Ορισμένα ζητήματα πίσω από την προκλητικότητα της Τουρκίας

Ορισμένα ζητήματα πίσω από την προκλητικότητα της Τουρκίας

Το ερευνητικό σκάφος της Τουρκίας «Μπαρμπαρός» που χρησιμοποιείται για τις προκλήσεις της στην Κύπρο και το Αιγαίο

Αυτήν την περίοδο, η Τουρκία έχει ανοίξει πολλές και μεγάλες υποθέσεις εν μέσω προεκλογικής περιόδου που ολοκληρώνεται με τις βουλευτικές εκλογές στη γειτονική χώρα στις 7 Ιούνη. Ως τότε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα χρειάζεται να έχουν δρομολογηθεί για την τούρκικη αστική τάξη.
Η οικονομία της χώρας αναπτύχθηκε περίπου 4% το 2014, ωστόσο εκτιμάται ότι μειώνεται ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ (υπολογίζεται λιγότερο από 3% το 2015). Σε κάθε περίπτωση όμως ο τούρκικος λαός από αυτόν τον πλούτο, την προκλητική κερδοφορία των τούρκικων επιχειρηματικών ομίλων δεν έχει λαμβάνειν, ενώ οι επίσημα άνεργοι υπολογίζονται στα 3,1 εκατ, 12,6% για τις γυναίκες, 10,2% για τους άνδρες και 20,2% για τους νέους και τις νέες.

Στο επίκεντρο η Ενέργεια

Σε αυτό το περιβάλλον, η τούρκικη κυβέρνηση επιταχύνει τις κινήσεις της για να εξασφαλίσει νέα πεδία κερδοφορίας. Φέτος που μάλιστα έχει την προεδρία στο «G20», η Τουρκία ιεραρχεί το ενεργειακό σαν προμετωπίδα για τις κινήσεις της. Η συμφωνία της με τη Ρωσία για τον αγωγό φυσικού αερίου, «Τουρκικό Ρεύμα», χωρητικότητας περίπου 63 δισ. κυβ. μ. που προβλέπει τη διαδρομή Ρωσία, Τουρκία, Eλλάδα, μέσω της Μαύρης Θάλασσας, βρίσκεται σε αντίθεση με τα σχέδια των ΕΕ - ΗΠΑ για την Ενέργεια. Η σύμπραξη της Τουρκίας με τη Ρωσία για το «Τούρκικο Ρεύμα» - παρά τις τριβές που συνεχίζουν να έχουν μεταξύ τους για την τιμή του φυσικού αερίου - είναι φανερό ότι σπάει την ενιαία γραμμή που επιδιώκει να εφαρμόσει η ΕΕ μέσω της λεγόμενης «Ενεργειακής Ενωσης» και δυσκολεύει τα σχέδιά της, που να σημειωθεί ότι υλοποιούνται εν μέσω σφοδρών ανταγωνισμών και αντιθέσεων με επίκεντρο τη στάση ιδιαίτερα της Γερμανίας απέναντι στη Ρωσία.
Οι δε αποφάσεις της Εαρινής Συνόδου που επικύρωσαν τους σχεδιασμούς της ΕΕ για την Ενεργειακή Ενωση δεν αφήνουν περιθώριο παρερμηνείας. Προετοιμάζουν το έδαφος για να μπορεί η ΕΕ και τα κράτη - μέλη της να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτησή τους από τη Ρωσία.
Γι' αυτό και η ΕΕ προωθώντας τη λεγόμενη Ανατολική Εταιρική Σχέση ενισχύει τις πιέσεις της ενάντια στη Ρωσία και με σχετικές κυρώσεις, τις οποίες αυτήν την περίοδο επεκτείνει. Επίσης, αναβαθμίζει τους προπαγανδιστικούς της μηχανισμούς στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, για να αποδυναμώσει την επιρροή της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή της Αν. Ευρώπης, των χωρών της πρώην ΕΣΣΔ. Επιδίωξη της ΕΕ είναι με μοχλό τις κυρώσεις να περιορίσει όσο μπορεί περισσότερο το «πελατολόγιο» της Ρωσίας με τα κράτη - μέλη της, παρά τις επιμέρους αντιδράσεις ορισμένων κρατών - μελών της π.χ. βλέπε: Τσεχία, Σλοβακία.
Την ίδια ώρα, η Τουρκία προχώρησε τελικά σε μια κίνηση αντιφατική με την επιλογή της να συμπράξει με τη Ρωσία στο Τούρκικο Ρεύμα. Θεμελίωσε μαζί με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν πριν μια βδομάδα την κατασκευή του αγωγού ΤΑΝΑΡ. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, από τα μέσα του 2018, ο αγωγός αυτός θα μεταφέρει 16 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, από το οικόπεδο Σαχ Ντενίζ 2 του Αζερμπαϊτζάν, στην Τουρκία και στη συνέχεια, μέσω Ελλάδας και Ιταλίας, στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το αντιφατικό είναι ότι με αυτόν τον αγωγό τροφοδοτείται με φυσικό αέριο η ΕΕ, παρακάμπτοντας τη Ρωσία.
Οι φαινομενικά αντιφατικές αυτές κινήσεις της Τουρκίας έχουν εξήγηση, αφού σε συνθήκες μεγάλης ρευστότητας που τροφοδοτεί η ιμπεριαλιστική επέμβαση στην Ουκρανία και οι ανοικτοί λογαριασμοί των ιμπεριαλιστών σε Ιράκ, Συρία, Αφρική επιχειρούν να κατοχυρώσουν το ρυθμιστικό της ρόλο σε όποιο σενάριο, σε όποια τροπή κι αν πάρουν οι εξελίξεις στο ρευστό τοπίο ανακατατάξεων που φέρνει η καπιταλιστική κρίση και η διαχείρισή της. Οποιο δρόμο κι αν τελικά επιλέξει η Τουρκία ποντάρει στην εκτίμηση ότι το οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό της βάρος, της επιτρέπει να αντιμετωπίσει τριβές που μπορεί να συναντήσει στον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό.
Ανάλογο σχεδιασμό έχει και ως προς την προσέγγισή της με την ΕΕ. Κοντεύει μια δεκαετία που έχει εγκαταλείψει τη στρατηγική της άμεσης επιδίωξης για ένταξη στην ΕΕ. Η τούρκικη αστική τάξη κάθε φορά που πιεζόταν για «ενοχλητικά» ανταλλάγματα σε σχέση με την προώθηση της προενταξιακής διαδικασίας διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, για άνοιγμα κεφαλαίων, συνήθιζε να ξεκαθαρίζει ότι δεν ...καίγεται κιόλας να ενταχθεί στην ΕΕ.

