ΚΙΝΑ Στα πρόθυρα ιστορικής προσεδάφισης στη μη ορατή πλευρά του φεγγαριού

Το ρόβερ «Yutu» («Κουνέλι») της αποστολής «Τσανγκ-ι 3» στην επιφάνεια της Σελήνης, πανομοιότυπο με αυτό που μεταφέρει η αποστολή «Τσανγκ-ι 4»

Σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη βρίσκεται το σκάφος της αποστολής «Τσανγκ-ι 4» («Chang'e-4») της Κίνας, που μεταφέρει και το τηλεκατευθυνόμενο εξερευνητικό όχημα, με την ονομασία «Κουνέλι από νεφρίτη» («Yutu»). Το «Τσανγκ-ι 4» θα επιχειρήσει στις 3 Γενάρη του 2019 την πρώτη στην ιστορία ομαλή προσεδάφιση στη μη ορατή από τη Γη πλευρά του φεγγαριού και εφόσον είναι επιτυχημένη θα αποβιβάσει το «Yutu» για να εξερευνήσει την περιοχή. Η Σελήνη στην πορεία της εξέλιξής της έφτασε κάποια στιγμή σε παλιρροϊκό κλείδωμα με τη Γη, που σημαίνει ότι περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με την ίδια γωνιακή ταχύτητα που περιφέρεται γύρω από τη Γη, με αποτέλεσμα να δείχνει σε μας πάντα την ίδια πλευρά. Συχνά η μη ορατή πλευρά αποκαλείται λαθεμένα και «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού, ενώ στην πραγματικότητα φωτίζεται από τον Ηλιο το ίδιο όπως και η ορατή (π.χ. όταν έχουμε Νέα Σελήνη, η μη ορατή σε μας πλευρά είναι κατάφωτη).
Η αποστολή, που έχει το όνομα της κινεζικής θεάς της Σελήνης, δίνει συνέχεια - με κάποια καθυστέρηση καθώς αρχικά επρόκειτο να εκτοξευτεί το 2015 - στην αποστολή «Τσανγκ-ι 3» του 2013, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην ορατή πλευρά. Μάλιστα, το σκάφος και το εξάτροχο ρομποτικό ρόβερ της νέας αποστολής είναι στην πραγματικότητα τα αντίγραφα ασφαλείας της αποστολής «Τσανγκ-ι 3», με κάποιες προσαρμογές. Σκοπός της αποστολής του «Τσανγκ-ι 4» είναι να προσδιορίσει την ηλικία και τη σύνθεση της μη ορατής από τη Γη πλευράς του φεγγαριού, να πραγματοποιήσει διάφορες αστρονομικές παρατηρήσεις και να προετοιμάσει τα επόμενα βήματα της χώρας στο Διάστημα. Η μη ορατή πλευρά είχε δεχτεί στο μακρινό παρελθόν πρόσκρουση από μεγάλο μετεωρίτη, που θεωρείται ότι άνοιξε δίοδο για να ανέβουν στην επιφάνεια λιωμένα υλικά από το εσωτερικό της Σελήνης και με αυτή την έννοια η μελέτη της παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη του εσωτερικού του δορυφόρου της Γης. Επιπλέον η μη ορατή πλευρά δεν έχει «θάλασσες» σαν αυτές της ορατής πλευράς, δηλαδή σκούρες σχετικά λείες πεδιάδες από βασάλτη.

Η εκτόξευση της αποστολής «Τσανγκ-ι 4» με πύραυλο «Λονγκ Μαρτς 3Β»

Το πρόβλημα των αποστολών όπως αυτή του «Τσανγκ-ι 4», που δεν διατηρούν κάποιο μητρικό σκάφος σε τροχιά, είναι ότι δεν έχουν τρόπο να μεταδώσουν τις πληροφορίες που συλλέγουν στη Γη, καθώς τα ραδιοκύματα δεν μπορούν να διαπεράσουν τη Σελήνη απ' άκρη σ' άκρη. Ακριβώς γι' αυτό, η Κίνα εκτόξευσε πριν από 6 μήνες τη διαστημοσυσκευή «Τιτιάο», που έφτασε με επιτυχία και τέθηκε σε λειτουργία ως αναμεταδότης, στο σημείο Λανγκράντζ 2 (L2), του βαρυτικού συστήματος Γης - Σελήνης. Το L2 είναι ένα από τα σημεία όπου εξισορροπούνται οι βαρυτικές έλξεις αυτών των ουράνιων σωμάτων και βρίσκεται μακρύτερα από τη Σελήνη (το L1 βρίσκεται ανάμεσα στη Γη και το φεγγάρι). Από τη θέση αυτή το «Τιτιάο» έχει συνεχή οπτική επαφή τόσο με τη μη ορατή πλευρά της Σελήνης όσο και με τη Γη και γι' αυτό είναι ιδανικό για την τοποθέτηση τηλεπικοινωνιακού αναμεταδότη. Η παραμονή ενός σκάφους στα σημεία Λαγκράντζ απαιτεί ελάχιστα καύσιμα για μικροδιορθώσεις της τροχιάς του σκάφους γύρω από το σημείο Λαγκράντζ (τροχιά άλω). Η τοποθέτηση σκάφους σε τροχιά γύρω από το L2 είχε προταθεί για πρώτη φορά ενόψει των αποστολών «Απόλλων» της NASA στη Σελήνη, αλλά δεν είχε πραγματοποιηθεί τότε.
Το κινεζικό πρόγραμμα εξερεύνησης της Σελήνης προβλέπει δύο ακόμη μη επανδρωμένες αποστολές, τις «Τσανγκ-ι» 5 και 6, που θα προσπαθήσουν να φέρουν στη Γη πετρώματα από το δορυφόρο της, ενώ τελικός στόχος είναι μια επανδρωμένη πτήση τη δεκαετία του 2030 και ενδεχομένως η κατασκευή και λειτουργία διαστημικού σταθμού στην επιφάνεια του φεγγαριού. Κατά τα πρότυπα της αμερικανικής NASA, η Κίνα πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια κινήσεις συνεργασίας της κρατικής διαστημικής υπηρεσίας της με επιχειρήσεις Κινέζων καπιταλιστών που δραστηριοποιούνται στον τομέα.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.space.com, www.nasa.gov