Ο καπιταλισμός μέσα από τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ
Σύμφωνα με την πρόσφατη εξαμηνιαία έκθεση του ΟΟΣΑ η παγκόσμια οικονομία θ' αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό 2,7% και κατά 3,6% το 2014, ενώ τον περασμένο Μάη ο ΟΟΣΑ προέβλεπε ανάπτυξη 3,1% το 2013 και 4% το 2014. «Αναθεωρήσαμε επί τα χείρω τις προβλέψεις μας για πολλούς λόγους, αλλά ο σημαντικότερος είναι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες», εξήγησε στο «Ρόιτερς» ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, ενώ σ' αυτήν επιδρούν η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις, όπως είπε, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής». Σύμφωνα με τον ίδιο οικονομολόγο, «η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται, αλλά οι ΗΠΑ πρέπει να σοβαρευτούν όσον αφορά τα δημοσιονομικά τους. Η Ευρωζώνη επιστρέφει στην ανάπτυξη, αλλά με πολύ ασθενικό ρυθμό και η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, όμως το ερώτημα είναι αν η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη».
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Εκτιμούν δε ότι η αμερικανική οικονομία θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% το 2013, ενώ του χρόνου οι ΗΠΑ φαίνεται ότι θα γίνουν και πάλι η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας, διότι προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθούν με ρυθμό 2,9%, επίδοση που έχουν να επιτύχουν από το 2005.
Ο ΟΟΣΑ περιγράφει ως σοβαρή απειλή για την παγκόσμια οικονομία ενδεχόμενη αδυναμία του αμερικανικού Κογκρέσου να αυξήσει το ανώτατο όριο δανεισμού των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να καταργηθεί το ανώτατο όριο χρέους. Θυμίζουμε ότι αυτό ήταν αιτία κόντρας Δημοκρατικών - Ρεπουμπλικάνων και μέχρι να επέλθει συμβιβασμός έκλεισαν οι δημόσιες υπηρεσίες στις ΗΠΑ περίπου για ένα μήνα.
Η Ευρωζώνη προβλέπεται ότι το 2014 θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% (η Κομισιόν προβλέπει 1,1%), ωστόσο ο ΟΟΣΑ περιγράφει την ανάκαμψη ως άνιση μεταξύ των 17 κρατών - μελών, ενώ βασικά χαρακτηριστικά της θα είναι η πολύ υψηλή ανεργία και ο ασθενικός πληθωρισμός. Η Γερμανία προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% του ΑΕΠ το 2014, από 0,5% το 2013, ενώ η Γαλλία εκτιμάται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% του ΑΕΠ. Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εξετάσει την πιθανότητα ν' αγοράσει κρατικά και εταιρικά ομόλογα προκειμένου η Ευρωζώνη να μην πέσει στην παγίδα του αποπληθωρισμού.
Ο ΟΟΣΑ καλεί, επίσης, την κυβέρνηση της Γερμανίας να στηρίξει την «εξισορρόπηση» των εμπορικών ισοζυγίων ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ. Είναι η γνωστή κόντρα, των ΗΠΑ, του ΔΝΤ, των κρατών - μελών του Νότου της ΕΕ, με τη Γερμανία για τα πλεονάσματά της, που, όπως λένε, εμποδίζουν την ανάκαμψη του Νότου.
Ας δούμε, λοιπόν, ορισμένα χαρακτηριστικά ζητήματα της εξέλιξης της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς, αλλά και στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και κέντρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ.
Ορισμένες επισημάνσεις
Το πρώτο ζήτημα είναι η ανησυχία για τις δυνατότητες αντιμετώπισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και της εξόδου απ' αυτήν σε όφελος του κεφαλαίου διεθνώς.
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων».
