Η σχέση οικονομίας - πολιτικής στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ

Η σχέση οικονομίας - πολιτικής στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ

Από το πρώτο ακόμη άρθρο (2/2/2003) αυτής της σειράς, που αναφέρονται στη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» (ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002), αναφέραμε ότι με τον όρο «οικονομική βάση», εξετάζουμε τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, σε τελευταία ανάλυση μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων κατά τη διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής. Ταυτόχρονα επισημαίναμε ότι όπως κάθε κοινωνία, έτσι και ο καπιταλισμός, εξελίσσεται με δικούς αντικειμενικούς εσωτερικούς νόμους, ανεξάρτητους από τη θέληση των ανθρώπων που δρουν όμως διά μέσου της δράσης των ανθρώπων. Εξέλιξη ο οποία νομοτελειακά οδηγεί στην ωρίμανση των υλικών όρων, στον καπιταλισμό για το πέρασμα στην κομμουνιστική κοινωνία.

Πάνω στην οικονομική βάση (σχέσεις παραγωγής) υψώνεται το νομικοπολιτικό και ιδεολογικό εποικοδόμημα που αντιστοιχεί σε αυτήν, αφού οι σχέσεις των κοινωνικών τάξεων αποτυπώνονται με νόμους, υπηρετούνται από την πολιτική και την ιδεολογία και το κράτος. Ολ' αυτά μαζί καθορίζουν σε τελευταία ανάλυση την κυριαρχία της κοινωνικής τάξης που είναι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής.

Το θεμελιακό ζήτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι η πολιτική συνδέεται διαλεκτικά με την οικονομία. Και η πολιτική που ασκείται σε κάθε κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό, άρα και στον καπιταλισμό, επιδιώκει την αναπαραγωγή της οικονομικής βάσης της κοινωνίας, δηλαδή στον καπιταλισμό των σχέσεων εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας που ενσαρκώνει το κεφάλαιο. Επομένως η πολιτική που ασκείται από τις κυβερνήσεις και το κράτος δεν είναι πολιτική που ικανοποιεί τα συμφέροντα όλων των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων αλλά της κυρίαρχης τάξης που είναι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής, προκειμένου να δρουν όσο γίνεται πιο καλά οι αντικειμενικοί νόμοι του καπιταλισμού και να διαιωνίζονται οι σχέσεις εκμετάλλευσης. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον καπιταλισμό πολιτική που μειώνει τα κέρδη του κεφαλαίου, την υπεραξία, ο νόμος της οποίας είναι απόλυτος (στον καπιταλισμό), γιατί τέτοια πολιτική υποσκάπτει την εκμεταλλευτική σχέση της μισθωτής εργασίας, άρα και τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Η διαλεχτική σχέση οικονομίας - πολιτικής που υπηρετεί τον καπιταλισμό εκφράζεται στα προγράμματα και την πολιτική των αστικών κομμάτων και στην πολιτική διαχείρισης των κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, στις σημερινές συνθήκες, η αναπαραγωγή του κεφαλαίου απαιτεί την πολιτική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Βεβαίως, στα πλαίσια άσκησης της εξουσίας, η κυρίαρχη τάξη, που είναι μειοψηφία του πληθυσμού ως κοινωνική τάξη, προκειμένου να διαιωνίζεται η εξουσία της ασκεί και τη δική της πολιτική συμμαχιών. Επιδιώκει να προσεταιρίζεται διάφορα τμήματα του λαού προκειμένου να στηρίζουν το καπιταλιστικό σύστημα, με τη βελτίωση της θέσης τους μέσω, βασικά, της αύξησης των εισοδημάτων τους, έστω και προσωρινά, είτε μέσω της άμβλυνσης, επίσης προσωρινά, οξυμένων λαϊκών προβλημάτων. Για παράδειγμα ορισμένα κονδύλια τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στους αγρότες και τα μικροαστικά στρώματα της πόλης, (πχ Leader, για τη δημιουργία μικρών τουριστικών επιχειρήσεων), ή προγράμματα για τον αγροτοτουρισμό, είναι κρίκος διαμόρφωσης συμμαχιών της άρχουσας τάξης με τα μικροαστικά στρώματα.

Στο πρόγραμμα επίσης του Κομμουνιστικού Κόμματος εκφράζεται η σχέση οικονομίας -πολιτικής. Που για την εργατική τάξη, είναι επεξεργασμένη έτσι που να απαντά στις σημερινές ανάγκες της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, να αποδεικνύει την αναγκαιότητα και τη δυνατότητα ανατροπής της καπιταλιστικής οικονομικής βάσης, δηλαδή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και την εγκαθίδρυση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, για την οργάνωση και ανάπτυξη της σοσιαλιστικής οικονομίας, αλλά και την εξουσία που θα ασκεί πολιτική που θα υπηρετεί τις νέες σχέσεις παραγωγής, ως μονόδρομο που μπορεί να αντιμετωπίσει οριστικά τα λαϊκά προβλήματα και να αναπτύσσει τη νέα κοινωνία καταργώντας τις εκμεταλλευτικές σχέσεις. Βεβαίως, στο πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος, είναι επεξεργασμένη και η πολιτική συμμαχιών της εργατικής τάξης, άλλωστε έχει διαλεχτική σχέση με τα παραπάνω, τόσο για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, όσο και για την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.