Αλλάζει το τοπίο στις διακρατικές συμφωνίες

Ομως αυτήν την περίοδο, υπάρχει μια σοβαρή εξέλιξη που υποχρεώνει την Τουρκία σε αναπροσαρμογή της τακτικής της. Χωρίς να έχουν αλλάξει οι προτεραιότητές της ότι δεν ενδιαφέρεται άμεσα για ένταξη στην ΕΕ, καλοβλέπει τη μεγαλύτερη προσέγγιση με την ΕΕ, γιατί προ των πυλών βρίσκεται η συμφωνία Διατλαντικού Εμπορίου ΕΕ - ΗΠΑ (ΤΤΙΡ). Η εν λόγω συμφωνία αλλάζει το τοπίο στις διακρατικές συμφωνίες και οι όροι τους οποίους αυτήν την περίοδο η ΕΕ και οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται με σκληρούς ανταγωνισμούς αφήνουν εκτεθειμένα τα συμφέροντα των μονοπωλίων της Τουρκίας. Η Τελωνειακή Ενωση ΕΕ - Τουρκίας, με τη σύναψη της ΤΤΙΡ συνίσταται πλέον κενό γράμμα αφού τα μονοπώλια των ΗΠΑ θα μπορούν να εισβάλουν αδασμολόγητα στην Τουρκία μέσω της ΕΕ, πλήττοντας τα συμφέροντα των τούρκικων επιχειρηματικών ομίλων, ενώ ανάλογο πλήγμα θα δεχθούν και τα τούρκικα εξαγωγικά μονοπώλια που δε διασφαλίζουν την κερδοφορία τους στις νέες αυτές συνθήκες.
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, η Τουρκία δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Εδώ και αρκετούς μήνες βρίσκεται σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για επικαιροποίηση της τελωνειακής συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας, προκειμένου να θωρακιστεί σε συνθήκες ενεργοποίησης της ΤΤΙΡ αλλά και για να ξεκινήσει η διαδικασία ξεμπλοκαρίσματος των 17 κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων που εκκρεμούν. Η διαδικασία αυτή πάει χέρι - χέρι όμως και με το ζήτημα των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, από το οποίο εξαρτάται και η απεμπλοκή των κεφαλαίων της διαπραγμάτευσης για ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.