Το δεύτερο ζήτημα, όχι βεβαίως σε σημασία (κανένα από τα ζητήματα αυτά δεν είναι ήσσονος σημασίας συγκριτικά με άλλα), είναι η εκτίμηση για τις απώλειες των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Αυτή η εκτίμηση σημαίνει ότι έχουν μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης μετά από περίπου 12 χρόνια ανάπτυξης. Πράγματι, το 1998-2000, η Ρωσία, η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Τουρκία, άλλες καπιταλιστικές οικονομίες της Ασίας, οι επονομαζόμενες και «Ασιατικές Τίγρεις», πέρασαν βαθιά καπιταλιστική οικονομική κρίση. Οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ (έτσι μετρούν την ανάπτυξη) έφτασαν στη συνέχεια μέχρι και στο 8%. Τώρα ξαναπέφτουν γύρω στο 2%-3%. Μόνο που αυτά είναι ανησυχητικά σημάδια για νέα κρίση. Ετσι κι αλλιώς ο κύκλος από την ανάπτυξη ξαναπερνά στην κρίση. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί λοιπόν λέγοντας ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων». Γιατί αν θεωρεί «ατμομηχανή» τις ΗΠΑ με ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ 2,9%, και με την Ευρωζώνη να καταγράφει 1%, ενώ οι «αναπτυσσόμενες οικονομίες» βρίσκονται σε αρκετά μεγάλους ρυθμούς υποχώρησης, αυτό σημαίνει ότι η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία συνεχίζει να βολοδέρνει στη δίνη της κρίσης. Η ανάπτυξη θα είναι συνολικά αναιμική στις οικονομίες που βρίσκονται στην έξοδο, αλλά η κρίση σε άλλες θα έχει συνολικά αρνητική επίδραση.
Το τρίτο ζήτημα είναι οι άλλες δύο αιτίες τις οποίες αναδεικνύει ο ΟΟΣΑ ως παράγοντες επίδρασης στην πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας, «η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις». Οταν υπάρχει συγχρονισμένη κρίση σε πολλές καπιταλιστικές οικονομίες και μάλιστα ισχυρών κρατών, αυτό επιδρά αρνητικά στο εμπόριο. Αλλωστε, αυτό έχει διαπιστωθεί και με τη μείωση των εξαγωγών της Κίνας. Ταυτόχρονα, η διαπίστωση για «υποτονικές επενδύσεις» δείχνει ότι η ανάκαμψη από την κρίση δεν έρχεται. Η έξοδος από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου απαιτεί επενδύσεις. Αυτός είναι και ο δείκτης ότι ο οικονομικός κύκλος περνά στην ανάκαμψη. Αυτό δείχνει επίσης ότι υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια δυσκολεύονται να βρουν διέξοδο.
Υποδείξεις με λεπτές ισορροπίες
Την ίδια ώρα ο ΟΟΣΑ κάνει και ορισμένες υποδείξεις. Καταρχήν φαίνεται ότι προτρέπει σε ένα μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που μοιάζει μ' αυτό των ΗΠΑ και αυτό φαίνεται από τις υποδείξεις στη Γερμανία με το μεγάλο πλεόνασμα και την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική. Οι ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης τύπωσαν χρήμα. Ουσιαστικά αυτό προτείνει εμμέσως πλην σαφώς και ο ΟΟΣΑ για την Ευρωζώνη. Η Fed, επίσης, αγόραζε ομόλογα, που σημαίνει ότι έδινε ρευστό στην αγορά. Το κόψιμο χρήματος και τα ομόλογα συνδέονται επίσης. Ο ΟΟΣΑ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κάνει το ίδιο με τη Fed. Είναι αυτό που χαρακτηριστικά έγραψε αρθρογράφος της «Καθημερινής»:
«Οι συστάσεις του ΟΟΣΑ εμπίπτουν όλες στην κατηγορία Μην Κουνηθεί Κανείς Και Πέσουμε: "Οσοι τυπώνετε μη σταματήσετε, όσοι δεν τυπώνετε, για να αρχίζετε..."». Εννοεί τύπωμα χρήματος. Διαφορετικά, όπως εκτιμά και έτσι είναι στην καπιταλιστική οικονομία, «την επόμενη φορά που η αμερικανική Fed θα κάνει έστω νύξη για λιγότερα "φρέσκα" δολάρια, το ξένο κεφάλαιο θα φύγει από τις χώρες σας πιο γρήγορα». Γιατί το λέει αυτό και το εκτιμά μάλιστα ως συνέπεια στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες οικονομίες»; Μα γιατί το τύπωμα χρήματος ωθεί στην υποτίμησή του, ενώ η μείωση τυπώματος συμβάλλει στην ανατίμησή του. Αυτό το συνδυάζει επίσης με τη μείωση της αγοράς ομολόγων από τη Fed. Αυτά τα δύο μαζί συμβάλλουν στην προσέλκυση κεφαλαίων στις ΗΠΑ και στις εξαγωγές τους από άλλα καπιταλιστικά κράτη, ακόμη και από την Ευρωζώνη. Με δεδομένη βεβαίως την εκτίμηση ότι η οικονομία των ΗΠΑ μπαίνει σε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Τα οποία τα συμφέρει να επενδύσουν στις ΗΠΑ, αφού περνά στην ανάκαμψη. Γι' αυτό ο ΟΟΣΑ κάνει την υπόδειξη ότι «η Fed θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας».
Ηδη, στην εξαμηνιαία έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανησυχεί για το ενδεχόμενο μείωσης της αγοράς ομολόγων από τη Fed, προειδοποιώντας ότι αυτό θα πλήξει τις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες, αλλά και την Ευρωζώνη. Φοβάται ότι η «σκλήρυνση της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ επηρεάζει τις αγορές», δηλαδή τα χρηματοπιστωτικά συστήματα, τις τράπεζες. Ουσιαστικά φοβάται την αρνητική για το ευρώ επίδραση στη σχέση ευρώ - δολαρίου.
Επίσης, μιλά για την κατάργηση του ανώτατου ορίου εξωτερικού δανεισμού και χρέους στις ΗΠΑ, ακριβώς για να μπορεί το κράτος να συμβάλει με κεφάλαια στις επενδύσεις, ενισχύοντας τους μονοπωλιακούς ομίλους. Ταυτόχρονα, η αποχώρηση ξένου κεφαλαίου από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που ήδη γίνεται, έχει σχέση με τη μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης. Επίσης, στην υπόθεση «τύπωμα χρήματος» αντιδρά η Γερμανία. Ο πρόεδρος της Bundesbank (κεντρική τράπεζα Γερμανίας), Γενς Βάιντμαν, αντέδρασε άμεσα στην προτροπή, λέγοντας ότι το τύπωμα χρήματος δε φέρνει ανάπτυξη. Εδώ εδράζονται επίσης οι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - Γερμανίας στη διεθνή αγορά, που αντανακλούν στον ανταγωνισμό δολαρίου - ευρώ, στον εμπορικό ανταγωνισμό (και στον μεταξύ τους και διεθνώς), αλλά κυρίως στις εξαγωγές κεφαλαίου και πώς εξασφαλίζονται καλύτερες δυνατότητες για μεγαλύτερα μερίδια ανάμεσα στα μονοπώλια των ΗΠΑ και της Γερμανίας (και διεθνώς και μεταξύ τους).
Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα σχολιασμού, αυτό που για την Ευρωζώνη εντοπίζει ως ζήτημα «αποπληθωρισμού» και την καλεί να πάρει μέτρα αντιμετώπισής του. Εδώ εκφράζει τους φόβους για παρατεταμένη έλλειψη ρευστότητας κεφαλαίων στην αγορά, επομένως και συνέχιση της κρίσης, επειδή χωρίς ρευστότητα επενδύσεις δε γίνονται, άρα δε θα υπάρξει ανάκαμψη. Αλλωστε, οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ είναι για αναιμική ανάκαμψη με κινδύνους για τις καπιταλιστικές οικονομίες των κρατών - μελών. Ακόμη και η οικονομία της Γερμανίας έχει αναιμική ανάκαμψη.
