Η φτηνή εργασία και οι περικοπές στις παροχές «εκτόξευσαν» την Γερμανική οικονομία

       

Η φτηνή εργατική δύναμη, σε συνδυασμό με το «άνοιγμα» αναδυόμενων αγορών στην Ασία και άλλους παράγοντες, «εκτόξευσαν» τη γερμανική καπιταλιστική οικονομία, όπως δείχνει πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μεταρρυθμίσεων με τίτλο «Ο μύθος Χαρτζ: Μια προσεκτική ματιά στις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας στη Γερμανία».

Το 2003, επί καγκελαρίας του σοσιαλδημοκράτη Γκέρχαρντ Σρέντερ, άρχισε να εφαρμόζεται στη Γερμανία η λεγόμενη «Ατζέντα 2010», με στόχο να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της καπιταλιστικής οικονομίας και να μετατρέψει τον «ασθενή της Ευρώπης» στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης. Μέρος της «ατζέντας» ήταν και οι «μεταρρυθμίσεις Χαρτζ» (Hartz IV), παίρνοντας το όνομά τους από τον Πέτερ Χαρτζ, πρόεδρο της Επιτροπής Μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης Σρέντερ.

Ενδεικτικά, τα μέτρα αυτά εισήγαγαν αντικίνητρα για «πρόωρη συνταξιοδότηση», μείωσαν τις συντάξεις και άνοιξαν το δρόμο για κατάργηση της κρατικής χρηματοδότησης στα ασφαλιστικά ταμεία. Επιδότησαν τις ήδη υπάρχουσες χαμηλόμισθες και συνήθως ανασφάλιστες θέσεις εργασίας (μίνι τζομπς), διευκόλυναν την πρόσληψη εργαζομένων ορισμένου χρόνου και μέσω εργολαβικών συνεργείων, έγιναν ευκολότερες και φτηνότερες για τις επιχειρήσεις οι απολύσεις. Ενδεικτικά, οι εργολαβικοί εργάτες αυξήθηκαν από περίπου 300.000 το 2003 σε 1 εκατομμύριο το 2016. Το ποσοστό των συμβάσεων ορισμένου χρόνου ήταν ήδη υψηλό και αυξήθηκε περαιτέρω από 40% το 2003 στο 45% το 2015.

Επίσης, μέσω του «Hartz IV», «συγχώνευσαν» τα επιδόματα ανεργίας και πρόνοιας και οδήγησαν σε περιορισμό τους. Π.χ. η διάρκεια των επιδομάτων ανεργίας μειώθηκε από 32 σε 12 μήνες. Οι περικοπές στις παροχές ανεργίας πίεσαν μεγάλα τμήματα των εργαζομένων να δέχονται κακοπληρωμένες, προσωρινές και ελαστικές θέσεις εργασίας. Στην πραγματικότητα, «όποια δουλειά είναι διαθέσιμη πρέπει να γίνεται δεχτή, και μάλιστα αυτό έπρεπε αυστηρά να επιβληθεί».

Το 2002, λέει η μελέτη, οι εργαζόμενοι με μισθούς 400 – 450 ευρώ (μίνι τζομπς) ανέρχονταν σε 4,1 εκατ. και μόλις το 2005 είχαν αυξηθεί σε 5,1%. Η αύξηση παρατηρείται κυρίως σε άντρες που βρίσκονταν σε μαθητεία ή είχαν υψηλότερη εξειδίκευση, αυτοί άλλωστε ήταν και ο βασικός «στόχος» των μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία ότι τα μίνι τζομπς αντικατέστησαν θέσεις πλήρους εργασίας σε νοσοκομεία και στο λιανεμπόριο. Πάντως, σημειώνεται ότι στη Γερμανία ο διευρυμένος τομέας χαμηλόμισθων θέσεων εργασίας – ο μεγαλύτερος στην ΕΕ μετά τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία και τη Ρουμανία – προϋπήρχε των μεταρρυθμίσεων της «Ατζέντας 2010».

Μειώθηκε, ακόμη, το ποσό του επιδόματος ανεργίας, που ήταν στο 50% του καθαρού μισθού που έπαιρνε πριν ο άνεργος. Σήμερα το επίδομα «Hartz IV» των ικανών προς εργασία ανέρχεται σε μόλις 409 ευρώ. Μάλιστα, ο άνεργος, για να λάβει το επίδομα, θα πρέπει αρχικά να συντηρείται από τον/την σύζυγό του και να εξαντλήσει τις οικονομίες της οικογένειας για να λάβει τη βοήθεια. Γι’ αυτόν το λόγο, οι Γερμανοί τα αποκαλούν «επιδόματα ξεγυμνώματος», επειδή πρέπει να μην έχει κανείς «στον ήλιο μοίρα» για να τα …«δικαιούται».

«Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων επηρεάστηκε», σημειώνει η μελέτη. Πριν τις μεταρρυθμίσεις, περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν παροχές (ανεργίας, πρόνοιας) που παρέπεμπαν στο προηγούμενο βιοτικό τους επίπεδο. Το 2008, ήταν λιγότεροι από 1 εκατομμύριο.

Επίσης, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η προθυμία των εργατικών συνδικάτων και των συμβουλίων επιχειρήσεων να προσαρμοστούν στις αντεργατικές απαιτήσεις ήταν καθοριστική για την καπιταλιστική ανάπτυξη της Γερμανίας σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Τα συμβιβασμένα και εργοδοτικά συνδικάτα συναίνεσαν στο όνομα της ταξικής συνεργασίας και «κοινωνικής ειρήνης» και έπαψαν να διεκδικούν αυξήσεις στους μισθούς.