Η κατάσταση των εργαζομένων στις ΗΠΑ μέσα από τρία παραδείγματα

 Η κατάσταση των εργαζομένων στις ΗΠΑ μέσα από τρία παραδείγματα

Εργαζόμενοι των ΗΠΑ στις αλυσίδες «γρήγορου φαγητού» διαδηλώνουν για αυξήσεις στα μεροκάματα

Εγραφε η «Καθημερινή» (2/9/2015): «Ενα νέο ρεστοράν, χωρίς να βλέπουν οι πελάτες πουθενά εργαζόμενους, άνοιξε τη Δευτέρα στο Σαν Φρανσίσκο, δείχνοντας ενδεχομένως πώς θα είναι το μέλλον των εστιατορίων fast food. Η νέα αλυσίδα ρεστοράν με την ονομασία eatsa διαφημίζεται ως η πρώτη πλήρως αυτοματοποιημένη με στόχο τη μείωση του χρόνου σερβιρίσματος και του κόστους του φαγητού.

Υπολογίζεται ότι οι μισθοί του προσωπικού αποτελούν περίπου το 30% του κόστους στη βιομηχανία fast food και η eatsa προσπαθεί να το μειώσει, χρησιμοποιώντας προσωπικό μόνο στην κουζίνα, χωρίς να υπάρχουν σερβιτόροι ή ταμίες, ενώ οι πελάτες παραγγέλνουν μέσω τάμπλετ, πληρώνουν με κάρτα και παραλαμβάνουν το φαγητό τους σε ένα κουτί».

Η επιστήμη και η τεχνική στην υπηρεσία ποιων συμφερόντων;

Τι δείχνει το συγκεκριμένο παράδειγμα; Τις τεράστιες δυνατότητες που δίνει η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης στην ανάπτυξη με την εφαρμογή των επιτευγμάτων τους στην παραγωγική διαδικασία. Που ωθεί στην αντικατάσταση μισθωτής εργασίας από νέα μέσα παραγωγής, στην άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας σε διαφορετική οργάνωση της παραγωγής. Μεγάλο όφελος. Για ποιον όμως;

Το κίνητρο λέει το ρεπορτάζ είναι η μείωση του κόστους του φαγητού, συμπληρώνοντας ότι το μεγαλύτερο κόστος είναι οι μισθοί προσωπικού. Επομένως μέσα παραγωγής και οργάνωση της εργασίας που θα απαλλάσσει τον καπιταλιστή από εργατικό δυναμικό. Που σημαίνει αύξηση της ανεργίας, αντί για μείωση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου για τους εργαζόμενους και αύξηση του ελεύθερου.

Η καπιταλιστική ιδιοκτησία, οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, όμως έχουν ως κίνητρο της παραγωγής το κέρδος και όχι τις ανάγκες των εργαζομένων. Επομένως μειώνουν το εργατικό δυναμικό αυξάνοντας τις στρατιές των ανέργων.

Οσο για τη μείωση του κόστους του φαγητού, της τιμής του, με δεδομένο ότι αυτή η «αυτοματοποιημένη διαδικασία» αυξάνει πολλαπλάσια τα κέρδη, δίνει τη δυνατότητα και μείωσης, αφού αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα. Συγκριτικά με άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις ακόμη και με μείωση της τιμής τα κέρδη θα είναι μεγαλύτερα, ενώ θα αυξήσει και το μερίδιό της στην αγορά.

Ετσι, τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνικής, αντί να εφαρμόζονται στην παραγωγή σε όφελος της εργατικής τάξης, αποβαίνουν σε βάρος της και σε όφελος του κεφαλαίου. Και μόνο του το συγκεκριμένο παράδειγμα καταρρίπτει τους μύθους ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη, η ενίσχυση των επιχειρηματικών ομίλων δημιουργεί θέσεις εργασίας, είναι ωφέλιμη και για τους εργαζόμενους.

Αναδεικνύει, επίσης, ότι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής είναι καταστροφικές για την εργατική τάξη. Επομένως, χρειάζεται αντικατάστασή τους με τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής. Χρειάζεται ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, εργατική - λαϊκή εξουσία, κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, που, με κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο, θα θέσει την οικονομία στην υπηρεσία της κάλυψης όλων των εργατικών - λαϊκών αναγκών.

