ΑΡΚΤΙΚΗ Η ραγδαία κλιματική αλλαγή επηρεάζει το βόρειο ημισφαίριο και όχι μόνο

Νερό από το λιώσιμο του πάγου ρέει στη θάλασσα, από τον υπό διάλυση παγετώνα Σβάλμπαρντ, στη Νορβηγία

Το 2003, επιστήμονες που ασχολούνται με τις κλιματικές αλλαγές στην Αρκτική συναντήθηκαν σε ένα θέρετρο στη Μοντάνα των ΗΠΑ, για να συζητήσουν για το κοινό ερευνητικό τους αντικείμενο. Οπως λέει η Τζένιφερ Φράνσις, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Ράτγκερς, μέχρι τότε ο καθένας τους επικέντρωνε σε μια στενή επιμέρους πλευρά. Καθώς αντάλλασσαν πληροφορίες και γνώμες, συνειδητοποίησαν κάτι που τους ανησύχησε: Οι αλλαγές στο αρκτικό κλίμα, που έβρισκαν ο καθένας ξεχωριστά, συνδέονταν μεταξύ τους και συμπλήρωναν την ίδια εικόνα: Το κλίμα στην Αρκτική έχει περιέλθει σε μια επισφαλή κατάσταση και η διακοπή της παραπέρα επιδείνωσης φαίνεται εξαιρετικά απίθανη.
Σε επιστημονική δημοσίευσή τους δυο χρόνια αργότερα, είχαν συμπεράνει ότι με τον τρέχοντα ρυθμό υπάρχει σοβαρή πιθανότητα μέσα σε αυτόν τον αιώνα να υπάρξει καλοκαίρι που ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα έχει καθόλου πάγο, μια κατάσταση που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια. Τώρα, η παρακολούθηση της εξέλιξης του φαινομένου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το καλοκαίρι χωρίς αρκτικό πάγο μπορεί να έχει έρθει έως το 2040, εξήντα ολόκληρα χρόνια πριν από την πρόβλεψη που έγινε πριν από μια δεκαετία.
Η Αρκτική αλλάζει ακριβώς με τον τρόπο που είχαν εκτιμήσει οι επιστήμονες, αλλά με γρηγορότερο ρυθμό ακόμη και από τις πιο ακραίες προβλέψεις. Μέσα σε τρία χρόνια, καταρρίφθηκαν περισσότερα από 12 κλιματικά ρεκόρ που διατηρούνταν επί δεκαετίες, μεταξύ αυτών εκείνα για το ρυθμό μείωσης του θερινού και χειμερινού πάγου στην επιφάνεια της θάλασσας, της θερμοκρασίας του αέρα και της τήξης του πάγου μέσα στο έδαφος γύρω από τον Αρκτικό Ωκεανό.

Αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν προβλήματα για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο βόρειο ημισφαίριο. Την τελευταία φορά που η Αρκτική ήταν ελαφρώς θερμότερη απ' ό,τι είναι σήμερα, δηλαδή πριν από 125.000 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας ήταν 4 έως 6,5 μέτρα ψηλότερα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα οδηγήσει στην καταστροφή μέρους ή στην πλήρη εξαφάνιση πολλών μεγάλων παραλιακών πόλεων, με εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η ραγδαία θέρμανση στην Αρκτική επηρεάζει τα αέρια ρεύματα στο βόρειο ημισφαίριο, αλλάζοντάς τους πορεία και ένταση, έτσι που να εμφανίζονται έντονα καιρικά φαινόμενα στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία, με διάρκεια μεγαλύτερη από τη συνήθη, υποβάλλοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε καύσωνες, ξηρασίες και ανελέητες καταιγίδες. Η αύξηση του πλαγκτόν σε ολόκληρο τον νότιο Αρκτικό Ωκεανό ενδέχεται να έχει αρνητική επίδραση στις τροφικές αλυσίδες που σχετίζονται με την αλιεία. Το γρήγορο λιώσιμο των τεράστιων παγετώνων της Γροιλανδίας προσθέτει μεγάλες ποσότητες κρύου γλυκού νερού, που ίσως προκαλέσουν επιβράδυνση στο ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream), γεγονός που θα προκαλούσε σημαντική μεταβολή στα μοτίβα του καιρού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η Αρκτική είναι σαν το καναρίνι στο ορυχείο (που πεθαίνει πρώτο όταν εμφανιστούν ασφυξιογόνα αέρια). Ο μακρύς κατάλογος των ρεκόρ που έχουν καταρριφθεί εκεί τα τελευταία χρόνια, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι οι προσομοιώσεις που επί δεκαετίες «χτυπούσαν το καμπανάκι», «έπεσαν μέσα». Αλλά τα δεδομένα δείχνουν ότι οι αλλαγές εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που είχαν προβλεφθεί, ήταν πολύ συντηρητικές. Η Αρκτική που ξέραμε δεν συγχωρούσε, αλλά ήταν σταθερή. Η νέα Αρκτική είναι λιγότερο προβλέψιμη και μπορεί να αλλάζει με τρόπους που είναι μην είναι αντιστρεπτοί, προκαλώντας φαινόμενα που θα μεταδίδονται σαν κύματα επηρεάζοντας ολόκληρη την Υδρόγειο.
Βεβαίως, από τον εντοπισμό των αδιαμφισβήτητων αλλαγών στο κλίμα της Αρκτικής και των ενδεχόμενων επιπτώσεων στο κλίμα άλλων περιοχών, έως το σημείο να χρησιμοποιείται η κλιματική αλλαγή από τις κυβερνήσεις του σημερινού καπιταλιστικού κόσμου, για να δικαιολογούν την εγκληματική διαχείριση του φαινομένου σε βάρος των λαών, υπάρχει αβυσσαλέο λογικό άλμα. Επειδή δεν ζούμε στην προϊστορία, ούτε την περίοδο που οι άνθρωποι κατοικούσαν σε πρόχειρες αχυρένιες ή ξύλινες καλύβες. Και τι θα γίνει άραγε όταν η κλιματική αλλαγή κάνει πιο εμφανή την παρουσία της με εντονότερα και συχνότερα «ακραία φαινόμενα»; Πιο ισχυρά από τις πλημμύρες που έπνιξαν δυο φορές τη Μάνδρα και τον άνεμο που εξάπλωσε γρήγορα την τυχαία φωτιά στο απροστάτευτο Μάτι.
Επίσης η κλιματική αλλαγή αξιοποιείται στις αντιθέσεις και στον πόλεμο ανάμεσα σε μονοπωλιακά συμφέροντα της Ενέργειας για το ποιες μορφές Ενέργειας ρυπαίνουν και ποιες είναι «φιλικές» στο περιβάλλον. Αξιοποιείται ιδιαίτερα από τα κράτη και τα μονοπώλια που επενδύουν στις ΑΠΕ.
Η κλιματική αλλαγή δεν έχει σχέση με την προτροπή της ΕΕ να μη χρηματοδοτούνται αντιπλημμυρικά έργα γενικά και ιδιαίτερα εκεί που οι συγγενείς των νεκρών και κατεστραμμένων οικονομικά από τις πλημμύρες δεν έχουν την οικονομική επιφάνεια και πρόσβαση για να διεκδικήσουν αποζημιώσεις. Η κλιματική αλλαγή δεν έχει σχέση με την υποχρηματοδότηση του πυροσβεστικού έργου και την έλλειψη σχεδίων προστασίας των κατοίκων περιοχών που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ενδεχόμενη πυρκαγιά. Καταστροφικές φωτιές και πλημμύρες είχαμε και πριν αρχίσουν να γίνονται ορατές οι κλιματικές αλλαγές και πάντα δικαιολογία ήταν τα «ακραία καιρικά φαινόμενα». Αν οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις δεν μπορούν (δε θέλουν) να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις από τα όποια σημερινά και αυριανά καιρικά φαινόμενα, οι λαοί έχουν ένα λόγο παραπάνω να παραμερίσουν την αστική τάξη, να στείλουν τον καπιταλισμό στον αγύριστο και να πάρουν εκείνοι άμεσα τα μέτρα που χρειάζονται. Είναι άλλωστε οι συμφωνίες των καπιταλιστικών κρατών για το περιβάλλον, που έχουν εξορισμού ως πρωτεύον ζητούμενο τη διατήρηση της κερδοφορίας των μονοπωλίων, εκείνες που ευθύνονται για το πώς εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή και το ενδεχόμενο σύντομα να πάψει να είναι αντιστρεπτή.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»