Οι αντιφάσεις και η προοπτική
Τέλος, οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ αναδεικνύουν τις αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλισμού. Για παράδειγμα, από τη μια προτρέπουν σε τύπωμα χρήματος, αντιμετώπιση του «αποπληθωρισμού», από την άλλη μιλούν για αναγκαιότητα μείωσής του. Εκτιμούν ότι η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, αλλά αμφισβητούν το ότι η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη. Είναι οι αντιφάσεις της αναρχίας στην καπιταλιστική παραγωγή. Οι αντιφάσεις που προκύπτουν από την τεράστια κοινωνικοποίηση της παραγωγής και την καπιταλιστική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Σ' αυτό εδράζεται η οικονομική κρίση, εδώ και η αιτία της. Για να εξαλειφθεί πρέπει να εξαλειφθεί αυτή η αντίθεση.
Οι εκτιμήσεις και υποδείξεις του ΟΟΣΑ δείχνουν τις τάσεις, αλλά ταυτόχρονα εκφράζουν τους οξύτατους ανταγωνισμούς, με αφορμή το μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, ιδιαίτερα την κόντρα στην πολιτική της Ευρωζώνης και πιο ειδικά της Γερμανίας. Ενυπάρχουν και στις εκτιμήσεις για τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες οικονομίες και στις υποδείξεις για την αντιμετώπιση της κρίσης για όλες τις οικονομίες. Είναι αντικειμενική κατάσταση στον καπιταλισμό. Ετσι λειτουργεί ο καπιταλισμός και δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Βεβαίως, η κατάσταση παραμένει δύσκολη στη διαχείριση της κρίσης, γεγονός που θα οξύνει τους ανταγωνισμούς και τη διαπάλη ανάμεσα στα μονοπώλια, αλλά και στα καπιταλιστικά κράτη, στο έπακρο. Για το ποια μονοπώλια θα βγουν πιο ισχυρά στη διεθνή αγορά, για τις συμμαχίες μεταξύ τους, κόντρα στους ανταγωνιστές τους, και εδώ βγαίνουν μαχαίρια μεταξύ τους και μεταξύ των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και κέντρων. Σε μια παγκόσμια οικονομία που δε δείχνει να ανακάμπτει. Οι συνθήκες δουλειάς και ζωής για την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα θα γίνονται αφόρητες, ολοένα μεγαλύτερα τμήματά τους θα εξωθούνται σε σχετική και απόλυτη εξαθλίωση.
Ολη αυτή η πραγματικότητα που ομολογούν οι διεθνείς καπιταλιστικοί οργανισμοί, όπως ο ΟΟΣΑ, αποκαλύπτει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, την περιδίνησή του μέσα στις αξεπέραστες αντιφάσεις του, δείχνει ότι ήδη έχει φάει προ πολλού τα ψωμιά του. Οτι είναι εποχή της αντικατάστασής του από μια κοινωνία όπου είναι αναγκαία και επίκαιρη η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, που με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον εργατικό έλεγχο θα βάλει στην υπηρεσία του λαού την οικονομία, που θα αναπτύσσεται χωρίς κρίσεις και αποκλειστικά σε όφελός του. Ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος, ώριμος και επίκαιρος. Αλλά αυτό απαιτεί να πάρει η εργατική τάξη την εξουσία στα χέρια της μαζί με τους συμμάχους της.
Ι.
