ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΡΟΣΑΚΗ Μεγάλη «ποιήτρια» του πηλού

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΡΟΣΑΚΗ

Μεγάλη «ποιήτρια» του πηλού

«Πιάτο με διακόσμηση στο εσωτερικό»

«Ελευθερία Δροσάκη (70 χρόνια αγώνας για την κεραμική τέχνη, τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία)». Ετσι τιτλοφορεί ο Γιάννης Παπανικολάου (ομότιμος Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης) τη μονογραφία του (εκδόσεις «Gutenberg»). Ο λόγος για την αγωνίστρια της ΕΑΜικής Αντίστασης (ήταν μεταξύ των εικαστικών των οποίων την αγωνιστική και καλλιτεχνική προσφορά τίμησε η πρόσφατη έκθεση του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας με θέμα «Αντίσταση και Εικαστικές Τέχνες [1940 - 1967]»), την κορυφαία δημιουργό της σύγχρονης ελληνικής κεραμικής, ζωγράφο και συγγραφέα.

Ο Γ. Παπανικολάου αρχίζει την - αφιερωμένη «στους μαθητές της "Σχολής" Κεραμικής Τέχνης του δήμου Πετρούπολης» - μελέτη του με το ένα κείμενό του το οποίο συνόδευε την έκθεση κεραμικών έργων της Ελευθερίας Δροσάκη που είχε οργανώσει (Δεκέμβρης 2013) η Σχολή Κεραμικής του δήμου Πετρούπολης για να τιμήσει την ανεκτίμητη από την πολιτεία προσφορά της στη σύγχρονη ελληνική κεραμική τέχνη.
Σ' αυτό το κείμενο ο μελετητής, αφού σημειώσει ότι στη «μακρά διαδρομή της, που έχει αποτυπωθεί αναλλοίωτα στα κεραμικά αγγεία όλων των εποχών και περιόδων, Νεολιθική, Κυκλαδική, Μινωική, Μυκηναϊκή, Αρχαϊκή, Κλασική του 5ου αιώνα, Ελληνιστική, Βυζαντινή και η παραδοσιακή λαϊκή μας τέχνη», η ελληνική κεραμική τέχνη «ποτέ δεν έμεινε στάσιμη», αλλά και ότι, «παρόλες τις φυσικές επιδράσεις από την τέχνη των άλλων γειτονικών λαών, ποτέ δεν έχασε τον ελληνικό χαρακτήρα της (...)», επισημαίνει ότι από αυτήν τη μακραίωνη παράδοση η Ελευθερία Δροσάκη δε θα ξεφύγει, αλλά θα περάσει μέσα σ' αυτήν την παράδοση με την απόλυτα δική της «προσωπικότητα», τα δικά της βιώματα: «Εδωσα εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών, πέρασα, αλλά επειδή δεν είχα την απαραίτητη για την εποχή αστυνομική ταυτότητα (1946) και δεν είχα ούτε σπίτι, ούτε δουλειά, ταλαιπωρήθηκα πολύ... Τα πρώτα πιάτα που πήγαμε ήταν χαρακτά, ωραία δουλεμένα, όπως μου είχε δείξει ο μπαρμπα - Μηνάς. Τα κράτησαν με το ζόρι και είπαν "την άλλη φορά να μας φέρετε με τον Παρθενώνα και με τον τσολιά"».

