ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Την προηγούμενη εβδομάδα, οι αναφορές στην ογδοηκοστή επέτειο  από την υπογραφή του συμφώνου Ριμπεντροπ-Μολότωφ ήταν μια καλή ευκαιρία για κατανόηση του τρόπου που κατασκευάζεται από την πολιτική της ΕΕ η συλλογική μνήμη. Δεν είναι μόνο το  γεγονός της ανακήρυξης, που  εδώ και μια δεκαετία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ζητήσει, της 23^ης Αυγούστου, ημέρα υπογραφής του σύμφωνου μη επίθεσης μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ, ως ημέρα της Ευρώπης, για την ανάμνηση των θυμάτων όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. Περισσότερο είναι  οι προσπάθειες που γίνονται και όλο και πιο μεθοδευμένα, και  στη χώρα μας, για επανεξέταση της ιστορίας, τη διαπραγμάτευση της συλλογικής μνήμης στον πολιτικό διάλογο, που δεν δείχνουν παρά αυτό που η κυρίαρχη πολιτική επιδιώκει, δηλ. η κατασκευασμένη ιστορική μνήμη να νομιμοποιήσει το σημερινό status quo.   

Για την …αναμόρφωση λοιπόν του παρελθόντος μας, έχοντάς την αναλάβει και στη χώρα μας  με επίκληση σε μια αμφισβητούμενη αντικειμενικότητα πανεπιστημιακοί όπως ο Στ. Καλύβας, ομογενοποιούνται  διαφορετικές συλλογικές μνήμες ανά την Ευρώπη με άξονα αυτές που θεωρούνται αορίστως κοινές ευρωπαϊκές αξίες όπως αξιοπρέπεια, ανεκτικότητα, ελευθερία, δημοκρατία κλπ. Επιπλέον η προθυμία  που πολιτικοί ηγέτες όπως της Γερμανίας, αναλαμβάνουν δημόσια την ιστορική λογοδοσία για της προηγούμενες ενέργειες της δικής τους χώρας, όπως και η παραδοχή της σχετικότητας της ιστορικής αλήθειας, στο όνομα του αμερόληπτου τρόπου αντιμετώπισης της διαμορφώνουν ένα πλαίσιο που μοιάζει να μην εξαναγκάζει τους ευρωπαίους πολίτες να αποδεχτούν την ερμηνεία του παρελθόντος σύμφωνα με την κυρίαρχη πολιτική. Είναι γιατί επιδιώκεται να αναπτυχθεί αυτή η κυρίαρχη αντίληψη οργανικά, μέσα από την προσωπική γνώση και κατανόηση που την πρώτη ύλη όμως την παρέχει η κυρίαρχη εξουσία με τις κρυμμένες σκοπιμότητές της. Μοιάζει η ΕΕ με τα όργανα και τους διανοούμενούς της  να  προβαίνει σε σκόπιμη παραποίηση ή παρερμηνεία της ιστορίας  του β παγκοσμίου πολέμου στο πλαίσιο της συλλογικής μνήμης και της χρησιμοποίησής της σαν ένα πιόνι στο σκάκι της πολιτικής, για να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κι αυτό δεν είναι άλλο από τη συκοφάντηση και ευτελισμό  του κομμουνισμού.

               Το πρόβλημα με τη χώρα μας είναι πως οι μνήμες της εθνικής αντίστασης είναι έντονες και η συσχέτισή  της με το κομμουνιστικό κόμμα αδιαπραγμάτευτη. Γι’ αυτό και το έργο για την αποδόμηση του αγώνα των κομμουνιστών εναντίον των ναζιστών δεν είναι εύκολη υπόθεση, μη πετυχαίνοντας τη σύνδεση των εμπειριών και γνώσεων των μεμονωμένων ανθρώπων με την επίσημη αφήγηση.  Η προσπάθεια της ΕΕ να γίνει η 23^η Αυγούστου  ημέρα ευρωπαϊκής μνήμης  που θα μπορεί να περιλάβει μαζί με το ολοκαύτωμα και τα …κυμαινόμενα θύματα του κομμουνισμού μοιάζει δύσκολο να αποδώσει στην χώρα μας, όχι μόνο λόγω του ιστορικού παρελθόντος της, αλλά και της ύπαρξης ενός αγωνιστικού κομμουνιστικού κόμματος. Κι ίσως το γεγονός πως οι προσπάθειες για προσαρμογή της ιστορίας μας σε μια κοινή αφήγηση μ’ αυτήν της ΕΕ δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα να ερμηνεύει το ύφος της ανάρτησης  καθηγητή πανεπιστημίου στα κοινωνικά δίκτυα που αποκαλύπτει ex negativo το στόχο του.

