Η γέφυρα του κοράκου στις Πηγές Άρτας και η αποκατάσταση της ιστορικής πραγματικότητας

 

Το χωριό Πηγές βρίσκεται κοντά στην Άρτα και στον ποταμό Αχελώο. Πρόκειται για ένα χωριό με πλούσια ιστορία και μεγάλη φυσική ομορφιά. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η γέφυρα του Κοράκου, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι της Ελλάδας. Ωστόσο, το γεφύρι αυτό συνδέεται με μια μεγάλη ιστορική ανακρίβεια, που το θέλει να καταστρέφεται στις 28 Μαρτίου του 1949 από τον Δημοκρατικό Στρατό σε μια στρατηγική του υποχώρηση (πηγή εδώ). Η άποψη αυτή έχει φτάσει και στο διαδίκτυο, είτε ως απλή ιστορική καταγραφή, είτε ως ένα ευθύ "κατηγορώ" στο Δημοκρατικό Στρατό και ειδικότερα στον Χαρίλαο Φλωράκη, που καθώς αναφέρεται υπήρξε ο "ιθύνων νους" πίσω από την καταστροφή του γεφυριού. 

Παρά την "εθνικιστική μήνη" για τη γέφυρα του Κοράκου, η οποία ως κατεξοχήν κοντόφθαλμη και απαίδευτη, ξεχνά την αναγκαιότητα του πολέμου, που δεν εξετάζει μνημεία πολιτισμού και παρακαταθήκες, θα θέλαμε να παραθέσουμε δύο έγκυρες μαρτυρίες για την υπόθεση της καταστροφής της γέφυρας, που προέρχονται από πρωταγωνιστές της σύγκρουσης και όχι από νεόκοπους "δεξιούς ψάλτες". Όπως θα δείτε παρακάτω, καμιά από τις δύο μαρτυρίες δεν αναφέρεται σε σαμποτάζ της γέφυρας από μεριάς του ΔΣΕ, ο οποίος σε μια φάση δύσκολης υποχώρησης, ασφαλώς δεν διέθετε χρόνο ή μέσα για ένα τέτοιο εγχείρημα.

Μαρτυρία πρώτη: Χρήστος Κόφας (στον Ριζοσπάστη 6 Γενάρη του 2006)

"Τα τμήματα του ΔΣΕ συμπτύσσονται από την περιοχή του Βάλτου, προς τη γέφυρα Κοράκου. Όλα τα περάσματα είναι πιασμένα. Ο ΔΣΕ με πολύ κόπο και σθένος κρατάει τη γέφυρα, τα «Πέντε Αδέρφια», και το ύψωμα πάνω από τη γέφυρα στις Πηγές.

 Γύρω από τη γέφυρα μια κόλαση φωτιάς και σίδερου. Αεροπορία, πυροβολικό έχουν στόχο να ρίξουν τη γέφυρα, να αποκόψουν τα τμήματά μας. Η αεροπορία ανέλαβε να καταστρέψει το γεφύρι με πολυβολισμούς και ρουκέτες. Τα ΣΠΙΤΦΑΪΡ πραγματοποίησαν 150 εξόδους. Με αυτή την αποστολή, ολόκληρη τη μέρα 28η Μάρτη 49 γύρω από το γεφύρι Κοράκου εκτυλίχτηκαν μερικές από τις πλέον άγριες συμπλοκές ολόκληρου του Εμφυλίου.

 Τα τμήματά μας περνούν, ο μεγάλος τους όγκος. Μια διμοιρία μόνο ξεκόπηκε δυτικά του Αχελώου. Ώρα 21.15 στις 28 Μάρτη 1949 η γέφυρα του Κοράκου τινάζεται στον αέρα.

 Τα τμήματα του ΔΣΕ τράβηξαν για τα Πετρίλια.

 Η Ι Μεραρχία του Φλωράκη έμεινε στο χώρο της Αργιθέας. Η II του Διαμαντή τράβηξε για τη Ρούμελη. Δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ."

Μαρτυρία δεύτερη: Θανάσης Τσαμπίρας (στο βιβλίο Ένα ανταρτόπουλο εξιστορεί)

" Μετά από δύο μέρες κατεβήκαμε το χιονισμένο βουνό και φτάσαμε σε κάτι χωριά προς το Αγρίνιο ή την Άρτα. Τα χωριά αυτά, από ότι θυμάμαι λέγονταν το πρώτο Σκουληκαριά και το δεύτερο Κομπότι.  (...) Μετά είχαμε να περπατήσουμε κατηφόρα κι αυτό μας διευκόλυνε διότι κατεβήκαμε προς τη γέφυρα του κοράκου. Κατά το απόγευμα που πλησίαζε η αρχή της φάλαγγας να φτάσει στη γέφυρα, να σου και φτάνουν κάτι αεροπλάνα, τα οποία άρχισαν να βάλλουν. Νομίζω οι πρώτοι πέρασαν από τη γέφυρα, αλλά εμείς δεν προλάβαμε διότι τα αεροπλάνα έβαλαν στο στόχο και βομβάρδιζαν με μανία τη γέφυρα για να την γκρεμίσουν κι έτσι να μας εμποδίσουν να περάσουμε απέναντι. Το ποτάμι δε, από τα πολλά χιόνια που είχε η περιοχή ήταν κατεβασμένο με πολύ νερό και σχεδόν παγωμένο. Άιντε τώρα, μετά από τέτοια νύχτα και τέτοια πείνα και κούραση, να μην πω εξάντληση που είχαμε και με τα αεροπλάνα να ρίχνουν συνέχεια, να μπούμε μέσα στο ποτάμι και να περάσουμε απέναντι.

Τι να κάνουμε όμως έπρεπε να γίνει. Οι περισσότεροι άρχισαν σιγά σιγά να πέφτουν μέσα και να περνούν απέναντι. Εγώ βλέποντας τους άλλους που ήταν δυο πιθαμές πιο ψηλοί από εμένα και το νερό τους έφτανε ως το λαιμό σχεδόν και πολλές φορές τους κουκούλωνε, δεν αποφάσιζα να πέσω κι έτσι η ώρα περνούσε. Τα αεροπλάνα στην αρχή δεν κατάφεραν να γκρεμίσουν τη γέφυρα αλλά τις προξένησαν πολλές ζημιές. Περίμενα να σουρουπώσει και μαζί με κάτι άλλους περάσαμε πάνω από τη γέφυρα με το φόβο ότι θα πέσει, ενώ ακούγαμε το ποτάμι από κάτω να μουγκρίζει σαν άγριο θηρίο που περίμενε με ανοιχτό το στόμα να μας καταβροχθίσει. 

Αφού περάσαμε, προχωρήσαμε και ανταμωθήκαμε με τους άλλους πιο πάνω, σε ένα χωριό που δεν θυμάμαι πως το έλεγαν. Από εκεί φύγαμε και πήγαμε πάλι προς τα βουνά των Αγράφων, πάνω από την Καρδίτσα."

Από τις παραπάνω μαρτυρίες προκύπτει ότι η γέφυρα του κοράκου δέχθηκε μεγάλες ζημιές από την κυβερνητική αεροπορία και πιθανώς και λόγω του μεγάλου όγκου νερού κατέρρευσε. Σε κάθε περίπτωση δεν αναφέρεται πουθενά η ανατίναξή της, γεγονός που πιθανότατα θα προκαλούσε μεγάλη εντύπωση στους μαχητές του ΔΣΕ που βρίσκονταν στο σημείο και θα είχε αποτυπωθεί στη μνήμη και τις αυτοβιογραφίες τους.