Χρυσές δουλειές πίσω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Η υπογραφή της συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το μεγαλύτερο μέρος της αστικής τάξης στο Ιράν και τη «μετριοπαθή» κυβέρνηση του Προέδρου της χώρας, Χασάν Ροχανί.

Το διακύβευμά της μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ είναι ορατό. Ωστόσο, τα παζάρια συνεχίζονται μαζί με απειλές για νέες κυρώσεις και υποσχέσεις για περισσότερες επωφελείς μπίζνες από χώρες που έχουν σταθερά συμφέροντα στο Ιράν με πρώτες την Κίνα και τη Ρωσία.

Αξίζει να κάνουμε μία σύντομη «ανασκόπηση» σε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές συμφωνίες μονοπωλίων, αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων που κλείστηκαν από το καλοκαίρι του 2015 με το Ιράν.

Από τις κορυφαίες συμφωνίες με ξένα μονοπώλια θεωρούνται αυτές στον τομέα της αεροναυπηγικής και της Ενέργειας.

Ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες κατασκευής αεροσκαφών
με  συμφωνίες 40 δισ. δολαρίων

Το Δεκέμβρη του 2016 το ευρωπαϊκό πολυεθνικό μονοπώλιο «Airbus» υπέγραψε συμφωνία με την ιρανική αεροπορική εταιρεία «Iran Air» για την πώληση 100 αεροσκαφών έναντι 19 δισ. $.

Παράλληλα, το αμερικανικό μονοπώλιο αεροναυπηγικής «Boeing» έκλεισε συμφωνία επίσης με την «Iran Air» για την πώληση 80 αεροσκαφών έναντι 17 δισ. $ και στη συνέχεια άλλη συμφωνία με την ιρανική εταιρεία «Aseman Airlines» για αεροσκάφη αξίας 3 δισ. $.

Από αυτές τις συμφωνίες έχουν φθάσει έως σήμερα στο Ιράν μόνον τρία μεγάλα αεροσκάφη της «Airbus».

Η «Boeing» δεν έδωσε στο Ιράν 2,5 χρόνια μετά τη συμφωνία ούτε ένα αεροσκάφος, μολονότι τα πρώτα υποτίθεται πως θα δίνονταν το 2017 με καταληκτική χρονιά παράδοσης το 2025.

Η μόνη αεροναυπηγική εταιρεία που διεκπεραίωσε ένα μεγάλο μέρος συμβολαίων για πωλήσεις αεροσκαφών είναι η ιταλο-γαλλική εταιρεία ATR, που το 2017 είχε κλείσει συμφωνία για πώληση 20 δικινητήριων αεροσκαφών αξίας 536 εκατ. $. Από τα 20 έχουν ήδη φθάσει στο Ιράν τα 8.

Η σπουδή του Αμερικανού υπ. Οικονομικών, Στίβεν Μνούτσιν, να προειδοποιήσει από το βράδυ της Τρίτης τα μονοπώλια «Airbus» και «Boeing» με ανάκληση των αδειών για μπίζνες με το Ιράν είναι χαρακτηριστική.

Μολονότι οι ηγέτες Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας έχουν δηλώσει πως θα συνεχίσουν να τηρούν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα και ως εκ τούτου τα συμβόλαια των μονοπωλίων τους με το Ιράν (μέχρι νεωτέρας…), δεν είναι καθόλου σίγουρο πως η «Airbus» θα καταφέρει να διεκπεραιώσει τις υποχρεώσεις της έναντι των Ιρανών.

Αυτό, μεταξύ άλλων, γιατί το 10% των εξαρτημάτων των αεροσκαφών της το προμηθεύεται από τις ΗΠΑ, πράγμα που μπορεί να δυσκολευτεί από τις αμερικανικές κυρώσεις.

Τεράστια ενεργειακά συμβόλαια

Αλλη κορυφαία συμφωνία που είχε κλείσει ξένο μονοπώλιο με την κυβέρνηση Ροχανί είναι αυτή της γαλλικής ενεργειακής εταιρείας «Total». Η συμφωνία υπογράφηκε τον Ιούλη του 2017, είναι αξίας 5 δισ. $ και έχει διάρκεια 20 χρόνια.

Αφορά (στο πλαίσιο κοινοπραξίας με την κινεζική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία «CNPC» και την ιρανική κρατική πετρελαϊκή «Petropars») την εκμετάλλευση του τεράστιου υποθαλάσσιου κοιτάσματος φυσικού αερίου «South Pars».

Ενός κοιτάσματος που ανάγκασε το Κατάρ να χαλάσει τις σχέσεις με τις άλλες πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου και να έρθει πιο κοντά με το Ιράν, προκειμένου να καταστεί πιο εύκολη η εκμετάλλευσή του!

Διεθνή δίκτυα οικονομικής ενημέρωσης αναφέρουν πως σε περίπτωση που η «Total» δεν καταφέρει να διατηρήσει το μερίδιο της συμφωνίας που της αναλογεί, λόγω των αμερικανικών κυρώσεων, τότε η κινεζική κρατική εταιρεία «SINOPEC» είναι έτοιμη να πάρει τη θέση της!