               Διαβάζοντας λοιπόν κανείς  σε ανάρτηση του  Αρ. Χατζή, που δηλώνει φιλελεύθερος, για το σύμφωνο Μολότωφ –Ρίμπεντροπ εντυπωσιάζεται από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί και  βρίθει χαρακτηρισμών για τη Σοβιετική Ένωση, ενδεικτικών προπαγανδιστικής σκοπιμότητας, εκτός αν η ψυχραιμία  του καθηγητή νικήθηκε κατά κράτος από την ένταση των συναισθημάτων του, ογδόντα χρόνια μετά.  Σε ένα κείμενο 800 λέξεων  πλεονάζει η χρήση επιθέτων τελείως απαξιωτικών για τη Σοβιετική Ένωση που την ταυτίζει με τη ναζιστική Γερμανία  σε σημείο που να εννοείται πως ο β παγκόσμιος πόλεμος έγινε από τη Γερμανία και ΕΣΣΔ. Μοιάζει μέσα στο ζήλο του απροκάλυπτα να  αποκαλύπτεται  ο στόχος της ανάρτησης, η αμαύρωση και σπίλωση της ΕΣΣΔ στο β παγκόσμιο πόλεμο, όσο κι αν προσπαθεί  να διασώσει, με απλοϊκή τήρηση ίσων αποστάσεων, την αντικειμενικότητά του κατηγορώντας τις ΗΠΑ για την ρίψη ατομικής βόμβας στην Ιαπωνία, μη παρεκκλίνοντας από το πολιτικά ορθόν, ώστε να δικαιωθεί για την υποστήριξή του στις ΗΠΑ και την πολιτική τους  κατά τον ψυχρό πόλεμο που θα έπρεπε να ήταν πιο αποφασιστική, ώστε να αποφευχθεί «η εγκατάλειψη της Ανατολικής Ευρώπης στους Σοβιετικούς». Κι έτσι δεν ξεφεύγει από τη γραμμή της δυτικής προπαγάνδας που 80 χρόνια μετά επιμένει στις κατηγορίες της για το σύμφωνο. Γιατί πέρα από τη χρησιμοποίησή του στη δυτική προπαγάνδα  για μετατόπιση ευθυνών από τους ναζιστές στους κομμουνιστές, το σύμφωνο έχει δαιμονοποιηθεί για τον προφανή λόγο πως άλλαξε το χρονοδιάγραμμα του αναπόφευκτου πολέμου για να κατευθυνθεί άμεσα η ναζιστική  επιθετικότητα εναντίον της ΕΣΣΔ αλλά  και της μεταπολεμικής ισορροπίας εξουσίας στην Ανατολική Ευρώπη με την ΕΣΣΔ να καρφώνει τη σημαία με το σφυροδρέπανο στην πρωτεύουσα των ναζιστών.

          Αν λοιπόν έγινε αναφορά στη συγκεκριμένη ανάρτηση ήταν γιατί η θέση της απέναντι στη μνήμη της πρόσφατης ευρωπαϊκής ιστορίας επηρεαζόμενη από πολιτικές σκοπιμότητες που δεν ομολογούνται είναι  ενδεικτική της επιχειρηματολογίας και του ύφους που η κυρίαρχη εξουσία με τα θεσμικά της όργανα και τους διανοούμενούς της χρησιμοποιεί για να απαξιώσει αυτό που την φοβίζει, την κομμουνιστική προοπτική.