Ο παράγοντας Κυπριακό και οι «διεκδικήσεις»

Με την πολυπλόκαμη αυτή διαπραγμάτευση με την ΕΕ, τις ΗΠΑ αλλά και τη Ρωσία, η Τουρκία επιχειρεί να επιταχύνει τα σχέδιά της αποκομίζοντας τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη. Γι' αυτό επιχειρεί να παρακάμψει το «εμπόδιο» του Κυπριακού και να κρατήσει τον έλεγχο της κατάστασης στο Κουρδικό που η κινητικότητα που αναπτύσσεται σε αυτό δημιουργεί αστάθεια και πηγές απρόβλεπτων κινδύνων στα νοτιοανατολικά της σύνορα. Ετσι εξηγείται και η παρελκυστική τακτική της απέναντι στην εκστρατεία των ιμπεριαλιστών ενάντια στους τζιχαντιστές. Πάντως, στο σχεδιασμό της για το Κυπριακό η Τουρκία έχει ξεκάθαρη επιδίωξη να επιβάλλει ένα διχοτομικό σχέδιο τύπου Ανάν, εκβιάζοντας με την απειλή ότι σε περίπτωση ναυαγίου των διαπραγματεύσεων, θα προχωρήσει σε μονομερή αναγνώριση αεροδρομίου στα κατεχόμενα που θα σημάνει πρακτικά τον τερματισμό της απομόνωσης του ψευδοκράτους.
Γύρω από αυτό το τραπέζι των ανταλλαγμάτων η Τουρκία έχει μεθοδεύσει έναν καταιγισμό προκλήσεων και επιθετικότητας, προβάλλοντας τις δήθεν «διεκδικήσεις» της στο Αιγαίο και συνολικά την Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Οι προκλήσεις της με τις σεισμικές έρευνες του «Μπαρμπαρός» συνεχίζονται όπως και με τις διαρκείς παραβιάσεις της ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ, του ελληνικού εναέριου και θαλάσσιου χώρου. Η Τουρκία έχοντας πάντα ενεργοποιημένο το casus beli (αιτία πολέμου) στην περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 μίλια, γκριζάρει το Αιγαίο και επιδιώκει τη διχοτόμησή του. Μάλιστα, δε χάνει την ευκαιρία να διευρύνει κάθε τόσο τη λίστα των «διεκδικήσεών» της, ζητώντας για μια ακόμα φορά να διατηρεί ίδιο αριθμό πεδίων βολής με την Ελλάδα στο Αιγαίο. Εναλλασσόμενα κάθε φορά ανακοινώνει κι αποσύρει Ναυτικές Οδηγίες με πρόσχημα στρατιωτικές ασκήσεις και σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο και στα ανοικτά της Κύπρου, δεσμεύοντας προκλητικά εναέριο χώρο και χωρικά ύδατα των δυο χωρών. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργεί προηγούμενα, καταγράφει τις απαιτήσεις της που αποτελούν πρόσθετα εφόδια στη φαρέτρα της για διαπραγματεύσεις από θέση ισχύος.