Σύμφωνα με την πρόσφατη εξαμηνιαία έκθεση του ΟΟΣΑ η παγκόσμια οικονομία θ' αναπτυχθεί φέτος με ρυθμό 2,7% και κατά 3,6% το 2014, ενώ τον περασμένο Μάη ο ΟΟΣΑ προέβλεπε ανάπτυξη 3,1% το 2013 και 4% το 2014. «Αναθεωρήσαμε επί τα χείρω τις προβλέψεις μας για πολλούς λόγους, αλλά ο σημαντικότερος είναι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες», εξήγησε στο «Ρόιτερς» ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, ενώ σ' αυτήν επιδρούν η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις, όπως είπε, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής». Σύμφωνα με τον ίδιο οικονομολόγο, «η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται, αλλά οι ΗΠΑ πρέπει να σοβαρευτούν όσον αφορά τα δημοσιονομικά τους. Η Ευρωζώνη επιστρέφει στην ανάπτυξη, αλλά με πολύ ασθενικό ρυθμό και η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, όμως το ερώτημα είναι αν η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη».
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Εκτιμούν δε ότι η αμερικανική οικονομία θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% το 2013, ενώ του χρόνου οι ΗΠΑ φαίνεται ότι θα γίνουν και πάλι η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας, διότι προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθούν με ρυθμό 2,9%, επίδοση που έχουν να επιτύχουν από το 2005.
Ο ΟΟΣΑ περιγράφει ως σοβαρή απειλή για την παγκόσμια οικονομία ενδεχόμενη αδυναμία του αμερικανικού Κογκρέσου να αυξήσει το ανώτατο όριο δανεισμού των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να καταργηθεί το ανώτατο όριο χρέους. Θυμίζουμε ότι αυτό ήταν αιτία κόντρας Δημοκρατικών - Ρεπουμπλικάνων και μέχρι να επέλθει συμβιβασμός έκλεισαν οι δημόσιες υπηρεσίες στις ΗΠΑ περίπου για ένα μήνα.
Η Ευρωζώνη προβλέπεται ότι το 2014 θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% (η Κομισιόν προβλέπει 1,1%), ωστόσο ο ΟΟΣΑ περιγράφει την ανάκαμψη ως άνιση μεταξύ των 17 κρατών - μελών, ενώ βασικά χαρακτηριστικά της θα είναι η πολύ υψηλή ανεργία και ο ασθενικός πληθωρισμός. Η Γερμανία προβλέπεται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1,7% του ΑΕΠ το 2014, από 0,5% το 2013, ενώ η Γαλλία εκτιμάται ότι θ' αναπτυχθεί με ρυθμό 1% του ΑΕΠ. Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ καλεί την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εξετάσει την πιθανότητα ν' αγοράσει κρατικά και εταιρικά ομόλογα προκειμένου η Ευρωζώνη να μην πέσει στην παγίδα του αποπληθωρισμού.
Ο ΟΟΣΑ καλεί, επίσης, την κυβέρνηση της Γερμανίας να στηρίξει την «εξισορρόπηση» των εμπορικών ισοζυγίων ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ. Είναι η γνωστή κόντρα, των ΗΠΑ, του ΔΝΤ, των κρατών - μελών του Νότου της ΕΕ, με τη Γερμανία για τα πλεονάσματά της, που, όπως λένε, εμποδίζουν την ανάκαμψη του Νότου.
Ας δούμε, λοιπόν, ορισμένα χαρακτηριστικά ζητήματα της εξέλιξης της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς, αλλά και στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και κέντρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ.
Ορισμένες επισημάνσεις
Το πρώτο ζήτημα είναι η ανησυχία για τις δυνατότητες αντιμετώπισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και της εξόδου απ' αυτήν σε όφελος του κεφαλαίου διεθνώς.
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων».