«Η διαλεκτική σχέση οικονομίας και πολιτικής εκφράζεται και στην απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για την προοπτική που πρέπει να θέσει το Μέτωπο, της λαϊκής οικονομίας και λαϊκής εξουσίας. Η θέση αυτή αποτυπώνει τον αναγκαίο συμβιβασμό στα πλαίσια του Μετώπου, όπου οι σύμμαχες δυνάμεις διατηρούν τις δικές τους αντιλήψεις για το χαρακτήρα της εξουσίας, αφού η συμμαχία δεν μπορεί να συγκροτηθεί στη βάση της συμφωνίας για το σοσιαλισμό και τη δικτατορία του προλεταριάτου. Η θέση μας για τη λαϊκή οικονομία βασίζεται στο γεγονός ότι έχει προχωρήσει η κοινωνικοποίηση της παραγωγής, η ατομική ιδιοκτησία με την εταιρική μορφή, η μεγάλη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, ο οξυμένος ανταγωνισμός, όλα αυτά δηλαδή που συνιστούν μονοπωλιακή μορφή. Επομένως, η κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και των πλουτοπαραγωγικών πηγών αποτελεί προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος για κοινωνική λαϊκή ευημερία, για ολόπλευρη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας προς όφελος του εργαζόμενου ανθρώπου».Διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» (ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002, σελ. 89-90).

Πιο συγκεκριμένα, στην απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο αναφέρεται:

«Το ΚΚΕ θεωρεί ότι βάθρα της λαϊκής οικονομίας και ανάπτυξης είναι:

• Η κοινωνική κρατική ιδιοκτησία στα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, όπου εντάσσονται:

Η ενέργεια. Οι τηλεπικοινωνίες. Ο ορυκτός πλούτος, τα ορυχεία. Η ύδρευση. Οι μεταφορές. Οι βασικοί κλάδοι της μεταποίησης, όπως παραγωγής μέσων παραγωγής και προϊόντων λαϊκής κατανάλωσης. Το τραπεζικό σύστημα, το σύστημα συγκέντρωσης, διοχέτευσης, διαχείρισης οικονομικών και υλικών πόρων. Το εξωτερικό εμπόριο, το συγκεντρωμένο δίκτυο εσωτερικού εμπορίου. Ο τομέας της λαϊκής στέγης. Η έρευνα. Η δημοκρατική πληροφόρηση του λαού.

• Το αποκλειστικά δημόσιο, ενιαίο και δωρεάν σύστημα εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας, ασφάλισης.

Ο κοινωνικοποιημένος τομέας θα είναι διευρυμένος, αφού το μονοπωλιακό κεφάλαιο έχει περάσει σε ανώτερο βαθμό συγκέντρωσης και διείσδυσης όχι μόνο στο πεδίο της παραγωγής, αλλά και στο εμπόριο, στον κοινωνικό τομέα, στην παιδεία, στην υγεία, στον τουρισμό.

Το ΚΚΕ δεν υποστηρίζει την πλήρη, καθολική σε πανεθνική κλίμακα κοινωνικοποίηση. Υποστηρίζει ότι, δίπλα στον κοινωνικοποιημένο τομέα της λαϊκής οικονομίας, θα λειτουργεί ο παραγωγικός συνεταιρισμός της μικρομεσαίας αγροτιάς, των μικρών επιχειρηματιών, ιδιαίτερα αυτών που είναι σε κλάδους μεταποίησης, όπου υπάρχει πολύ μικρή συγκέντρωση.

Η ένταξη των λαϊκών αυτών στρωμάτων στους συνεταιρισμούς, με την εμπειρία που έχουν ζήσει κάτω από την πίεση των μονοπωλίων, θα κατανοείται ως συμφέρουσα επιλογή, αφού διευκολύνει τη συγκέντρωσή τους, τη διασφάλιση των συμφερόντων τους, την άνοδο της παραγωγικότητάς τους, τη βελτίωση των προϊόντων, τη διακίνησή τους.

Ετσι θα δυναμώνει η συμμαχία της εργατικής τάξης με τη φτωχή αγροτιά και τα μικρομεσαία στρώματα...».

Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι η ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας απαιτεί κεντρικό πανεθνικό οικονομικό μηχανισμό σχεδιασμού και διεύθυνσης που κινητοποιεί τα κοινωνικοποιημένα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, το εργατικό δυναμικό, τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και την πολιτική απεξάρτηση της Ελλάδας από τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ κλπ).

Αλλά όλα τα παραπάνω, σημαίνουν κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, και αντικατάστασή τους με την ιδιοκτησία ολόκληρης της κοινωνίας, ολόκληρου του λαού, μαζί με τη συνεταιριστική ιδιοκτησία. Αποτελούν δε προϋπόθεση προκειμένου να προάγεται η λαϊκή ευημερία. Αλλά μόνο η λαϊκή εξουσία, της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, μπορεί να τα πραγματοποιήσει.