Ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση της απώλειας ακοής λόγω ήχων υψηλής έντασης

Η απώλεια ακοής και οι εμβοές δεν πλήττουν μόνο στρατιώτες που έχουν βρεθεί πολύ κοντά σε εκρήξεις. Είναι και συνέπεια του καθημερινού πολύ δυνατού θορύβου στη δουλειά και σε οποιοδήποτε περιβάλλον με έντονη ηχορύπανση, που διαρκεί πολύ και επαναλαμβάνεται συχνά. Η απώλεια ακοής πέρα από τα προβλήματα που προκαλεί στην καθημερινότητα των πασχόντων, έχει και κοινωνικές συνέπειες, στην εύρεση δουλειάς, στην ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων.
Στις ΗΠΑ το 24% των ενηλίκων έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη απώλεια ακοής, που σχετίζεται με ζημιά που προκλήθηκε από θόρυβο, ενώ προβλήματα ακοής έχει και το 20% των εφήβων, με πιθανολογούμενη αιτία την πολύωρη ακρόαση με ακουστικά σε υπερβολικά δυνατή ένταση. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλα βήματα στην κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων προκαλείται το τραύμα από τους δυνατούς ήχους και ανοίγονται δυνατότητες για παρέμβαση και διατήρηση της ακοής.
Το εσωτερικό αυτί, που επεξεργάζεται τον ήχο, προστατεύεται από ένα από τα οστά με την υψηλότερη πυκνότητα σε ολόκληρο το σώμα, την ακουστική κάψουλα, κάνοντας δύσκολη την απεικόνιση των μικροσκοπικών δομών που βρίσκονται στο εσωτερικό της με συνήθεις απεικονιστικές μεθόδους. Ομως, μια νέα τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και χρησιμοποιεί λέιζερ, η Τομογραφία Οπτικής Συνοχής (ΤΟΣ), μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε οι γιατροί να δουν μέσα στον κοχλία, το τμήμα του εσωτερικού αυτιού όπου πραγματοποιείται το νευρικό μέρος της καταγραφής του ήχου.
Χρησιμοποιώντας την ΤΟΣ σε ποντίκια, οι επιστήμονες μελέτησαν τι συμβαίνει όταν εκτεθούν σε έναν πολύ δυνατό ήχο, όπως μια έκρηξη. Καταρχάς το ωστικό κύμα καταστρέφει τα μικροσκοπικά τριχίδια που καλύπτουν το εσωτερικό του σχήματος σαλιγκαριού κοχλία. Η καταστροφή των τριχιδίων προκαλεί συσσώρευση ιόντων καλίου στην ενδόλυμφο, το υγρό που υπάρχει μέσα στο εσωτερικό αυτί. Η συσσώρευση ιόντων προκαλεί εισροή νερού λόγω ώσμωσης και το επακόλουθο πρήξιμο αρχίζει να καταστρέφει τις συνάψεις με τους ακουστικούς νευρώνες των κυττάρων των τριχιδίων που επιβίωσαν. Στα πειράματα με ποντίκια τα κύτταρα των τριχιδίων έχασαν περίπου τις μισές συνδέσεις τους με τις ίνες του ακουστικού νεύρου, με αποτέλεσμα να μην μπορούν πια να στείλουν σήματα προς τον εγκέφαλο, ώστε να τα ερμηνεύσει ως ηχητικά ερεθίσματα.

Τα ακουστικά τριχίδια στο εσωτερικό του κοχλία

Οταν ο εγκέφαλος απολέσει την είσοδο ηχητικών σημάτων, γεμίζει το κενό με τον γνωστό συριστικό ήχο των εμβοών. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει η κυρίαρχη θεωρία για το θέμα. Οι εμβοές μοιάζουν λίγο με τον πόνο σε άκρο, χέρι ή πόδι, που χάθηκε. Μπορεί να είναι προσωρινές, όπως μετά από μια ροκ συναυλία με τα μεγάφωνα στο τέρμα ή εξοργιστικά σταθερές.
Ενα παράθυρο ιατρικής παρέμβασης ανοίγεται ανάμεσα στη στιγμιαία βλάβη στα τριχίδια και την επακόλουθη μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας καταστροφή των νευρικών συνάψεων. Το πρόβλημα ίσως μπορεί να αντιμετωπιστεί αν εισαχθεί ένα πολύ αλατώδες διάλυμα μέσα από το τύμπανο, ώστε να αντιστραφεί η συσσώρευση υγρού μέσα στον κοχλία. Μέχρι τώρα, η απότομη απώλεια ακοής λόγω ενός πυροτεχνήματος, που έσκασε κοντά στο αυτί ή μιας χειροβομβίδας κρότου - λάμψης, που έριξαν οι δυνάμεις καταστολής μέσα στο πλήθος, αντιμετωπίζεται κυρίως με κορτικοστεροειδή. Ακόμη κι αν χαθούν αρκετά τριχίδια, η διατήρηση των νευρικών συνδέσεων μπορεί να έχει σημαντική λειτουργική διαφορά στην ακοή των παθόντων. Ισως έτσι αποφευχθεί το φαινόμενο, όπου άνθρωποι με απώλεια ακοής λόγω έντονου ήχου μπορούν μεν να αντιληφθούν ασθενείς ήχους στο εργαστήριο, αλλά δεν μπορούν να διακρίνουν τι λέει ο συνομιλητής τους σε θορυβώδες περιβάλλον.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Scientific American», www.nasa.gov, www.esa.int