ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ

Κάποιες επέτειοι αυτές τις μέρες προκαλούν σκέψεις για την ιστορία που γράφεται και ξαναγράφεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, είτε αναδεικνύοντας καινούργιες πτυχές του παρελθόντος είτε θέτοντας διαφορετικά ερωτήματα  για τα ίδια ιστορικά θέματα είτε ερμηνεύοντάς μέσα από σύγχρονα ιδεολογικά φίλτρα. Κι αν η 14^η Ιουλίου εθνική γιορτή των γάλλων, είναι η επέτειος της κατάληψης της Βαστίλης και έναρξης της επανάστασης του 1789, με μια ακτινοβολία και αντίχτυπο που ξεπερνά την χώρα  και τον χρόνο που ξέσπασε και οι δικές μας επέτειοι αυτών των ημερών, 15 Ιουλίου 1965 και 15 Ιουλίου1974 διαμόρφωσαν σ’ αυτή τη μικρή γωνιά καταστάσεις που ο απόηχός τους φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.

          Πολλοί από την πολιτική μας ηγεσία σε αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα όπως η πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο υπουργός εξωτερικών ή ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης  τιμούν την επέτειο της γαλλικής επανάστασης και αναφέρονται στις αξίες της που συμπυκνώνονται στο τρίπτυχο της ελευθερίας, ισότητας αδελφοσύνης. Κι αν για μας τα σχετικά με τη γαλλική επανάσταση  έχουν να κάνουν περισσότερο με τους ιστορικούς, είναι η δική μας επανάσταση του ’21 που βρίσκεται με άμεσο ή  έμμεσο τρόπο, διακόσια χρόνια τώρα,  στο πεδίο της πολιτικής και ιδεολογικής πάλης. Και είναι επειδή  ακόμα η αναφορά σ’ αυτήν, και στην εαμική αντίσταση,  έρχεται να οπλίσει και να δώσει το ιδεολογικό πρότυπο και το ιστορικό  υπόβαθρο του πολιτικού αγώνα στις στιγμές που οι κοινωνικές συγκρούσεις βρίσκουν την οξύτερη έκφρασή τους που έσπευσε η κυβέρνηση να κατασκευάσει επιτροπές για την επέτειο των  διακοσίων χρόνων της, με επικεφαλής την κυρία του βιομήχανου Θεόδωρου Αγγελόπουλου, σε μια ακόμα προσπάθεια να χειραγωγηθεί το παρελθόν.    

          Και όσο για τις επετείους των Ιουλιανών του ’65 και του πραξικοπήματος του ‘74 εναντίον του Μακαρίου μοιάζει να χάνονται στη λήθη. Όσο χρονικά απομακρυνόμαστε από την εποχή τόσο λιγότερο ο κυρίαρχος λόγος αναφέρεται  στα γεγονότα εκείνης της εποχής, ίσως όχι τόσο λόγω της χρονικής απόστασης αλλά μάλλον λόγω της πολιτικής εγγύτητας με σύγχρονες καταστάσεις που η κυρίαρχη εξουσία σε καμιά περίπτωση δεν θέλει να αναγνωρίσει. Επιπλέον,  είναι και το γεγονός πως  καθώς η πολιτική εξουσία μεταβιβάζεται δια των εκλογών σε γόνους πρωταγωνιστών εκείνων των χρόνων νέα μοντέλα ερμηνειών κατασκευάζονται που τους  δικαιώνουν. Και μαζί μ’ αυτήν την προσπάθεια παραποιείται η ιστορία, εξωραΐζονται πορτραίτα πρωταγωνιστών.

 Έτσι, καθώς για τον  Κ. Καραμανλή τον πρεσβύτερο δεν θα πρέπει να δίνεται αφορμή να του αμφισβητηθεί ο τίτλος του εθνάρχη, δεν γίνεται πια καμιά αναφορά στις Συμφωνίες Ζυρίχης –Λονδίνου που ουσιαστικά δέσμευσαν την ανεξαρτησία της Κύπρου. Εξάλλου η απόλυτη συμπόρευσή μας και υποταγή στην αμερικανική πολιτική δεν ευνοούν αναφορές στις ευθύνες του ξένου παράγοντα, ΗΠΑ και Μ. Βρετανία,  όλη τη δεκαετία 1964-74 και την τούρκικη εισβολή στην Κύπρο.  Το ίδιο και για τον πατέρα Κ. Μητσοτάκη,  όλα όσα  στη σταδιοδρομία του θεωρούνται πως την κηλίδωναν στις αγιογραφίες που του έχουν στήσει προσπερνιούνται περισσότερο σαν συκοφαντικές επιθέσεις προς μια παρεξηγημένη προσωπικότητα, που όμως δεν αφέθηκε να την αμαυρώσει η αδικία. Ενώ ήταν από τους κυριότερους εκφραστές της αποστασίας του ’65  της θεσμικής εκτροπής που μεθόδευσε το Παλάτι, χρόνια αργότερα προσπάθησε να δικαιολογήσει την επιλογή του «Εκείνο το βράδυ βρέθηκα ενώπιον του σκληρότερου διλήμματος της ζωής μου, εάν δεν ορκιζόμουν, ήταν βέβαιο ότι θα πηγαίναμε σε εμφύλιο». Ήταν τότε που προσπαθούσε με την υπόσχεση μεταρρυθμίσεων ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, πρωθυπουργός και στα Δεκεμβριανά του 1944,  να διευρύνει το σύστημα της πολιτικής εξουσίας  στις νέες κοινωνικές συνθήκες σταθεροποίησης της αστικής εξουσίας και οικονομικής ανάπτυξης μπαίνοντας επικεφαλής ενός λαϊκού κινήματος που αγωνιζόταν για εκδημοκρατισμό, εξοβελίζοντας την αριστερά.

 Κι αν γίνονται  αυτές οι αναφορές σε ιστορικά γεγονότα, είναι γιατί ακόμα και  οι αντικρουόμενες απόψεις που διατυπώνονται γι’ αυτά δείχνουν την αντίληψη του παρελθόντος ως δυναμικού και πολύπλοκου κοινωνικού σχηματισμού να εξαρτάται από τις γενικότερες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, τις επιστημολογικές απαιτήσεις, τα πολιτικοοικονομικά συμφέροντα.

Σε μια εποχή λοιπόν κατασυκοφάντησης του κομμουνιστικού οράματος, ισοπέδωσης πολιτικών και ιδεολογικών αντιθέσεων, πρωτόγνωρης τεχνολογικής ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα και  συγχρόνως παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, η αμφισβήτηση και συρρίκνωση της κοινωνικής λειτουργίας του παρελθόντος στις συνειδήσεις των ανθρώπων καθορίζει την ερμηνεία του παρόντος. Οδηγεί στην αποσπασματική αντιμετώπιση της πραγματικότητας, με αποτέλεσμα κάθε φαινόμενο, κάθε αντικείμενο να μην μπορεί να εκτιμηθεί και να κατανοηθεί αφού δεν εξετάζεται στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες και σχέσεις και η ιστορία δεν είναι πια γνώση-όπλο.