Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ (στο ατομικό επίπεδο)

 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ (στο ατομικό επίπεδο)

   

   Η αστική εξουσία με εργαλείο το αστικό κράτος και την “αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία” οργανώνει και λειτουργεί έναν τεράστιο μηχανισμό επιβολής στις μάζες. Ιδεολογικής και οικονομικής επιβολής.    

   Η επιβολή πραγματοποιείται με τρείς μηχανισμούς.

Α. Τον εξαναγκασμό του εργαζόμενου στην μισθοδουλία και επομένως στην οικονομική εξάρτηση απο τον εργοδότη καπιταλιστή. Την οικονομική εξάρτηση και τον πνιγηρό ανταγωνισμό του μικροεπαγγελματία-αυτοαπασχολούμενου απο τον καπιταλιστή “ανταγωνιστή”.

Β. Την δωροδοκία και εξαγορά των ανταγωνιστικών τάξεων του καπιταλιστή εκ μέρους του καπιταλιστικού αστικού κράτους. Οσο πιό ψηλά στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα βρίσκεται το κράτος της αστικής τάξης τόσο πιό έντονα συμμετέχει ο μηχανισμός αυτός.

Γ. Την παραπλάνηση των μαζών απο τους μηχανισμούς του αστικού κράτους.

   Οι δυό πρώτοι μηχανισμοί αποτελούν την οικονομική βάση των φαινομένων της εργατικής αριστοκρατίας και της “ύπαρξης” των μεσαίων στρωμάτων. Αυτές οι μάζες είναι οι υπεύθυνες μάζες για την κυκλοφορία των μικροαστικών αντιλήψεων μέσα στην εργατική τάξη.

    Οι μικροαστικές αντιλήψεις εδράζονται σε εκείνες τις αντιλήψεις περί ατομικής ιδιοκτησίας και κοινωνικής ανάδειξης σε κάθε μέλος (ανεξαιρέτως) οποιασδήποτε τάξης, οποιασδήποτε ταξικής κοινωνίας.

    Η με κάθε τρόπο απόκτηση, το αβγάτισμα και η υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας και ταυτόχρονα η ελπίδα της κοινωνικής ανέλιξης αυτομάτως θέτει το κάθε μέλος της ταξικής κοινωνίας σε θέση υπεράσπισης του συστήματος που υποτίθεται οτι θα του εξασφαλίσει την εκπλήρωση των στόχων και των ονείρων του. Η οικονομική εξάρτηση των ανταγωνιστικών τάξεων απο την αστική τάξη αρχίζει να μεταμορφώνεται σε ιδεολογική εξάρτηση και ταύτιση των συμφερόντων τους με εκείνα της αστικής τάξης.

   Το απολύτως ταξικό αστικό κράτος, τους μηχανισμούς εξάρτησης και εξαγοράς των ανταγωνιστικών τάξεων τους κρατά υπό δεδομένη ρύθμιση που βασικά εξασφαλίζει σε κάθε περίσταση το μέγιστο καπιταλιστικό κέρδος με το ελάχιστο κόστος εξαγοράς. Παρατηρούμε πως στα αναπτυγμένα καπιταλιστικά κράτη το επίπεδο ανάπτυξης της οικονομίας επιτρέπει την εξάρτηση και την εξαγορά των εργαζομένων και των εξαρτημένων αυτοαπασχολούμενων να την πραγματοποιεί το ίδιο το μονοπωλιακό συγκρότημα, με το κοινοβουλευτικό κράτος να έχει σαν καθήκον απο την μιά την εξασφάλιση ανεξαιρέτως όλων των προνομίων που απαιτούν οι καπιταλστές και απο την άλλη για τις υπόλοιπες τάξεις να εξασφαλίζει μιά επίφαση ισότητας, αξιοκρατίας και κοινωνικής προσφοράς του κράτους. Σε λιγότερο αναπτυγμένα καπιταλιστικά κράτη το μονοπωλιακό συγκρότημα δεν μπορεί να φέρει σε πέρας όλον αυτόν τον μηχανισμό και αναγκαστικά τον ρόλο αναλαμβάνει μια διαφορετική οργάνωση του αστικού κοινοβουλευτικού κράτους. Στα μέρη μας αυτό είναι το “πελατειακό” κράτος. Και στην μιά περίπτωση, το οργανωμένο μονοπωλιακό συγκρότητα με την συνεπικουρία του αστικού κράτους και στην άλλη το “πελατειακό” αστικό κράτος σε συνεπικουρία με το μονοπωλιακό συγκρότημα για την πραγματοποίηση της οικονομικής εξαγοράς και της δωροδόκησης απαιτούν ιδεολογική αποδοχή της κυριαρχίας της αστικής τάξης και παροχή εγγυήσεων για την “ομαλή” λειτουργία εντός του μηχανισμού και τελικά η παραίτηση του καθενός απο κάθε ιδέα ανατροπής. Η ιδεολογική εξάρτηση απο την αστική τάξη έχει μετατραπεί σε ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης.

