Αμερικανικό όνειρο ή μήπως εφιάλτης;

Από Οικοδόμος

Γράφει ο Νίκος Μόττας //

Το νέο μακελειό στο Ρόσμπεργκ του Όρεγκον, με τους 9 νεκρούς και 7 τραυματίες, έρχεται να προστεθεί ως άλλο ένα αιματηρό επεισόδιο στη μακρά ιστορία των ένοπλων επιθέσεων στις ΗΠΑ. Σχολιάζοντας το περιστατικό, η απάντηση του υποψηφιου για το προεδρικό χρίσμα των ρεπουμπλικάνων Τζεμπ Μπους ήταν αφοπλιστική: «Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν». Όσο κυνική κι” αν είναι η δήλωση του, εμπεριέχει μια αλήθεια. Ότι, πράγματι, τέτοιες τραγωδίες είναι συνηθισμένες στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ.
Αν μπαίναμε στη διαδικασία να αναφερθούμε στις ένοπλες επιθέσεις που έλαβαν χώρα μόνο τα τελευταία χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειαζόμασταν τόμους εγκυκλοπαίδειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τα τελευταία 2,5 χρόνια, από το Γενάρη του 2013 μέχρι και σήμερα, έλαβαν χώρα στις ΗΠΑ 994 ένοπλες επιθέσεις με απολογισμό 1.260 νεκρούς και 3.606 τραυματίες (εφημ. Guardian).
Το 2012 ο 20χρονος Άνταμ Λάνζα είχε εισβάλλει σε δημοτικό σχολείο του Νιουτάουν, στην πολιτεία του Κονέκτικατ, σκοτώνοντας 20 μαθητές και έξι ενήλικες. Το 2007 στο Πολυτεχνείο της Βιρτζίνια ένας 22χρονος φοιτητής άνοιξε πυρ σκοτώνοντας 32 άτομα και τραυματίζοντας 17. Ένα χρόνο πριν, το 2006, ένας πατέρας εισήλθε οπλισμένος σε σχολείο της Πενσυλβάνια κρατώντας ομήρους δέκα μαθητές δημοτικού, απ” τους οποίους σκότωσε τους πέντε και αυτοκτόνησε. Το 1999, στο γυμνάσιο του Κόλουμπαϊν, στο Κολοράντο, δύο οπλισμένοι έφηβοι «καθάρισαν» εν ψυχρώ 12 συμμαθητές τους και τη δασκάλα τους, τραυματίζοντας συνολικά 24 άτομα. Το 1989, ένας 26χρονος είχε ανοίξει πυρ με ένα αυτόματο καλάσνικοφ σε νηπιαγωγείο του Κλίβελαντ σκοτώνοντας πέντε μικρά παιδιά και τραυματίζοντας τριάντα. Εάν πάμε πολλές δεκαετίες παλαιότερα, το 1927, θα βρούμε την υπόθεση ενός 55χρονου που σε επιχείρηση αυτοκτονίας αφαίρεσε τη ζωή 38 παιδιών σε σχολείο του Μίσιγκαν.
Οι παραπάνω περιπτώσεις αποτελούν ένα μικρό δείγμα της βίας που ενυπάρχει στα σπλάχνα της αμερικανικής κοινωνίας. Σε τέτοιου είδους περιστατικά, υπάρχουν δύο βασικά επιχειρήματα που δίνονται (απο μέσα ενημέρωσης, ειδήμονες και πάσης φύσεως σχολιαστές) προκειμένου να εξηγήσουν τους λόγους που οδηγούν ανθρώπους υπεράνω υποψίας σε τέτοιες πράξεις. Το σαλεμένο μυαλό του, συνήθως, «μοναχικού» και «ιδιόρρυθμου» δράστη και, κατά δεύτερον, η ύπαρξη του νόμου περί οπλοκατοχής στις ΗΠΑ.