Η «SINOPEC» έχει ήδη υπογράψει συμφωνία με την ιρανική κυβέρνηση, γι’ αυτό το λόγο, ύψους 1 δισ. $, ώστε να αναλάβει το «μερίδιο» της «Total».

Αλλη συμφωνία ύψους 3 δισ. $ δίνει στο ίδιο κινεζικό μονοπώλιο τη δυνατότητα να διευρύνει την ανάπτυξη διυλιστηρίων στο Abadan του νοτίου Ιράν.

Διερευνητικές αποστολές για μπίζνες στο Ιράν έχουν πραγματοποιήσει και άλλα μονοπώλια Ενέργειας όπως η ολλανδο-βρετανική «Royal Dutch Shell», που υπέγραψε «προσωρινή συμφωνία» το Δεκέμβρη του 2016 για την ανάπτυξη ιρανικών πετρελαιοπηγών και κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε νότιο Αζαντεγκάν, Γιανταβαράν και Κις και η ιταλική «ENI».

Το ίδιο διάστημα, η νορβηγική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου «DNO» έκλεισε συμφωνία για την ανάπτυξη πετρελαιοπηγών στο δυτικό Ιράν

και η επίσης νορβηγική εταιρεία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας «Saga Energy» υπέγραψε τον περασμένο Οκτώβρη συμφωνία αξίας 3 δισ. $ για να φτιάξει τεράστιο πάρκο ηλιακής ενέργειας στο Ιράν.

Πέρα από τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες, που έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα έντονη συνεργασία στο Ιράν – ιδιαίτερα στον τομέα θαλάσσιας μεταφοράς πετρελαίου – ξεχωρίζουν και οι δουλειές που έχουν κλείσει στη χώρα τα «Ελληνικά Πετρέλαια» με την ιρανική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία «NIOC».

Χαρακτηριστική η αντίδραση των Γερμανών βιομηχάνων

Σύσσωμη ήταν η αντίδραση των γερμανικών επιχειρηματικών και βιομηχανικών ενώσεων απέναντι στις ανακοινώσεις των ΗΠΑ και τις δηλώσεις του νέου πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Γερμανία, Ρίτσαρντ Γκρενέλ, ότι:

«Οι γερμανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο Ιράν θα πρέπει να τερματίσουν τις εργασίες τους αμέσως.»

Το μέλος του ΔΣ του Γερμανο-Ιρανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Μίχαελ Τόκους, του απάντησε άμεσα:

«Ο κύριος Γκρενέλ μόλις τοποθετήθηκε πρέσβης στη χώρα μας […] Είμαι σίγουρος ότι το υπ. Εξωτερικών θα του επισημάνει ότι δεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντά του να δίνει οδηγίες στις γερμανικές επιχειρήσεις ή να τις απειλεί.»

Για να καταλάβουμε τις διαστάσεις της δράσης του γερμανικού κεφαλαίου στο Ιράν, αξίζει να επισημάνουμε το στοιχείο του Γερμανικού Βιομηχανικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου (DIHK) ότι από την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας το 2015, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Γερμανίας – Ιράν έχουν αυξηθεί κατά 42%, φτάνοντας στα 3,4 δισ. €.

Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Κατασκευαστών Μηχανημάτων (VDMA) το 2017, οι εξαγωγές γερμανικών μηχανημάτων προς το Ιράν αυξήθηκαν κατά 21% στα 901 εκατ. €.

Ετσι, η Γερμανία έχει καταστεί ένας από τους σημαντικότερους ευρωπαϊκούς εμπορικούς εταίρους του Ιράν.

Σήμερα, περίπου 120 γερμανικές εταιρείες με δικό τους προσωπικό δραστηριοποιούνται στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων εταιρειών όπως η «Siemens». Περίπου 10.000 γερμανικές εταιρείες εμπορεύονται με το Ιράν.

Χαρακτηριστική και η δήλωση του προέδρου του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI), Ντίτερ Κεμπφ, που είπε ότι:

«Οι εταιρείες μας έχουν μεγάλες προσδοκίες από το άνοιγμα της αγοράς με άρση των οικονομικών κυρώσεων. Τώρα αυτές οι προοπτικές σαφώς έχουν θολώσει»

και κάλεσε την ΕΕ να πετύχει μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα μια σαφή δέσμευση σε όσα προβλέπονται στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν.

Κίνα και Ρωσία έχουν έντονη παρουσία

Η παρουσία των κινεζικών μονοπωλίων στο Ιράν είναι κάτι παραπάνω από έντονη. Πολυποίκιλες επενδύσεις, εκατοντάδων δισ. $, κάνουν οι Κινέζοι στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του «Ενός Δρόμου – Μίας Ζώνης».