     

   Ολος αυτός ο μηχανισμός οικονομικής και ιδεολογικής επιβολής της αστικής τάξης μοιραία γεννά και ένα άλλο κοινωνικό αποτέλεσμα. Ο ατομισμός στην κοινωνική δράση αντικαθιστά την συλλογικότητα με αποτέλεσμα τεράστιες πολυδιασπασμένες και ουσιαστικά ανήμπορες μάζες, υποταγμένες ιδεολογικά να αποτελούν την σαθρή και αδύναμη βάση των επερχόμενων κινημάτων ταξικής χειραφέτησης. Τελικά η ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης δεν μπορεί να διαιωνίζεται χωρίς την επικράτηση του ατομισμού δηλαδή την άρνηση της συλλογικής δράσης και ταυτόχρονα την απενοχοποίηση του σχήματος ... η ατομική ευημερία εξαρτάται μόνο απο την δυνατότητα εκμετάλλευσης της εργασίας άλλων ανθρώπων είτε άμεσα είτε έμεσα μέσω της πρόσβασης στους μηχανισμούς εξαγοράς και δωροδοκίας του αστικού κράτους. Τότε ο μηχανισμός κυριαρχίας της αστικής τάξης δεν απαιτεί μόνο την ανοχή της εκμετάλλευσης αλλά την ατομική επιδίωξη της εκμετάλλευσης και την παροχή πολυποίκιλης εκδούλευσης προς τον μηχανισμό. Ο μηχανισμός απαιτεί την οικονομική και ιδεολογική εκδούλευση (εκπόρνευση) με αντάλλαγμα την ατομική ή ομαδική (πάντως όχι συλλογική) πρόσβαση στους μηχανισμούς εκμετάλλευσης. Βέβαια, όλος αυτός ο μηχανισμός, σαν τυπικός εκμεταλλευτικός μηχανισμός έχει πυραμιδική μορφή με τεράστια βάση που όμως μπορεί να παράγει και ένα τρομερό ποσοτικό αποτέλεσμα. Επιτρέπει σε ένα ελάχιστο τμήμα των μαζών να καρπωθεί σημαντικό αντάλλαγμα την ίδια στιγμή που έχει επιβάλλει τον ατομισμό και την επιδίωξη της εκμετάλλευσης (με ψιχία σαν αντάλλαγμα) σε τεράστιες μάζες. Εχει θέσει με το μέρος του καπιταλιστικού μηχανισμού τεράστιες μάζες (δυνητικά αντίπαλες) με το ελάχιστο “λειτουργικό” κόστος.

    Εχει, λοιπόν, διαμορφωθεί ένα πεντάπτυχο βασισμένο στην κυκλοφορία του μικροαστισμού μέσα στα πολυποίκιλα στρώματα των εργαζομένων (προφανώς και των εργατών) που οδηγεί απο την οικονομική κυριαρχία και στην ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης. Εξάρτηση-εξαγορά-παραπλάνηση-ατομισμός-επιδίωξη εκμετάλλευσης μέσω παροχής εκδούλευσης.

   Η οικοδόμηση, η γιγάντωση και η λειτουργία τέτοιων μηχανισμών δημιουργούν αναπόφευκτα την εξέλιξη αντιρροπιστικών μηχανισμών τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Αξίζει σε αυτό το σημείο να παρακολουθήσουμε τις μεταβολές στο ατομικό επίπεδο.