Η εξήγηση αυτή λέει τη μισή αλήθεια. Και αυτό διότι αφήνει έξω απ” το κάδρο του μακελειού, τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες μέσα στις οποίες διαμορφώνονται και οπλίζονται οι μακελάρηδες, αποφασισμένοι να δολοφονήσουν χωρίς οίκτο. Το τραγικό περιστατικό του Κονέκτικατ δε μπορεί να εξηγηθεί απλοϊκά, λαμβάνοντας υπ” όψη μονάχα την (πιθανή) σχιζοφρένεια του κάθε φονιά, ή το γεγονός ότι η οπλοχρησία είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις αμερικανικές πολιτείες. Μπορεί να εξηγηθεί μόνο όταν δούμε τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές δομές και βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχθηκε – και στηρίζεται – η καπιταλιστική υπερδύναμη, η γη του περίφημου «αμερικανικού ονείρου».
Η ιστορία των Ηνωμένων Πολιτείων, από την ίδρυση τους ως ενιαίο κράτος μέχρι και σήμερα, είναι ιστορία γεμάτη ταξική εκμετάλλευση, ρατσισμό, κοινωνική και φυλετική βία, ιμπεριαλιστικούς πολέμους, πολιτισμικές αξίες βασισμένες στον τσαμπουκά, το κέρδος και τη θεοποίηση του χρήματος. Από την σφαγή των αυτοχθόνων ινδιάνικων-ερυθρόδερμων πληθυσμών το 19ο αιώνα από τους λευκούς αποικιοκράτες μέχρι το πρόσφατο περιστατικό στο Κονέκτικατ υπάρχει ένα ολόκληρο ιστορικό βίας, είτε αυτό είναι φανερό, είτε συγκεκαλυμμένο πίσω απ” τη φανταχτερή βιτρίνα του σύγχρονου αμερικανικού λάιφσταϊλ, του Χόλυγουντ και της χλιδής. Και αν το καπιταλιστικό σύστημα της υπερδύναμης προσπαθεί σήμερα να ρίξει τις ευθύνες στον εκάστοτε Μέρσερ ή Λάνζα (και στον κάθε, παράφρονα ή μη, οπλισμένο φονιά) σίγουρα δε μπορεί να αποκρύψει την πλήρη αποσύνθεση του αμερικανικού κοινωνικού ιστού. Σίγουρα δε μπορεί να κρύψει τη γύμνια του «αμερικανικού ονείρου» το οποίο ωσάν ταριχευμένο πτώμα προσπαθεί να το διατηρήσει άθικτο στο μυαλό της αμερικανικής και διεθνούς κοινής γνώμης το καπιταλιστικό σύστημα.
Διότι, οι νόμοι περί οπλοκατοχής μπορεί να οπλίζουν τα χέρια των μακελάρηδων, αλλά τα δολοφονικά ένστικτα είναι «φυτεμένα» στις συνειδήσεις τους από το ίδιο το σύστημα που τους γεννά. Ένα σύστημα του οποίου ο καθρέφτης είναι η ίδια η ιστορία του αμερικανικού καπιταλισμού. Είναι με λίγα λόγια, η Ιστορία:
− Των σφαγιασθέντων ινδιάνικων πλυθησμών το 19ο αιώνα απ” τους αποικιοκράτες που αφού δολοφονούσαν μαζικά, υφάρπαζαν τα υπάρχοντα και τη γη των γηγενών.
− Των εκατομμυρίων αφρικανών σκλάβων-δουλοπάροικων που, όντας ιδιοκτησία λευκών γεωκτημόνων, αναπλήρωναν την έλλειψη εργατικού δυναμικού που είχε ανάγκη η αμερικανική φεουδαρχία του 18ου και 19ου αιώνα – και αργότερα η ανερχόμενη αστική τάξη- προκειμένου να «χτίσει» να αιματοβαμμένα κέρδη της.
− Του απάνθρωπου ρατσισμού κατά των αφροαμερικανών πολιτών που «άνθισε» στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Των δημόσιων λυντσαρισμάτων και εκτελέσεων, της Κου Κλουξ Κλαν και της έλλειψης στοιχειωδών πολιτικών δικαιωμάτων.

“Πως είναι δυνατόν να παριστάνει το φρουρό της ελευθερίας εκείνος που σκοτώνει τα ίδια τα παιδιά του και καθημερινά τα ταπεινώνει για το χρώμα που έχει το δέρμα τους; Πως μπορεί να ποζάρει για φρουρός της ελευθερίας εκείνος που αφήνει ελεύθερους τους δολοφόνους των νέγρων και μάλιστα τους προστατεύει και τιμωρεί το νέγρικο πληθυσμό επειδή απαιτεί να γίνουν σεβαστά τα νόμιμα δικαιώματα του ως ελεύθερων ανθρώπων;”.
Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Ομιλία στη ΓΣ του ΟΗΕ, 11 Δεκέμβρη 1964.

− Της έντονης ταξικής καταπίεσης και εκμετάλλευσης που η αμερικανική εργατική τάξη υφίσταται από συστάσεως των Ηνωμένων Πολιτειών. Της ταυτόχρονης διεύρυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων που εκφράζεται με την ύπαρξη 50 εκατομμυρίων ανασφάλιστων πολιτών, την αύξηση των συσσιτίων στις καπιταλιστικές μεγαλουπόλεις, την ακατάπαυστη θεοποίηση του κέρδους πατώντας επί πτωμάτων, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
− Των κοινωνικών εξεγέρσεων που καταπνίχθηκαν από την αστυνομική βία, όπως οι ταραχές του 1992 στο Λος Άντζελες. Τότε που ο νεαρός αφροαμερικανός εργάτης Rodney King είχε ξυλοκοπηθεί άγρια από αστυνομικούς ξεσηκώνοντας βίαιες αντιδράσεις (συνολικά 53 νεκροί) στη μεγαλούπολη της Καλιφόρνια. Το 2014 ανάλογες στιγμές έζησε η πόλη Φέργκιουσον του Μιζούρι, έπειτα από τη δολοφονία του 18χρονου αφροαμερικανού Michael Brown από τις αστυνομικές αρχές. Την ίδια χρονιά, ο 43χρονος ασθματικός μαύρος μικροπωλητής Eric Garner ξεψύχησε σε δρόμο της Νέας Υόρκης έπειτα από άγρια επίθεση αστυνομικών οι οποίοι κυριολεκτικά τον έπνιξαν στην προσπάθεια να τον συλλάβουν.
− Των εγκληματικών ιμπεριαλιστικών στρατιωτικών επεμβάσεων του στρατού των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ σε πλειάδα χωρών όπως: Κορέα, Καμπότζη, Βιετνάμ, Χιλή, Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Λιβύη. Επεμβάσεις που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ΗΠΑ είθισται να παρουσιάζουν στον αμερικανικό λαό άλλοτε ως «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», άλλοτε ως «διάδοση των δημοκρατικών αξιών», «προστασία του ελεύθερου κόσμου», «μάχη του καλού ενάντια στο κακό» και άλλα τινά.
− Της κουλτούρας των κινηματογραφικών ταινιών δράσης που αναγάγουν, έστω και υποσυνείδητα, σε ήρωες τους σκληροτράχηλους «ράμπο» και τους κατά συρροή δολοφόνους, τους ισχυρούς που επιβιώνουν σε μια κοινωνική ζούγκλα.
− Της νομοθεσίας περί οπλοκατοχής που έχει επιτρέψει να κυκλοφορούν στις ΗΠΑ περί τα 250 εκατομμύρια όπλα (στοιχεία της Εθνικής Ένωσης Όπλων) και να υπάρχουν 88.8 όπλα ανα 100 κατοίκους στη χώρα.