Το δεύτερο ζήτημα, όχι βεβαίως σε σημασία (κανένα από τα ζητήματα αυτά δεν είναι ήσσονος σημασίας συγκριτικά με άλλα), είναι η εκτίμηση για τις απώλειες των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Αυτή η εκτίμηση σημαίνει ότι έχουν μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης μετά από περίπου 12 χρόνια ανάπτυξης. Πράγματι, το 1998-2000, η Ρωσία, η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Τουρκία, άλλες καπιταλιστικές οικονομίες της Ασίας, οι επονομαζόμενες και «Ασιατικές Τίγρεις», πέρασαν βαθιά καπιταλιστική οικονομική κρίση. Οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ (έτσι μετρούν την ανάπτυξη) έφτασαν στη συνέχεια μέχρι και στο 8%. Τώρα ξαναπέφτουν γύρω στο 2%-3%. Μόνο που αυτά είναι ανησυχητικά σημάδια για νέα κρίση. Ετσι κι αλλιώς ο κύκλος από την ανάπτυξη ξαναπερνά στην κρίση. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί λοιπόν λέγοντας ότι «οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν είναι σε θέση ν' αντισταθμίσουν τις απώλειες των αναπτυσσόμενων». Γιατί αν θεωρεί «ατμομηχανή» τις ΗΠΑ με ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ 2,9%, και με την Ευρωζώνη να καταγράφει 1%, ενώ οι «αναπτυσσόμενες οικονομίες» βρίσκονται σε αρκετά μεγάλους ρυθμούς υποχώρησης, αυτό σημαίνει ότι η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία συνεχίζει να βολοδέρνει στη δίνη της κρίσης. Η ανάπτυξη θα είναι συνολικά αναιμική στις οικονομίες που βρίσκονται στην έξοδο, αλλά η κρίση σε άλλες θα έχει συνολικά αρνητική επίδραση.
Το τρίτο ζήτημα είναι οι άλλες δύο αιτίες τις οποίες αναδεικνύει ο ΟΟΣΑ ως παράγοντες επίδρασης στην πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας, «η επιβράδυνση του εμπορίου και οι υποτονικές επενδύσεις». Οταν υπάρχει συγχρονισμένη κρίση σε πολλές καπιταλιστικές οικονομίες και μάλιστα ισχυρών κρατών, αυτό επιδρά αρνητικά στο εμπόριο. Αλλωστε, αυτό έχει διαπιστωθεί και με τη μείωση των εξαγωγών της Κίνας. Ταυτόχρονα, η διαπίστωση για «υποτονικές επενδύσεις» δείχνει ότι η ανάκαμψη από την κρίση δεν έρχεται. Η έξοδος από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου απαιτεί επενδύσεις. Αυτός είναι και ο δείκτης ότι ο οικονομικός κύκλος περνά στην ανάκαμψη. Αυτό δείχνει επίσης ότι υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια δυσκολεύονται να βρουν διέξοδο.
Υποδείξεις με λεπτές ισορροπίες
Την ίδια ώρα ο ΟΟΣΑ κάνει και ορισμένες υποδείξεις. Καταρχήν φαίνεται ότι προτρέπει σε ένα μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που μοιάζει μ' αυτό των ΗΠΑ και αυτό φαίνεται από τις υποδείξεις στη Γερμανία με το μεγάλο πλεόνασμα και την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική. Οι ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης τύπωσαν χρήμα. Ουσιαστικά αυτό προτείνει εμμέσως πλην σαφώς και ο ΟΟΣΑ για την Ευρωζώνη. Η Fed, επίσης, αγόραζε ομόλογα, που σημαίνει ότι έδινε ρευστό στην αγορά. Το κόψιμο χρήματος και τα ομόλογα συνδέονται επίσης. Ο ΟΟΣΑ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κάνει το ίδιο με τη Fed. Είναι αυτό που χαρακτηριστικά έγραψε αρθρογράφος της «Καθημερινής»:
«Οι συστάσεις του ΟΟΣΑ εμπίπτουν όλες στην κατηγορία Μην Κουνηθεί Κανείς Και Πέσουμε: "Οσοι τυπώνετε μη σταματήσετε, όσοι δεν τυπώνετε, για να αρχίζετε..."». Εννοεί τύπωμα χρήματος. Διαφορετικά, όπως εκτιμά και έτσι είναι στην καπιταλιστική οικονομία, «την επόμενη φορά που η αμερικανική Fed θα κάνει έστω νύξη για λιγότερα "φρέσκα" δολάρια, το ξένο κεφάλαιο θα φύγει από τις χώρες σας πιο γρήγορα». Γιατί το λέει αυτό και το εκτιμά μάλιστα ως συνέπεια στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες οικονομίες»; Μα γιατί το τύπωμα χρήματος ωθεί στην υποτίμησή του, ενώ η μείωση τυπώματος συμβάλλει στην ανατίμησή του. Αυτό το συνδυάζει επίσης με τη μείωση της αγοράς ομολόγων από τη Fed. Αυτά τα δύο μαζί συμβάλλουν στην προσέλκυση κεφαλαίων στις ΗΠΑ και στις εξαγωγές τους από άλλα καπιταλιστικά κράτη, ακόμη και από την Ευρωζώνη. Με δεδομένη βεβαίως την εκτίμηση ότι η οικονομία των ΗΠΑ μπαίνει σε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης. Τα οποία τα συμφέρει να επενδύσουν στις ΗΠΑ, αφού περνά στην ανάκαμψη. Γι' αυτό ο ΟΟΣΑ κάνει την υπόδειξη ότι «η Fed θα πρέπει να αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014, καθώς θα ενισχύεται η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας».
Ηδη, στην εξαμηνιαία έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανησυχεί για το ενδεχόμενο μείωσης της αγοράς ομολόγων από τη Fed, προειδοποιώντας ότι αυτό θα πλήξει τις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες, αλλά και την Ευρωζώνη. Φοβάται ότι η «σκλήρυνση της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ επηρεάζει τις αγορές», δηλαδή τα χρηματοπιστωτικά συστήματα, τις τράπεζες. Ουσιαστικά φοβάται την αρνητική για το ευρώ επίδραση στη σχέση ευρώ - δολαρίου.
Επίσης, μιλά για την κατάργηση του ανώτατου ορίου εξωτερικού δανεισμού και χρέους στις ΗΠΑ, ακριβώς για να μπορεί το κράτος να συμβάλει με κεφάλαια στις επενδύσεις, ενισχύοντας τους μονοπωλιακούς ομίλους. Ταυτόχρονα, η αποχώρηση ξένου κεφαλαίου από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που ήδη γίνεται, έχει σχέση με τη μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης. Επίσης, στην υπόθεση «τύπωμα χρήματος» αντιδρά η Γερμανία. Ο πρόεδρος της Bundesbank (κεντρική τράπεζα Γερμανίας), Γενς Βάιντμαν, αντέδρασε άμεσα στην προτροπή, λέγοντας ότι το τύπωμα χρήματος δε φέρνει ανάπτυξη. Εδώ εδράζονται επίσης οι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - Γερμανίας στη διεθνή αγορά, που αντανακλούν στον ανταγωνισμό δολαρίου - ευρώ, στον εμπορικό ανταγωνισμό (και στον μεταξύ τους και διεθνώς), αλλά κυρίως στις εξαγωγές κεφαλαίου και πώς εξασφαλίζονται καλύτερες δυνατότητες για μεγαλύτερα μερίδια ανάμεσα στα μονοπώλια των ΗΠΑ και της Γερμανίας (και διεθνώς και μεταξύ τους).
Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα σχολιασμού, αυτό που για την Ευρωζώνη εντοπίζει ως ζήτημα «αποπληθωρισμού» και την καλεί να πάρει μέτρα αντιμετώπισής του. Εδώ εκφράζει τους φόβους για παρατεταμένη έλλειψη ρευστότητας κεφαλαίων στην αγορά, επομένως και συνέχιση της κρίσης, επειδή χωρίς ρευστότητα επενδύσεις δε γίνονται, άρα δε θα υπάρξει ανάκαμψη. Αλλωστε, οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ είναι για αναιμική ανάκαμψη με κινδύνους για τις καπιταλιστικές οικονομίες των κρατών - μελών. Ακόμη και η οικονομία της Γερμανίας έχει αναιμική ανάκαμψη.
Οι αντιφάσεις και η προοπτική
Τέλος, οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ αναδεικνύουν τις αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλισμού. Για παράδειγμα, από τη μια προτρέπουν σε τύπωμα χρήματος, αντιμετώπιση του «αποπληθωρισμού», από την άλλη μιλούν για αναγκαιότητα μείωσής του. Εκτιμούν ότι η Ιαπωνία αναπτύσσεται ταχύτερα, αλλά αμφισβητούν το ότι η ανάπτυξή της είναι βιώσιμη. Είναι οι αντιφάσεις της αναρχίας στην καπιταλιστική παραγωγή. Οι αντιφάσεις που προκύπτουν από την τεράστια κοινωνικοποίηση της παραγωγής και την καπιταλιστική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Σ' αυτό εδράζεται η οικονομική κρίση, εδώ και η αιτία της. Για να εξαλειφθεί πρέπει να εξαλειφθεί αυτή η αντίθεση.
Οι εκτιμήσεις και υποδείξεις του ΟΟΣΑ δείχνουν τις τάσεις, αλλά ταυτόχρονα εκφράζουν τους οξύτατους ανταγωνισμούς, με αφορμή το μείγμα πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, ιδιαίτερα την κόντρα στην πολιτική της Ευρωζώνης και πιο ειδικά της Γερμανίας. Ενυπάρχουν και στις εκτιμήσεις για τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες οικονομίες και στις υποδείξεις για την αντιμετώπιση της κρίσης για όλες τις οικονομίες. Είναι αντικειμενική κατάσταση στον καπιταλισμό. Ετσι λειτουργεί ο καπιταλισμός και δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Βεβαίως, η κατάσταση παραμένει δύσκολη στη διαχείριση της κρίσης, γεγονός που θα οξύνει τους ανταγωνισμούς και τη διαπάλη ανάμεσα στα μονοπώλια, αλλά και στα καπιταλιστικά κράτη, στο έπακρο. Για το ποια μονοπώλια θα βγουν πιο ισχυρά στη διεθνή αγορά, για τις συμμαχίες μεταξύ τους, κόντρα στους ανταγωνιστές τους, και εδώ βγαίνουν μαχαίρια μεταξύ τους και μεταξύ των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και κέντρων. Σε μια παγκόσμια οικονομία που δε δείχνει να ανακάμπτει. Οι συνθήκες δουλειάς και ζωής για την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα θα γίνονται αφόρητες, ολοένα μεγαλύτερα τμήματά τους θα εξωθούνται σε σχετική και απόλυτη εξαθλίωση.
Ολη αυτή η πραγματικότητα που ομολογούν οι διεθνείς καπιταλιστικοί οργανισμοί, όπως ο ΟΟΣΑ, αποκαλύπτει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, την περιδίνησή του μέσα στις αξεπέραστες αντιφάσεις του, δείχνει ότι ήδη έχει φάει προ πολλού τα ψωμιά του. Οτι είναι εποχή της αντικατάστασής του από μια κοινωνία όπου είναι αναγκαία και επίκαιρη η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, που με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον εργατικό έλεγχο θα βάλει στην υπηρεσία του λαού την οικονομία, που θα αναπτύσσεται χωρίς κρίσεις και αποκλειστικά σε όφελός του. Ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος, ώριμος και επίκαιρος. Αλλά αυτό απαιτεί να πάρει η εργατική τάξη την εξουσία στα χέρια της μαζί με τους συμμάχους της.
Ι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου