ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΜΕΡΑ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ

Χρησιμοποιώντας την πανδημία, είτε ως πρόσχημα είτε ως προπέτασμα καπνού, διαμορφώνεται η νέα κανονικότητα που προσπαθεί να επιβάλλει το κεφάλαιο μέσω της πολιτικής ηγεσίας. Νομοσχέδια που γίνονται νόμοι του κράτους με τις διαδικασίες του κατεπείγοντος, όπως ο περιβαλλοντικός νόμος 4685, και κυρίως νόμοι που αποδυναμώνουν την προστασία της εργασίας και επιβάλλουν νέους όρους στις εργασιακές σχέσεις μέσω της τηλεργασίας και νέων μορφών ελέγχου και εντατικοποίησης της εργασίας προσπαθούν να εγκλωβίσουν τους εργαζόμενους στην νέα εργασιακή πραγματικότητα προς όφελος του κεφαλαίου. Και δεν είναι τόσο αυτή καθαυτή η επιβαλλόμενη κοινωνική απομάκρυνση, λόγω κορωνοϊού, που έχει περιορίσει, όπως επιμένουν πολλοί, τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, αλλά περισσότερο ο κίνδυνος η κυρίαρχη εξουσία να πειραματιστεί μ’ αυτούς τους περιορισμούς, απαραίτητους αναγκαστικά στις υπάρχουσες συνθήκες εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, για ευρύτερη εφαρμογή τους, και χωρίς λόγους υγείας, και για νέες μορφές χειραγώγησης των λαϊκών στρωμάτων.

          Η τροπολογία,  που η υπουργός Παιδείας  Ν. Κεραμέως αιφνιδιαστικά εισήγαγε σε νομοσχέδιο του υπουργείου Μετανάστευσης, με την οποία  νομιμοποιούνται οι κάμερες στα σχολεία για βιντεοσκόπηση του μαθήματος,  με σκεπτικό τη συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία και των απόντων μαθητών λόγω πανδημίας, είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα της εκμετάλλευσης της πανδημίας για εργαλειοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση για άδηλους ή υπόρρητους σκοπούς. Κι επειδή η εγκατάστασή τους προϋποθέτει οικονομικούς και τεχνικούς πόρους που μοιάζει δύσκολο τώρα να βρεθούν, η υποψία πως κυβερνητική μέριμνα ήταν η νομοθέτηση αυτής της δυνατότητας για κάθε …χρήση στο μέλλον δεν μοιάζει αβάσιμη.

            Η χρησιμοποίηση κάμερας, που δεν είναι άγνωστη σε χώρες της Ευρώπης, στους σχολικούς χώρους, με τη δικαιολόγηση της  αύξησης των μέτρων ασφαλείας σ’ αυτούς και αποτροπή ακατάλληλης συμπεριφοράς, προκαλεί προβληματισμούς που γίνονται πιο έντονοι όταν οι κάμερες απαιτείται να εγκατασταθούν μέσα στις αίθουσες. Η πιο κοινή ανησυχία για την εγκατάσταση κάμερας  παρακολούθησης στις τάξεις είναι μήπως δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα δυσπιστίας και έλλειψης εμπιστοσύνης στο σχολικό περιβάλλον, με τους διδάσκοντες να αισθάνονται εισβολή στην ιδιωτικότητα της προσωπικής σχέσης τους  με τους μαθητές, συμβάλλοντας η εγκατάστασή τους στη δημιουργία ενός σχολείου φυλακή, όπου όλοι παρακολουθούν όλους. Και ένα εύλογο ερώτημα ακολουθεί, εάν εισάγονται κάμερες στο χώρο του σχολείου γιατί όχι και σε χώρους άλλων επαγγελμάτων, όπως στων γιατρών;

             Από πολλούς η τοποθέτηση κάμερας στην τάξη χαρακτηρίζεται δίκοπο μαχαίρι, γιατί μπορεί να  έχει καλές και κακές συνέπειες. Από τη μια η βιντεοσκόπηση των μαθημάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έλεγχο της απόδοσης των εκπαιδευτικών, από την άλλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεταξύ εκπαιδευτικών για κριτική μελέτη της διεξαγωγής του μαθήματος και πειραματισμούς με τη διδασκαλία. Μόνο που ο έλεγχος με την ανάλυση της απόδοσης στην τάξη, χρησιμοποιώντας ένα  από τα πολλά συστήματα παρατήρησης όπως η κάμερα και συνδέοντας μάλιστα συγκεκριμένες διδακτικές συμπεριφορές με τα επιτεύγματα των μαθητών κατά τα συμπεριφοριστικά μοντέλα,  δεν κάνει παρά να μειώνει τη διδασκαλία σε μια λίστα δεξιοτήτων ή επιδόσεων που δημιουργούν μια μηχανιστική άποψη της διδασκαλίας. Και σ’ αυτό το σημείο εγείρονται πλήθος οι αντιρρήσεις.  

