Για τη θεωρία του «καζινοκαπιταλισμού»

Για τη θεωρία του «καζινοκαπιταλισμού»

Οι τράπεζες στον καπιταλισμό είναι βασικό εργαλείο για την ενίσχυση της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διακλαδική εξίσωση του ποσοστού κέρδους, που είναι βασικός νόμος για την κίνηση της καπιταλιστικής παραγωγής, μειώνουν τα έξοδα κυκλοφορίας, αποτελούν την κύρια βάση για μετατροπή των επιχειρήσεων σε μετοχικές εταιρείες.

Με λίγα λόγια, είναι ένα από τα πολύ σημαντικά εργαλεία για τη λειτουργία του καπιταλισμού, του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος που βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, στην εκμετάλλευση των εργαζομένων από το κεφάλαιο. Αντικείμενο εκμετάλλευσης γίνονται και οι τραπεζοϋπάλληλοι από τους ιδιοκτήτες και τους μετόχους των τραπεζικών ομίλων και των άλλων οργανισμών του χρηματοπιστωτικού.
Αποσιωπώντας αυτόν το ρόλο των τραπεζών στον καπιταλισμό, οι απολογητές του προσπαθούν να αποδώσουν την κρίση στο στρεβλό τάχα τρόπο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και μιλούν αποπροσανατολιστικά για «καζινοκαπιταλισμό». Τέτοια δύναμη είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος επιπλέον καλλιεργεί την ψευδαίσθηση ότι ένα τραπεζικό σύστημα μέσα στον καπιταλισμό, είναι δυνατόν να λειτουργεί προς όφελος των εργαζομένων και ταυτόχρονα να υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου.
Στις 9 Γενάρη 2015, στην ιστοσελίδα «Iskra» (εκφράζει δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ), ο Αντώνης Καββαδίας, μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της ΟΤΟΕ, μέλος της ΝΕ Χρηματοπιστωτικού του ΣΥΡΙΖΑ και εργαζόμενος στη «Eurobank», και η Νάγια Νικολάου, μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος ΔΣ του ΣΕΝΤΤ και εργαζόμενη στη «Eurobank», σημείωναν σε άρθρο τους:
«...απέναντι σε ένα τραπεζικό σύστημα που συνεχίζει να διοικείται χωρίς λογοδοσία από τους ίδιους τραπεζίτες που προκάλεσαν την οικονομική κρίση, οι τραπεζοϋπάλληλοι μπορούν και πρέπει να απαιτήσουν ένα δημοκρατικό τραπεζικό σύστημα υπό δημόσιο έλεγχο, που θα εξυπηρετεί τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και θα συμβάλλει καθοριστικά στον κοινωνικό μετασχηματισμό. Ενα τραπεζικό σύστημα που θα κατευθύνει την πίστη στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, την κοινωνική και οικολογική ανάπτυξη με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της λαϊκής αποταμίευσης. Θα ανακουφίσει τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και θα ανασυντάξει τις διαλυμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Αντί άλλου σχολίου, ας δούμε τι έγραφε η ΚΟΜΕΠ σε άρθρο «Για τις τελευταίες εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα» (2013, τ. 5): «Οι τράπεζες, γενικότερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα, βρέθηκαν, με τη γνωστή θεωρία του "καζινοκαπιταλισμού", ειδικά στις αρχές της κρίσης, στο επίκεντρο μιας συζήτησης που αναγόρευε τις τράπεζες σε αιτία της κρίσης, της ύφεσης της βιομηχανίας.

Η θεωρία αυτή έχει διάφορες "παραφυάδες" και διαφορετικές ονομασίες (π.χ. κρίση της χρηματιστικοποίησης, αγγλιστί "financialization" κ.λπ.) που ωστόσο διαθέτουν έναν κοινό λογικό πυρήνα. Υποστηρίζουν ότι αιτία της κρίσης είναι ένα "εκτός ελέγχου", υπερμεγεθυμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το τεράστιου ύψους πλασματικό κεφάλαιο που αυτονομήθηκε από την πραγματική παραγωγή, την οδήγησε σε "ασφυξία" λόγω της έντονης απομύζησής της, μέσω του ελλιπούς ελέγχου και της απορρύθμισης που αυτό επέφερε.
Ο πραγματικός στόχος αυτής της θεώρησης δεν είναι άλλος από το να συσκοτίσει την πραγματική αιτία των καπιταλιστικών κρίσεων, την όξυνση της βασικής αντίθεσης του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, σε τελευταία ανάλυση, του ίδιου του καπιταλισμού. Η θεωρία αυτή υπόσχεται τη δυνατότητα μιας εναλλακτικής διαχείρισης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, όπου ο μεγαλύτερος έλεγχος του χρηματοπιστωτικού συστήματος και η προτεραιότητα στην πραγματική, παραγωγική οικονομία θα θεραπεύσει από την εμφάνιση των κρίσεων και από τα δεινά που οι κρίσεις φέρνουν στους εργαζομένους.
Πρόκειται για μια θεωρία, πλευρές της οποίας αξιοποιούν και οι δύο βασικοί πόλοι της αστικής διαχείρισης, η επεκτατική και η περιοριστική πολιτική, αλλά αντικειμενικά έχει στοιχεία που προσιδιάζουν περισσότερο στον επεκτατικό, σοσιαλδημοκρατικό πόλο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίες οι συνεχείς αναφορές του ΣΥΡΙΖΑ στην ανάγκη "παραγωγικής ανασυγκρότησης" της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας.
Συμπέρασμα της θεώρησης αυτής είναι ότι δεν ευθύνεται ο καπιταλισμός και οι νομοτέλειές του για τις κρίσεις, την εξαθλίωση, τους πολέμους, αλλά ο "καζινοκαπιταλισμός", η νεοφιλελεύθερη "ασύδοτη" διαχείριση. Αντικειμενικά πρόκειται για θεώρηση που αθωώνει και που τελικά σκοπεύει στη διαιώνιση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής».