων, αντιλαϊκών επιδιώξεων.
Ειδικά μεταξύ Βερολίνου και Αγκυρας, τα τελευταία 24ωρα έγιναν επισημάνσεις που έχουν ειδική αξία. Οπως η κατηγορία του Ερντογάν ότι η Γερμανία «περιθάλπει τρομοκράτες». Μάλιστα, οπαδοί του ΑΚΡ διαμαρτυρήθηκαν και με συγκέντρωση έξω από τη γερμανική πρεσβεία στην Αγκυρα. Αλλά ενδεικτική ήταν και η έκκληση του Γερμανού υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μάικλ Ροθ, σε όσους διώκονται στην Τουρκία ότι «μπορούν να κάνουν αίτηση για άσυλο στη Γερμανία. Και αυτό δεν αφορά (μόνο) τους δημοσιογράφους» (δήλωση που έγινε, ενώ στην Τουρκία αυξάνονται οι συλλήψεις και σε σχέση με την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιούλη).
Οι ευρωπαϊκές «ενστάσεις» για τη «συμπεριφορά» της Τουρκίας δεν προέρχονται όμως μόνο από το Βερολίνο.
Την Πέμπτη, η Βουλή της Αυστρίας ζήτησε διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων (αλλά και επανενεργοποίηση της «ειρηνευτικής διαδικασίας» για το Κουρδικό). Ο ΥΠΕΞ του Λουξεμβούργου, Ζαν Ασελμπορν, σχολίαζε τη Δευτέρα ότι οι πρακτικές της τουρκικής κυβέρνησης κατά των αντιπάλων της «είναι πρακτικές που χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια της περιόδου των ναζί» και πρότεινε να της επιβληθούν οικονομικές κυρώσεις, «για να αντιμετωπίσουμε την αφόρητη κατάσταση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

«Κουβάρι» φονικών αντιθέσεων

Ολα τα παραπάνω δείχνουν ότι η Τουρκία βυθίζεται στο ήδη πολύ πλεγμένο «κουβάρι» των σφοδρών ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που δυναμώνουν. Η όξυνση των ανταγωνισμών μεγαλώνει την ανησυχία και την «κινητικότητα» στα επιτελεία όλων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, αλλά και ειδικότερα στης Τουρκίας, με δεδομένο ότι ο συσχετισμός δύναμης σε μια σειρά περιοχές που την αφορούν «στενά» μοιάζει όλο και περισσότερο ρευστός.
Σε αυτό το πλαίσιο, κλιμακώνεται η προκλητικότητά της και στα Ελληνοτουρκικά, αλλά και στο Κυπριακό, γενικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ επρόκειτο να ξεκινήσει η συνάντηση για το Κυπριακό στην Ελβετία (που πολλοί τη χαρακτήριζαν ιδιαίτερα κρίσιμη) η Τουρκία προανήγγειλε νέα κάθοδο του «Μπαρμπαρός» στα ανοιχτά της Κύπρου, ενώ όταν η συνάντηση ήταν σε εξέλιξη η ηγεσία της χώρας υπενθύμιζε την ετοιμότητά της να «προσαρτήσει το βόρειο κομμάτι» της Κύπρου.
Το δικό τους βάρος αποκτούν, άλλωστε, και οι επιλογές του κυβερνώντος ΑΚΡ στο εσωτερικό, όπου πλέον δεν περνά βδομάδα χωρίς να γίνουν επαφές με το εθνικιστικό ΜΗΡ, με το οποίο εντοπίζονται μια σειρά συγκλίσεις: Είτε σχετικά με την προώθηση συνταγματικών αλλαγών που θα ενισχύσουν την ευελιξία του αστικού κρατικού μηχανισμού, είτε ως προς τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Βεβαίως, θα ήταν μεγάλο λάθος βιαστικά συμπεράσματα που θα ευθυγράμμιζαν τα συμπεράσματα για το μέλλον των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση ή με τη Ρωσία, οδηγώντας σε απόλυτες διαπιστώσεις. Κι αυτό γιατί η Τουρκία παραμένει μια από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις εντός του ΝΑΤΟ, μια από τις σημαντικότερες αναδυόμενες οικονομίες, σε μια γεωγραφική θέση κρίσιμη.
Κρίσιμοι δίαυλοι μένουν λοιπόν σαφώς ανοιχτοί. Για παράδειγμα, παρά την τεταμένη ατμόσφαιρα στις διμερείς σχέσεις, τις επόμενες μέρες αναμένεται στην Αγκυρα ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ, που όταν ανακοίνωνε το ταξίδι ξεκαθάρισε ότι δεν πρέπει να κλείσουμε την πόρτα στην Τουρκία, για να μην απογοητεύσουμε «πολλούς ανθρώπους στην Τουρκία οι οποίοι κοιτούν προς την Ευρώπη αναζητώντας βοήθεια και στήριξη, ειδικά τώρα».
Επιπλέον, τη δική του σημασία θα έχει και το πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας μετά τη μετακόμιση του Τραμπ στο Λευκό Οίκο.