Γιατί σίγουρα η διδασκαλία δεν διαμορφώνει μόνο γνωσιολογικά την προσωπικότητα του μαθητή, αλλά επιδρά στο ήθος  και το χαρακτήρα του. Στη διδακτική πράξη  πραγματοποιείται διαπροσωπική σχέση  και συνάντηση της προσωπικότητας του δασκάλου και του μαθητή. Ο τρόπος που οργανώνει τη δουλειά του, η στάση και η συμπεριφορά, οι ιδέες, το ήθος εργασίας και το κλίμα μάθησης που δημιουργεί ο δάσκαλος και οι συνθήκες λειτουργίες του σχολείου ασκούν επιρροή στο μαθητή. Το βίντεο  λοιπόν  του μαθήματος που θα βλέπει ο μαθητής στο σπίτι του, έξω από το σχολείο,  θα είναι χωρίς πλαίσιο, συναίσθημα κι αυτή τη διαισθητική πτυχή της διδασκαλίας που δύσκολα εκλογικεύεται και γι’ αυτό  δεν θα μπορεί να υποκαταστήσει τη ζώσα διδασκαλία.  Εν ολίγοις η διδακτική πράξη είναι μια δυναμική  και όχι στατική  κατάσταση στην οποία, όπως  οι περισσότεροι τουλάχιστον δηλώνουν, πρέπει να διακινούνται ελεύθερα ιδέες, συμπεριφορές, στάσεις, γνώμες που επηρεάζουν, αναπτύσσουν την προσωπικότητα και διαμορφώνουν  τον μαθητή σ’  ένα ελεύθερο δημοκρατικό πολίτη.

             Όλες αυτές οι αντιλήψεις για τη διδακτική πράξη και το σχολείο, τις οποίες και  η κυρίαρχη εξουσία διακηρύσσει πως συμμερίζεται, δεν έχουν αναπτυχτεί  όμως εν κενώ. Το σχολείο, ο τρόπος λειτουργίας του, οι στόχοι του είναι προϊόντα της ιστορίας. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του σήμερα προορίζονται να εξαφανιστούν ή να αλλάξουν μαζί με την κοινωνία που τα δημιούργησε.

 Το εκπαιδευτικό σύστημα λοιπόν των τελευταίων δύο αιώνων αναδύθηκε από την ανάπτυξη του καπιταλισμού και οργανώθηκε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της καπιταλιστικής τάξης σε μια νέα βιομηχανική εποχή. Ήταν η βιομηχανική επανάσταση που οδήγησε αρχικά την ανάγκη για ένα βασικό επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης στον εργαζόμενο πληθυσμό. Γι’ αυτό η σχολική εκπαίδευση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητα στην παραγωγή, ενώ η πορεία προς τη δημόσια εκπαίδευση δεν υπαγορεύθηκε μόνο από την αστική τάξη, αλλά σε μεγάλο βαθμό είναι παραχώρηση στους αγώνες της εργατικής τάξης από το αστικό κράτος, που δεν παραιτείται βέβαια από την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του.

Και βέβαια και με την τεχνολογία, και στη συγκεκριμένη περίπτωση με τις κάμερες, ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης σαν μέσο κυριαρχίας της αστικής τάξης.  Οι κάμερες στο σχολείο προεκτείνουν και συμπληρώνουν τις κάμερες που είναι εγκατεστημένες στην εργασία, σε δημόσιους χώρους κλπ. ελέγχοντας και υπαγορεύοντας συμπεριφορές. Να συμμαζευτεί το αυθόρμητο, να κρυφτεί η ιδιαιτερότητα, να στοιχηθεί πίσω από καθιερωμένα πρότυπα η συμπεριφορά μας όλες τις ώρες της ημέρας από την πιο μικρή ηλικία μας γίνεται πια και κρυφός εκπαιδευτικός στόχος.  

 Το εκπαιδευτικό σύστημα λοιπόν πίσω από όλους αυτούς τους προβληματισμούς ουσιαστικά επιδιώκει να εφοδιάσει τους καπιταλιστές με ελεγχόμενους, καταρτισμένους ικανούς εργαζόμενους και συγχρόνως να δημιουργήσει μια νέα γενιά διαχειριστών και ελεγκτών της εργατικής τάξης, με τις κατηγοριοποιήσεις των σχολείων. Τα πλούσια ιδιωτικά ή δημόσια πρότυπα σχολεία εκπαιδεύουν μαθητές από νεαρή ηλικία να σκέφτονται τον εαυτό τους ως ηγέτες, που αξίζουν  την επιτυχία  περισσότερο από όλους τους άλλους

        Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να σκεφτούμε τους πραγματικούς στόχους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή των καινοτομιών, όπως η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας,  που προέρχονται από το κράτος, συνδέοντάς τους με τα ταξικά συμφέροντα. Κι επειδή οι  λαϊκοί αγώνες μπορούν να υποχρεώσουν την κυρίαρχη τάξη να υποχωρήσει στις απαιτήσεις των εργατικής τάξης, γι’ αυτό και ο αγώνας των εκπαιδευτικών δεν είναι αδιαχώριστος από τους αγώνες όλων των εργαζομένων.