Οι εργασιακές σχέσεις αυξάνουν το κέρδος «ξεπατώνοντας» τους εργάτες

Αλλο παράδειγμα από τις ΗΠΑ, που ωθεί στο ίδιο συμπέρασμα της αναγκαιότητας του σοσιαλισμού, σύμφωνα με ρεπορτάζ των «THE NEW YORK TIMES», που αναδημοσίευσε η «Καθημερινή». «Η εταιρεία ρούχων Gap ανακοίνωσε ότι σύντομα θα δώσει τέλος στην πρακτική τού να ειδοποιεί τελευταία στιγμή τους εργαζόμενους για το αν θα εργαστούν μια συγκεκριμένη ημέρα.

Σύμφωνα με το εν λόγω σύστημα, οι εργαζόμενοι καλούνται στην εργασία τους προκειμένου να πληροφορηθούν αν θα εργαστούν σήμερα ή όχι. Μέχρι τις αρχές του 2016 και οι πέντε μάρκες της Gap θα ενημερώνουν τους εργαζόμενους για το πρόγραμμα εργασίας τουλάχιστον 10 με 14 ημέρες νωρίτερα.

Η Gap ακολουθεί το παράδειγμα της εταιρείας ρούχων Abercrombie & Fitch, της αλυσίδας καφέ Starbucks και της εταιρείας πώλησης εσωρούχων Victoria's Secret ο οποίες υποσχέθηκαν να δώσουν τέρμα στην πρακτική να ειδοποιούν τελευταία στιγμή τους υπαλλήλους τους για το αν θα εργαστούν. Χρειάστηκε να ασκηθεί ισχυρή πίεση, τόσο δημοσίως όσο και από τις κανονιστικές αρχές, ώστε να αλλάξουν οι εταιρείες την πρακτική, και την άλλαξαν.

Δυστυχώς, η πρακτική των απρόβλεπτων προγραμμάτων εργασίας εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη. Σύμφωνα με στοιχεία, σε ομοσπονδιακό επίπεδο, στις ΗΠΑ το 66% των υπαλλήλων στον τομέα της εστίασης, το 52% των εργαζομένων στις λιανικές πωλήσεις και το 40% των υπαλλήλων των καθαριστριών και καθαριστών γραφείων και οικιών ειδοποιούνται το πολύ μια εβδομάδα νωρίτερα για το πρόγραμμα εργασίας τους.

Η συγκεκριμένη πρακτική αποτελεί μόνο μια από τις πολλές ανέντιμες πρακτικές αμοιβών και προγραμματισμού εργασίας που χρησιμοποιούνται. Εργαζόμενοι που εμφανίζονται στο χώρο εργασίας για να εκτελέσουν προγραμματισμένη βάρδια μπορεί να σταλούν πίσω στο σπίτι τους χωρίς αμοιβή αν δεν πηγαίνει καλά η δουλειά. Οι επιχειρήσεις μπορεί να αλλάζουν τα προγράμματα εργασίας από εβδομάδα σε εβδομάδα προκαλώντας προβλήματα στους υπαλλήλους που προσπαθούν να διαχειριστούν το χρόνο με την οικογένειά τους ή να προβλέψουν τα έσοδά τους.

Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι το πρόγραμμα εργασίας έχει γίνει εργαλείο για να αποκόμιση υψηλότερων κερδών και έχει προκαλέσει την εμφάνιση πολλών άδικων πρακτικών. Ηλεκτρονικά προγράμματα επιτρέπουν στους εργοδότες να ρυθμίζουν πώς θα πετύχουν το μέγιστο κέρδος με το ελάχιστο εργατικό κόστος».

Τι έχουμε εδώ; Μια μορφή ευέλικτης εργασιακής σχέσης που οι ίδιοι οι αστοί ομολογούν ότι ωθεί σε μεγαλύτερη κερδοφορία. Ολα τα υπόλοιπα περί άδικων ή ανέντιμων πρακτικών αποτελούν το άλλοθι της επιβολής αυτών των εργασιακών σχέσεων, αφού πασχίζουν να δείξουν το δήθεν «ανθρώπινο» πρόσωπο της ολοένα και πιο βαθιάς εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Εκτός βεβαίως και αν αποκαλύπτεται η βαρβαρότητα αυτών των επιχειρηματικών ομίλων λόγω ανταγωνισμού.

Η ουσία, όμως, είναι ότι οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις αυξάνουν την κερδοφορία και «ξεπατώνουν» στη δουλειά και στην εκμετάλλευση τους εργαζόμενους καταδικάζοντάς τους να μην έχουν ζωή όπως περιγράφει το ίδιο το ρεπορτάζ.

Η ανάπτυξη του κεφαλαίου συμβαδίζει με αύξηση της φτώχειας

Τρίτο παράδειγμα πάλι από τις ΗΠΑ, πάλι από ρεπορτάζ της «Καθημερινής», 15-16/8/2015. «Ο αριθμός των Αμερικανών που ζουν σε ακραία ένδεια αυξάνεται με πρωτοφανή ταχύτητα, αναφέρει δημοσίευμα στο μηνιαίο περιοδικό The Atlantic.

Ενδεικτικά, ο αριθμός αυτών που ζουν σε περιοχές μεγάλης φτώχειας, όπου, δηλαδή, το 40% των κατοίκων βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας, διπλασιάστηκε από το 2000 έως το 2013 (από 7,2 εκατομμύρια στα 13,8 εκατομμύρια) σύμφωνα με μια νέα ανάλυση των στοιχείων της απογραφής, που έγινε από τον Πολ Γιαργκόφσκι, καθηγητή Δημόσιας Πολιτικής στο πανεπιστήμιο Ράτζερς και μέλος του The Century Foundation».

Τι δείχνει το συγκεκριμένο παράδειγμα; Οτι η ανάπτυξη του καπιταλισμού αυξάνει τη φτώχεια. Θα πει κάποιος ότι η οικονομία των ΗΠΑ πέρασε καπιταλιστική οικονομική κρίση. Σωστό, αλλά η έρευνα αφενός γίνεται με στοιχεία που ξεκινούν από το 2000, αφετέρου η οικονομία των ΗΠΑ μετά την κρίση πέρασε σε ανάπτυξη, το φαινόμενο όμως δεν αντιστράφηκε, δε μειώθηκε η φτώχεια.

Αυτό φαίνεται επίσης από τη στασιμότητα στους μισθούς. Οι μισθοί για την εργατική τάξη των ΗΠΑ συνεχίζουν να μένουν στάσιμοι, ενώ η εισοδηματική ανισότητα έχει επιδεινωθεί. Από το 1980 οι μισθοί έχουν αυξηθεί κατά μόλις 8% σε σχέση με την αύξηση της παραγωγικότητας που αυξήθηκε κατά 63%.

«Το βασικό ωρομίσθιο στις ΗΠΑ έχει μείνει καθηλωμένο από τον Ιούνιο του 2009 στα 7,25 δολάρια σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Το κίνημα "Μάχη για τα 15 δολάρια" έχει μετατραπεί στη μεγαλύτερη διαμαρτυρία των χαμηλά αμειβομένων στην αμερικανική ιστορία και τον Απρίλιο 2015 έβγαλε στους δρόμους 200 αμερικανικών πόλεων δεκάδες χιλιάδες εργαζομένους που απαιτούν "εδώ και τώρα" να αυξηθεί το βασικό ωρομίσθιο στα 15 δολάρια» («Εφημερίδα Συντακτών», 23/6/2015).

Απ' όλα τα παραπάνω το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η βασική τάση δεν αλλάζει. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού φέρνει ανεργία, φτώχεια, άλλωστε είναι προϋποθέσεις για τη διευρυμένη αναπαραγωγή της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Και σε συνθήκες κρίσης και σε συνθήκες ανάκαμψης. Και αποτελεί πολύτιμη πείρα για την εργατική τάξη της Ελλάδας, που δεν έχει να περιμένει τίποτα από την έξοδο της καπιταλιστικής οικονομίας από την κρίση και την ανάκαμψη του κεφαλαίου, ό,τι και αν υπόσχονται όλα τα κόμματα του συστήματος. Μαζί με τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, παλεύοντας για την κάλυψη των απωλειών τους και την κατάργηση των αντεργατικών, αντιλαϊκών νόμων, πρέπει να διεκδικήσουν κάλυψη όλων των σύγχρονων αναγκών τους, αφού υπάρχουν όλες οι υλικές προϋποθέσεις, όπως δείξαμε στο πρώτο παράδειγμα και χρειάζεται αμφισβήτηση του καπιταλιστικού δρόμου, ανασύνταξη του κινήματος, ισχυρή λαϊκή συμμαχία σε αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Ετσι θα ανατρέψουν την εξουσία του κεφαλαίου, θα επιβάλλουν την εργατική - λαϊκή εξουσία που θα ανοίξει το δρόμο της ευημερίας τους.

Αναδημοσίευση από τον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ

Ι.