  Ο ακραίος ατομισμός – και στην ουσία η αντικοινωνική συμπεριφορά – που επιβάλει στον έναν ή στον άλλον βαθμό η κυριαρχία της αστικής τάξης δεν μπορεί ποτέ να σβήσει ολοκληρωτικά τις σπίθες του υπαρκτού ταξικού ανταγωνισμού. Δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ η πλήρης εξάλειψη της ταξικής αυτογνωσίας παρά την ακραία άμβλυνση του ταξικού κριτηρίου των μαζών. Αυτή η αντίθεση – εσωτερική διένεξη – θα πρέπει να επιλυθεί σε ατομικό ψυχολογικό επίπεδο μέσω μιας εσωτερικής μάχης ανάμεσα στην συνειδησιακά τίμια ταξική τοποθέτηση κάθε εργαζόμενου-μισθόδουλου και στην συνειδησιακά αρνητική συνέχιση της ατομικής εξάρτησης και εξαγοράς. Ανάλογα με το γενικό κοινωνικό σκηνικό, μάζες εργαζομένων θα αποκτούν σε ατομικό επίπεδο βαθύτερη ταξική αυτογνωσία και θα εισέρχονται στον δρόμο της άρνησης του ατομισμού που οδηγεί στο δρόμο της συλλογικής ταξικής πάλης. Αυτά τα μέλη της κοινωνίας θα έχουν επιλύσει ομαλά την υπαρκτή εσωτερική διένεξη.

    Αλλα μέλη της κοινωνίας, δεν θα καταφέρνουν να επιλύσουν ομαλά τέτοιες διενέξεις και με άλλα λόγια δεν θα μπορούν να απεξαρτηθούν απο την προσκολησή τους στον ατομισμό και στην συνέχιση της κοινωνικής και της ατομικής εξάρτησης και εξαγοράς, δηλαδή της συνειδησιακής εκπόρνευσης. Αυτόματα σε ατομικό επίπεδο ξεκινάει ένας αντανακλαστικός, αμυντικός μηχανισμός “ενοχοποίησης” της θέσης που θα ήθελε με βάση της επιταγές της συνειδησής του να πάρει αλλά δεν τολμά. Στην ουσία στρέφεται ενάντια στον άλλο του εαυτό και σε ότι του μοιάζει. Η διένεξη αρχίζει να οργανώνεται σαν ανεπίλυτο σύμπλεγμα που στρέφει το υποκείμενο ενάντια στα ταξικά συνειδητοποιημένα μέλη της ίδιας κοινωνίας, παρά το ότι και η δική του θέση αντικειμενικά ταξικά είναι συμμαχική. Η ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης έχει φτάσει σε μια ιδιότυπη κατάσταση ενός ιδεολογικά “γενίτσαρου” προλετάριου. Το εάν αυτόν τον προλετάριο θα τον αποκαλούμε κάπως ... ή κάπως αλλοιώς δεν έχει πολύ σημασία, αλλά πρόκειται για έναν προλετάριο που παρότι ως ένα σημείο είναι παραπλανημένος, σε σημαντικό βαθμό στρέφεται απολύτως συνειδητά ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή ταξικής χειραφέτησης προσμένοντας τα ανταλλάγματα. Δεν είναι κανένα νέο κοινωνικό φαινόμενο αλλά το μόνο που τον διαφοροποιεί απο παλιώτερες μορφές του είναι το είδος και ο τρόπος οργάνωσης των επιχειρημάτων του, που θα πρέπει τουλάχιστον να προβάλουν σαν λογικοφανή. Σε αυτή βέβαια την διαδικασία έχει σύμμαχο και αρωγό κάθε ιδεολογικό μηχανισμό της αστικής τάξης που του προσφέρει τέτοια επιχειρήματα έτοιμα προς κατανάλωση. Ας παρακολουθήσουμε μερικά από αυτά. Δημοκρατία-ελευθερίες: Η εξουσία της αστικής τάξης περνώντας απο δάφορες πολιτικές μορφές "σπατάλησε" εκατοντάδες χρόνια για να διαμορφώσει το μοντέλο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας αλλά όλοι ήξεραν και όλοι ξέρουν πως η δημοκρατία και οι ελευθερίες ... σταματούν στις πύλες των εργοστασίων και των γραφείων. Η διαδικασία της καπιταλιστικής παραγωγής είναι νομοθετημένα προφυλαγμένη απο δημοκρατικές και ελευθεριακές μολύνσεις. Η μόνη νομοθετημένη ελευθερία, είναι η ελευθερία της εκμετάλλευσης. Κατά τα άλλα όση “δημοκρατία” και όση “ελευθερία” έκφρασης θέλουμε ... την έχουμε, αρκεί να μην απειλεί τίποτα απο τα κεκτημένα της αστικής εξουσίας, η οποία όταν κινδυνεύει όλοι γνωρίζουμε πως συμπεριφέρεται στις “δημοκρατίες” και στις ελευθερίες. Αυτές τις ψευδεπίγραφες “ελευθερίες” (της εκμετάλλευσης) και τις “δημοκρατίες” (του κέρδους) ... τις υπερασπίζονται οι ιδεολογικοί γενίτσαροι της αστικής τάξης με νύχια και με δόντια εν γνώση τους ... ανταλλάσοντας αυτή την εκδούλευση με την προσμονή της δωροδοκίας. Αυτοί οι άνθρωποι ούτε πείθονται, ούτε ψυχοθεραπεύονται. Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης είναι η πολιτική αποκάλυψη και απομόνωση μέχρι την σκληρή στιγμή που θα καταννοήσουν πως για την καπιταλιστική λειτουργία δεν είναι τίποτα άλλο παρά τα φτηνά αναλώσιμα. Πού ?? Παντού, πρώτα και κύρια όμως στα σωματεία. Σε μαζικά σωματεία στο χώρο της δουλειάς και στις μαζικές επιτροπές και συλλόγους στις γειτονιές (οι άνεργοι εκεί θα βρεθούν). 

 

    Και για να μην παρεξηγηθώ ... οι περισσότεροι εργαζόμενοι που δεν συμμερίζονται τις απόψεις του ταξικού κινήματoς ανατροπής και είναι δύσπιστοι απέναντι σε αυτές ... δεν είναι ιδεολογικοί γενίτσαροι της αστικής τάξης (που αυτοί ούτως ή άλλως εύκολα τις περισσότερες φορές ξεχωρίζουν σαν την μύγα μέσα στο γάλα) ... αλλά σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό όλοι είναι μπολιασμένοι με αυτές τις ιδέες. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Οι περισσότεροι απο αυτούς ποτέ δεν θα εκδηλώσουν την ακραία εχθρότητα των γενίτσαρων απέναντι σε κάθε ιδέα ανατροπής του καπιταλισμού ... αλλά οι εγκατεστημένες ιδέες της κυριαρχίας της αστικής τάξης γεννούν ... απο την μιά την ψευδή προσμονή πως κάποιος καλύτερος “διαχειριστής” θα βελτιώσει τον “αιώνιο σαν φυσικό φαινόμενο” καπιταλισμό (αυτοί είναι οι παραπλανημένοι απο την ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης – πολλοί δε απο αυτούς είναι ηθελημένα παραπλανημένοι) ... και απο την άλλη μιά ισχυρή αίσθηση απαισιοδοξίας και ματαιότητας που μπορεί (ευτυχώς πιό σπάνια) να φτάνει μέχρι την απάθεια ακόμα και μπροστά στην προσωπική εξαθλίωση. Σε αυτό το σημείο ο ατομισμός γίνεται αυτοκαταστροφικός και οι διέξοδοι είναι δεδομένες. Εκ΄νέου κοινωνικοποίηση ... ή μοιρολατρεία με όλα τα γνωστά συνακόλουθα. 

    Μιά άλλη ομάδα επιχειρημάτων οργανώνεται στον άξονα της ευθείας επίθεσης ενάντια στις ταξικές κοινωνικές δυνάμεις της ανατροπής. Είναι ο αντικομμουνισμός. Είναι ο κοινός αγωγός που συνδέει φαινομενικά ανόμοια μεταξύ τους αλλά τελικά συγκοινωνούντα δοχεία πολιτικών εκφράσεων ... απο το φασιστικό πολιτικό άκρο μέχρι αναρχοαυτόνομες ομάδες. Η ποικιλία των επιχειρημάτων είναι τεράστια αλλά η κόκκινη γραμμή που τα διαπερνά όλα είναι η έννοια και η εφαρμογή της διχτατορίας του προλεταριάτου (απο θεωρητικά ζητήματα της διχτατορίας μέχρι την πιό χυδαία στρέβλωση της σοσιαλιστικής εμπειρίας του προηγούμενου αιώνα). Βέβαια μετά την κατάρρευση της δεκαετίας του ΄80 το φαινόμενο πήρε χαρακτηριστικά χιονοστοιβάδας απ΄την οποία λίγα κομμουνιστικά κόμματα επιβίωσαν. Εμείς οι Ελληνες κομμουνιστές σταθήκαμε πιό τυχεροί. Για να επανέλθουμε όμως και πάλι στο αρχικό θέμα, ας αναλογισθούμε έναν ιδεολογικό γενίτσαρο της αστικής τάξης που βιώνοντας την καπιταλιστική βαρβαρότητα έχει πάρει προσωπικά ισχυρή απόφαση να περάσει με το μέρος των ταξικών κινημάτων ή έναν μέχρι τώρα δύσπιστο εργάτη που έχει πάρει παρόμοια απόφαση. Εδώ εδράζεται το σοβαρότερο πρόβλημα. Στο μυαλό αυτού του ανθρώπου, ούτε η θέση του για τον καπιταλισμό, ούτε ο αντικομμουνισμός και ακόμα περισσότερο ούτε ο κομμουνισμός είναι θεωρητικά δομημένα και στέρεα θεμελιωμένα. Ολα είναι δομημένα στο χαμηλότερο “εγκεφαλικό” επίπεδο της εικόνας και της εμπειρίας (που ποτέ δεν υπήρξε η ανάγκη να αναλυθεί λογικά). Ολα έχουν την μορφή μιάς χαωτικής αταξινόμητης μάζας που δεν διαθέτει κανένα θεωρητικό υπόβαθρο. Σε αυτό το σημείο – σε απόλυτη σύνδεση με τα παρακάτω – ανοίγουν τα τεράστια θέματα της επίδρασης των ΜΜΕ, της επίφασης ελευθερίας του διαδικτύου, του σχολείου σε μικρότερο βαθμό της εκκλησίας και της μελλοντικής προσμονής (ή της παρελθούσας εμπειρίας, αφού βρισκόμαστε σε κρίση) του ατομικού καταναλωτισμού και του ευδαιμονισμού. Μπορεί να έχει τεράστια σημασία η θεωρητική και κοινωνική εκπαίδευση αυτού του πρώην ατομιστή ανθρώπου (να παρακινηθεί απο τους κομμουνιστές να διαβάσει, να αναλύσει θέματα με τους κομμουνιστές, να προβληματιστεί, να συμμετέχει στην οργανωμένη ζωή, να ρθεί σε επαφή με τις τέχνες, να ρθεί σε επαφή με διαφορετικά πρότυπα ανθρώπων απο εκείνα που είχε συνηθίσει στην προηγούμενη ζωή του, να κοινωνικοποιηθεί κλπ κλπ) ... αλλά αυτή η επίπονη και χρονοβόρα διεργασία πάντα θα επιτελείται σε δεύτερο πλάνο όσο δεν κατακερματίζεται το στρεβλό και ανερμάτιστο αλλά πανίσχυρο συνοθύλευμα των προηγούμενων εικόνων και εμπειριών. Δεν μπορείς τελικά να χτίσεις τα νέα ισχυρά θεμέλια κάτω απ΄το παλιό οικοδόμημα. Πρέπει να το καταστρέψεις (ή καλύτερα να το αποδομήσεις) αλλά ταυτόχρονα να λύνεις και ένα ακόμα πιό πολύπλοκο πρόβλημα. Οσο θα χτίζεται το νέο θεωρητικό υπόβαθρο και θα “ξεριζώνεται” σταδιακά το παλιό πλέγμα εικόνων και εμπειριών ... θα πρέπει να αντικαθίσταται από ένα νέο πλέγμα εικόνων και εμπειριών που θα “κουμπώνουν” αρμονικά με το θεωρητικό υπόβαθρο και θα δημιουργούν ένα πανίσχυρο ενιαίο σύνολο. Θεωρητικά φαίνεται σωστό αλλά στην πράξη είναι δύσκολο. Δεν αρκούν οι “εικόνες” απο τις επιτυχίες της απόπειρας σοσιαλιτικής οικοδόμησης του 20ου αιώνα, ούτε απο τα λάθη της, ούτε απο την αυτοκριτική διορθωσή τους. Πρέπει να φτιαχτούν καινούργιες. Χειροπιαστές, κατανοητές και κυρίως δυνατές. Ολοι φανταζόμαστε οτι οι δυνατότητες είναι τεράστιες.