Ασφαλώς, ο λόγος της ύπαρξης αυτής της νομοθεσίας (ένας ανήλικος 11 χρόνων δύναται να αγοράσει όπλο) πρέπει να αναζητηθεί προτίστως στα κέρδη που αποκομίζουν οι εταιρείες που κατασκευάζουν τα όπλα και όχι στη δήθεν ανάγκη… για προστασία από εγκληματίες. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, πολιτικοί, μέλη του Κογκρέσου και της Γερουσίας, είναι απόλυτα συμμέτοχοι στο έγκλημα. Από την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα το 2008 και έπειτα η εταιρεία όπλων Ruger σημείωσε αύξηση του τζίρου κατά 98%, από 117 εκατομ. δολάρια σε 232 εκατομ. δολάρια. Το άλλο μονοπώλιο όπλων, η Winchester, σημείωσε κατά την ίδια περίοδο αύξηση κερδοφορίας κατά 33%.
Τα αμερικανικά μονοπώλια κατασκευής όπλων συνεργάζονται άψογα με το πανίσχυρο λόμπυ της Εθνικής Ένωσης Όπλων (National Rifle Association). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εταιρείες δίνουν ποσοστά των πωλήσεων στην Ένωση, όπως για παράδειγμα η Crimson Trace η οποία δίνει το 10% των κερδών της στον – κατά τα λοιπά – …«μη κερδοσκοπικό» οργανισμό του NRA.
Συνολικά, μέσα σε μια πενταετία (2008-2013) η βιομηχανία κατασκευής ελαφρύ οπλισμού (πιστόλια, καραμπίνες, πυρομαχικά) στις ΗΠΑ αύξησε τις πωλήσεις της σε τέτοιο βαθμό ώστε μέχρι το τέλος του 2013 να έχει καταγράψει κέρδη 14.7 δισεκατομμυρίων δολαρίων!
Όλα αυτά – σημειώστε – συμβαίνουν στις ΗΠΑ όπου το 1% του πληθυσμού κατέχει περιουσία περισσότερη από το 35% του παραγόμενου πλούτου στη χώρα. Πρόκειται για την ίδια χώρα που 49 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, όπου 47 εκατομμύρια αμερικανοί πολίτες τρέφονται με προγράμματα επικουρικής σίτισης (με το «δελτίο»).

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, λοιπόν, την επονομαζόμενη και «γη των γενναίων και την οικία της ελευθερίας», δεν έχουν όλοι οι πολίτες πρόσβαση στη δωρέαν κοινωνική ασφάλιση και υγεία – όλοι όμως έχουν πρόσβαση στην αγορά όπλων. Δεν είναι στην Κούβα ή τη Βόρειο Κορέα που υπάρχουν πολίτες δεύτερης και τρίτης κατηγορίας, αλλά στη λαμπερή καπιταλιστική υπερδύναμη. Το καπιταλιστικό, εκμεταλλευτικό σύστημα είναι αυτό που γεννά τη βία, καθώς εμπεριέχει μέσα του τον σπόρο της κοινωνικής ζούγκλας, όπου ο δολιότερος, ο κατέχων τα μέσα, ο πιο ικανός στην ίντριγκα και την «καπατσοσύνη», κατακτά το ύψιστο ιδανικό, δηλαδή το κέρδος. Πρόκειται για το ίδιο σύστημα το οποίο, είτε με μονεταριστικές, είτε με νεοφιλελεύθερες, είτε με κεϋνσιανές συνταγές (τύπου Ομπάμα) δεν αλλάζει και δεν καλωπίζεται.
Και όταν σε μια κοινωνία καλλιεργούνται ιδανικά βασισμένα στο χρήμα, τη βία και την ανισότητα τότε τραγωδίες όπως αυτή του Όρεγκον δε μπορούν παρά να είναι, όπως είπε ο Μπους, «συνηθισμένο φαινόμενο».