Οι κινεζικές επενδύσεις στο Ιράν αφορούν, μεταξύ άλλων, κατασκευαστικά έργα, πιστώσεις 1,5 δισ. $ από την Τράπεζα Εξαγωγών – Εισαγωγών Κίνας (συμφωνία του 2017) για την ηλεκτροδότηση της νέας υπερταχείας σιδηροδρομικής γραμμής, που θα ενώνει την Τεχεράνη με την πόλη Μασχάντ,

πιστώσεις ύψους 10 δισ. $ σε ιρανικές τράπεζες από την κινεζική τράπεζα «CITIC», πέρα από τις μπίζνες της «SINOPEC» εάν η «Total» αναγκαστεί να αποσυρθεί από τις γεωτρήσεις στο τεράστιο κοίτασμα «South Pars».

Και η Ρωσία δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη από τις συμφωνίες που κλείνονται στο Ιράν τα τελευταία χρόνια.

Ρωσικά μονοπώλια πυρηνικής ενέργειας ευελπιστούν ότι θα μπορέσουν κάποια στιγμή να αναλάβουν την κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας,

ενώ η ρωσική εταιρεία «Zarubezhneft» μόλις τον περασμένο Μάρτη έκλεισε συμφωνία αξίας 742 εκατ. $ για γεωτρήσεις σε πετρελαιοπηγές του δυτικού Ιράν.

Και οι αυτοκινητοβιομηχανίες στο παιχνίδι

Αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν κλείσει τεράστια συμβόλαια. Μεταξύ αυτών είναι η γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία «PSA Peugeot Citroen» για τη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής 200.000 οχημάτων το χρόνο,

ενώ και η «Groupe Renault» είχε υπογράψει πριν δύο χρόνια συμφωνία αξίας 778 εκατ. $ για την κατασκευή εργοστασίου έξω από την Τεχεράνη για την ετήσια παραγωγή 150.000 αυτοκινήτων σε μία χώρα με αγορά αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων οδηγών.

Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία «Volkswagen» είχε επίσης αρχίσει να εξάγει αυτοκίνητα στο Ιράν. Ωστόσο, ο όμιλος ανακοίνωσε ότι μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ:

«Θα εμμείνει στην εφαρμογή όλων των εθνικών και διεθνών νόμων και κανονισμών περί εξαγωγών.»

Βασικά σημεία της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα

Στις 14 Ιούλη 2015 μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις ανακοινώθηκε η επίτευξη συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Υπογράφτηκε στην έδρα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) στη Βιέννη ανάμεσα στο Ιράν και τις πέντε χώρες – μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία) και τη Γερμανία (ομάδα των 5+1).

Διακηρυγμένος στόχος της συμφωνίας ήταν να αποτραπεί τουλάχιστον έως το 2025 η ανάπτυξη στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος και να διασφαλιστεί ο «ειρηνικός» χαρακτήρας του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Μεταξύ άλλων προβλέπεται:

• Το Ιράν θα μειώσει τον αριθμό των συσκευών φυγοκέντρισης εμπλουτισμού ουρανίου από 20.000 σε 6.104 και θα μειώσει κατά 50% τον αριθμό των περίπου 10.000 συσκευών που χρησιμοποιούσε έως το 2015.
• Οι περιορισμοί στο ιρανικό «αμιγώς ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα» θα διαρκέσουν 10 χρόνια και μετά θα χαλαρώσουν σταδιακά, έπειτα από μία τριετία.
• Οι υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φόρντο του Ιράν συμφωνήθηκε να μετατραπούν σε ερευνητικό ιατρικό πυρηνικό κέντρο.
• Ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος στο σταθμό του Αράκ θα ανασχεδιαστεί, ώστε να μην παράγει πλουτώνιο, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
• Το Ιράν επιτρέπει τη δυνατότητα πρόσβασης σε επιθεωρητές της ΙΑΕΑ, εάν αξιωματούχοι του Οργανισμού θεωρήσουν ότι ένα μέρος είναι «ύποπτο» και παρουσιάσουν αδιάσειστα στοιχεία περί «μη δηλωμένης πυρηνικής δραστηριότητας». Σε αυτήν την περίπτωση, το Ιράν θα πρέπει να επιτρέψει την πρόσβαση εντός 24 ημερών.
• Το εμπάργκο όπλων θα ισχύσει για ακόμη 5 χρόνια και άλλα 8 χρόνια θα διαρκέσουν οι περιορισμοί στο ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα. Θα επιτραπεί, όμως, στο Ιράν η πρόσβαση σε τεχνολογίες που θεωρούνται «απαγορευμένες».
• Οι δυτικές και διεθνείς κυρώσεις ήρθησαν όταν οι ειδικοί πιστοποίησαν ότι το Ιράν σέβεται τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει. Εάν κάποια στιγμή θεωρηθεί ότι δεν τηρούνται, τότε οι κυρώσεις θα τεθούν ξανά σε ισχύ εντός 65 ημερών.

Πηγή: Ριζοσπάστης