To “σφαγείο” της Βερντέν – Η μητέρα όλων των μαχών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Κατιούσα

Η μάχη του Βερντέν είναι μια μάχη που πραγματοποιήθηκε από της 21 Φεβρουαρίου – 19 Δεκεμβρίου 1916 στο Βερντέν στη Λορένη, κατά τη διάρκεια του Ά Παγκοσμίου Πολέμου. Κύριες αντίπαλες δυνάμεις ήταν τα γαλλικά και τα γερμανικά στρατεύματα:

·Γαλλικά στρατεύματα 1.140.000 στρατιώτες, 1.727 πυροβόλα

·Γερμανικά στρατεύματα 1.250.000 στρατιώτες, 2.200 πυροβόλα

Είχε σχεδιαστεί από τον στρατηγό Erich von Falkenhayn, διοικητή του γερμανικού στρατού,  σύμφωνα με την εκδοχή που δίνει στα απομνημονεύματά του, ως μια μάχη φθοράς για να «αιμορραγήσει το γαλλικό στρατό» κάτω από έναν καταιγισμό από οβίδες. Σε μια έκθεση απωλειών και για τις δύο πλευρές, αποδεικνύεται στην πραγματικότητα σχεδόν το ίδιο δαπανηρή και για τις δυο πλευρές: Περισσότερα από 700.000 θύματα (νεκροί αγνοούμενοι ή τραυματίες), περίπου 380.000 Γάλλοι στρατιώτες και περίπου 340.000 Γερμανοί  κατά μέσο όρο 70.000 άτομα για κάθε ένα μήνα από τους δέκα που διήρκησε.

Ήταν η μεγαλύτερη μάχη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και μια από τις πιο καταστροφικές κατά την διάρκεια του, η οποία έδωσε αφορμή για το μύθο του Βερντέν ως η «μητέρα των μαχών», και μία από τις πιο απάνθρωπες λόγω των μεγάλων απωλειών που σημειώθηκαν λόγω χρήσης του πυροβολικού. Το πυροβολικό και από τις δυο πλευρές ήταν υπεύθυνο για το 80% περίπου των ζημιών. Χαρακτηριστική απεικόνιση των στρατιωτών στην προσπάθεια να επιβιώσουν ή αλλιώς να πεθάνουν μέσα στις χειρότερες συνθήκες,  στα χαρακώματα που μετατράπηκαν σε κόλαση, καθιστώντας αυτή την μάχη επίσης σύμβολο της ματαιότητας της πολεμικής βιομηχανίας.

Ήταν πάντως τέτοια η επιθετική γραμμή των γερμανικών στρατευμάτων από την μία και από την άλλη οι αμυντικές γραμμές των Γάλλων, που αιματοκυλιόντουσαν εξαιτίας της τεράστιας δύναμης πυρός του γερμανικού πυροβολικού, ώστε όμοια μια τέτοια κατάσταση ιστορικά μπορούμε να την συγκρίνουμε μόνο με την μάχη του Στάλινγκραντ από άποψη ανατροπής των δεδομένων της μάχης, τα οποία έφεραν ως τελικό νικητή τα γαλλικά στρατεύματα υπό την διοίκηση του στρατηγού Nivelle.

Η μάχη ξεκίνησε την 21η Φλεβάρη του 1916. Μετά από δέκα μήνες καταστροφικής μάχης, ολοκληρώθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1916, με την επιστροφή των γερμανικών στρατευμάτων στις αρχικές θέσεις τους.

Ο γαλλικός στρατός ήταν σε δεινή θέση κατά την πρώτη φάση της μάχης, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων οβίδων του γερμανικού πυροβολικού, που τις χρησιμοποιούσε αφειδώς.

Στο τέλος των πρώτων ημερών, κερδιζοντας αρκετό εδαφικό πλεονέκτημα οι Γερμανοί, η γαλλική πλευρά αντέδρασε και οργανώθηκε. Μια “ιερή περιοχή” είχε καθιερωθεί μεταξύ του Bar-le-Duc και του Verdun: επέτρεψε να έρχονται ενισχύσεις, να προμηθεύονται τα χαρακώματα με πυρομαχικά και να εφοδιάζουν τους στρατιωτες κατά τη διάρκεια της μάχης, μέρα και νύχτα.

Μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου, οι αριθμοί που κινητοποιήθηκαν στο Verdun είχαν υπερδιπλασιαστεί: από 230.000 σε 584.000 στρατιώτες. Σχεδόν τα 2/3 του γαλλικού στρατού συμμετείχαν στη μάχη.

Παρά το θάρρος της γαλλικής άμυνας, οι Γερμανοί κατάφεραν να πάρουν και άλλα συμβολικά σημεία όπως ο Bois de Cumières, η κορυφή του Mort-Homme και το Fort de Vaux.

Η ισορροπία δύναμης είχε οδηγήσει σε μια καθημερινή σφαγή. Χωριά είχαν καταστραφεί, δάση είχαν εξαφανιστεί, τα χωράφια έμοιαζαν με ένα σεληνιακό τοπίο. Τα χαρακώματα γέμισαν με πτώματα.

Την 1η Ιουλίου ξεκίνησε η επίθεση στο Somme με στόχο να ανακουφίσει το μέτωπο του Verdun. Τέλος, τα γερμανικά στρατεύματα ωθήθηκαν πίσω στις αρχικές θέσεις τους.

Και στις δύο πλευρές το κέρδος εδάφους ήταν μηδενικό. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα μεγάλο άχρηστο «σφαγείο». Οι απώλειες, σε τραυματίες, νεκρούς και αγνοούμενους, υπολογίζονται σε περίπου 380.000 στη γαλλική πλευρά και 340.000 περίπου στη γερμανική πλευρά. Πάνω από 22 εκατομμύρια οβίδες εκτοξεύτηκαν.

Αυτή η μάχη ήταν η μακρύτερη και πιο θανατηφόρα του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, που έκλεισε στις 19 Δεκεμβρίου με την υποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων μετά από τις τεράστιες απώλειες που υπέστησαν.