«Πρόοδος» η επιθετικότητα της Τουρκίας κατά την ΕΕ

Η στάση της ΕΕ, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, απέναντι σε αυτή την επιθετικότητα της Τουρκίας είναι αποκαλυπτική. Φανερώνει ότι πάνω από όλα κριτήριο για τη στάση τους απέναντι στην Τουρκία είναι η έκβαση των διαπραγματεύσεών τους με την αστική της τάξη. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κ.Τζομπάτι, στην πρόσφατη Διακοινοβουλευτική Επιτροπή ΕΕ - Τουρκίας στην Αγκυρα εντόπισε... «βήματα προόδου της Τουρκίας στην υλοποίηση των κριτηρίων της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής, Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ, ιδιαίτερα μάλιστα από το Νοέμβρη του 2014». Δηλαδή η ΕΕ αναγνωρίζει πρόοδο στην Τουρκία τους μήνες που αυτή ενίσχυσε την επιθετικότητα και προκλητικότητά της στη ΝΑ Μεσόγειο και το Αιγαίο. Ομως καμιά έκπληξη δεν χωρά. Η εν λόγω δήλωση αποκαλύπτει τι πραγματικά σημαίνουν για τους λαούς της περιοχής, η ΚΕΠΠΑ και τα κριτήριά της. Αυτά είναι ταυτόσημα με την επιθετικότητα, την όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τις προκλήσεις που προετοιμάζουν το έδαφος για πολεμικές συγκρούσεις, για να εξασφαλιστεί η εξυπηρέτηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Ανάλογη είναι και η στάση του ΝΑΤΟ που καλούσε προκλητικά σε αυτοσυγκράτηση όλων των πλευρών την ώρα που η Τουρκία προκαλούσε στην Κυπριακή ΑΟΖ. Αποδεικνύεται, για μια ακόμα φορά, ότι όπως και στο ίδιο το Κυπριακό, η εισβολή και η κατοχή φέρουν τη σφραγίδα του ΝΑΤΟ έτσι και σήμερα όχι μόνο καμιά ασφάλεια δεν υπάρχει για τους λαούς εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αλλά σοβαροί κίνδυνοι είναι μπροστά τους, όσο δεν παίρνουν αποφάσεις να επιλέξουν άλλο δρόμο.
Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, στο δίμηνο που έχει στο κυβερνητικό πηδάλιο, συνεχίζει την εμπλοκή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Η συμφωνία και στοίχισή της πίσω από τις επικίνδυνες αποφάσεις της ΕΕ, οι εμπρηστικές δηλώσεις του υπουργού Αμυνας Π. Καμμένου, οι διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για συμμετοχή σε στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ, οι διακηρύξεις περί προστασίας των χριστιανικών πληθυσμών, ως πρόσχημα για νέες επεμβάσεις στην περιοχή, η ενεργή της στράτευση στη λεγόμενη εκστρατεία ενάντια στους τζιχαντιστές, οι κάθε είδους διευκολύνσεις σε ΗΠΑ ΝΑΤΟ και ΕΕ αποδεικνύουν ότι τα περί «πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής» με γέφυρες και προς τη Ρωσία υπηρετούν τους γενικότερους στόχους της αστικής τάξης και την αναβάθμιση του ρόλου της στον ανταγωνισμό των μεγάλων συμφερόντων. Υπηρετούν τις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις και δεν έχουν σχέση με τα συμφέροντα του λαού.
Η κυβέρνηση παίζει με τη φωτιά και ο επικίνδυνος ρόλος που διαδραματίζει αποκαλύπτεται και από τις εθνικιστικές κορόνες που χρησιμοποιεί και προσπαθεί να καλύψει με το μανδύα του πατριωτισμού και της «εθνικής ομοψυχίας».
Μπροστά σε αυτούς τους κινδύνους, ο ελληνικός λαός, οι λαοί της περιοχής χρειάζεται να επαγρυπνούν, να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και να διαμορφώσουν τη δική τους αυτοτελή παρέμβαση ενάντια στα μονοπώλια και τον καπιταλισμό. Μόνο σε σύγκρουση με τα μονοπώλια και την εξουσία τους, με αποδέσμευση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, με το λαό σε κάθε χώρα στην εξουσία υπάρχει προοπτική. Είναι δύσκολος, αλλά ο μοναδικός φιλολαϊκός δρόμος που ο λαός με την πάλη του μπορεί να επιλέξει.

Του Κώστα ΠΑΠΑΔΑΚΗ*
*Ο Κώστας Παπαδάκης είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ευρωβουλευτής