Η Ελευθερία Δροσάκη στο εργαστήριό της

Κι ενώ η ανάγκη της επιβίωσης την οδήγησε «στην κατάχρηση της έννοιας παράδοση και αντιγραφή», η Ελευθερία Δροσάκη «με το μεράκι της δίνει τη συνέχεια αυτής της παράδοσης», χαράζοντας το «δρόμο για τη νέα ελληνική κεραμική», τονίζει ο Γιάννης Παπανικολάου.
Γεννημένη (1927) στη Θεσσαλονίκη, όπου το 1922 εγκαταστάθηκαν οι γεννημένοι στη Σμύρνη γονείς της, η Ελευθερία Δροσάκη πρωτόμαθε την κεραμική από τον κρητικής καταγωγής, πολυτεχνίτη (αρτοποιό, ποτοποιό, εστιάτορα, κοσμογυρισμένο ναυτικό, αλλά και εξαιρετικό αφηγητή και παραμυθά) παππού της, Δημήτρη Δροσάκη. Ο σπουδαιότερος, όμως, «δάσκαλός» της στην κεραμική ήταν ο - επίσης πρόσφυγας στη Θεσσαλονίκη - μεγάλος παραδοσιακός καλλιτέχνης μπαρμπα - Μηνάς Αβραμίδης.
Ο πόλεμος του 1940 βρίσκει την Ελευθερία Δροσάκη στο Γυμνάσιο. Μαθήτρια ακόμη εντάσσεται στην ΕΠΟΝ. Εγκαταλείπει το σχολείο. Βγαίνει στο βουνό και αγωνίζεται για τη λευτεριά και την προκοπή του λαού της. Απολυτήριο του Γυμνασίου, μετά από αλλεπάλληλες εξετάσεις, κατάφερε να πάρει το 1948. Τα βιώματά της από την Κατοχή, την Αντίσταση και τις λυσσαλέες διώξεις ενάντια στους αγωνιστές που απελευθέρωσαν τον τόπο μας στα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια, τα κατέγραψε στο βιβλίο της «Εν Θεσσαλονίκη» (το βιβλίο αποτελεί ανάγνωσμα στην έδρα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας του ΑΠΘ). Στον επίλογο αυτού του βιβλίου - μαρτυρία η Ελευθερία Δροσάκη λέει: «Πιο πολύ απ' όλους θυμόμουν τον παππού. Τον έβλεπα ολοζώντανο να με κρατάει μικρούλα απ' το χεράκι και να μου λέει: "Σαν θα μεγαλώσεις, θα μάθεις". Δεν χρειάστηκε να μεγαλώσω πολύ, και έμαθα πόσο δύσκολο είναι να παραδεχτείς την ήττα σου όταν είσαι ο θριαμβευτής και πόσο πιο δύσκολο είναι να κλείσεις μέσα σου μια ματωμένη νιότη».

«Αγρότες στο θερισμό»

Η Ελευθερία Δροσάκη χρειάστηκε να αγωνιστεί πολύ και για να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, και για να επιζήσει. Αυτόν τον αγώνα για την κεραμική τέχνη και τη ζωή, τον έχει αποτυπώσει σε ένα αυτοβιογραφικό κείμενό της, που, με αφορμή τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής δημιουργίας της, της ζήτησε ο Συνεταιρισμός Κεραμιστών και Αγγειοπλαστών Αμαρουσίου να γράψει και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κεραμικά Χρονικά» (Οκτώβρης 1995). Αυτό το κείμενο αποτελεί ντοκουμέντο για τη νεότερη ελληνική κεραμική, καθώς καταγράφει κεραμίστες και βιοτεχνίες όπου δούλεψε στο Μαρούσι, Χαλάνδρι, Κηφισιά, Φάληρο, Μοσχάτο, Κορυδαλλό, Κοκκινιά.
Ακούραστη, αειθαλής, παθιασμένη και συνεχώς ευρηματική «εργάτρια» της Τέχνης της, η Ελευθερία Δροσάκη εξακολουθεί τη δημιουργική της πορεία, ακόμα και όταν αρρωσταίνει, όπως απέδειξε με έκθεση έργων της τον περασμένο Φλεβάρη. Καθηλωμένη στο κρεβάτι φιλοτέχνησε μια σειρά ζωγραφικών έργων με νέα τεχνική, χρησιμοποιώντας πενάκι και σινική μελάνη.
Στο - πλούσια εικονογραφημένο με κεραμικά έργα της σπουδαίας δημιουργού - βιβλίο περιλαμβάνονται εκτενέστατο αυτοβιο - εργογραφικό κείμενό της, αποσπάσματα δημοσιευμάτων για την κεραμική της, καθώς και στοιχεία για τη ζωγραφική και το λογοτεχνικό της έργο.
Θα κλείσουμε την αναφορά μας σ' αυτήν την ξεχωριστή αγωνίστρια του λαού, της ζωής και της Τέχνης, με την επισήμανση του Γ. Παπανικολάου: Η Ελευθερία Δροσάκη «το έργο της το κυοφορεί με το σπέρμα της πολιτιστικής κληρονομιάς και της Ιστορίας μας και σε κάθε φάση το έργο της κυοφορείται βαθμιαία και επώδυνα, για να βαδίσει στο επόμενο».

«Κοπέλες με ελιά, μήλο και περιστέρι»

Α.Ε.