Aπό το ΚΚΕ στην Ασφάλεια

Aπό το ΚΚΕ στην Ασφάλεια

Το ΚΚΕ δοκιμάστηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, οπότε γνώρισε πρώτη φορά τόσο σκληρές συνθήκες διωγμών και αντικομμουνιστικών μεθόδων. Τότε, δίπλα στους ηρωικούς νεκρούς του, τον γραμματέα της ΟΚΝΕ Χρήστο Μαλτέζο που εκπαραθυρώθηκε στις 22-11-1938, το δάσκαλο Παύλο Σταυρίδη που δολοφονήθηκε από το απόσπασμα Μπουγά στις φυλακές Ακροναυπλίας το 1937, τον Νίκο Βαλλιανάτο που εκπαραθυρώθηκε από την Ασφάλεια το 1938, τους 41 νεκρούς από την πείνα στον Αη-Στράτη και πολλούς ακόμα, δίπλα στους χιλιάδες των άγρια βασανισμένων που στάθηκαν αλύγιστοι, υπήρξαν και κάποια στελέχη που πέρασαν με το μέρος του αστικού κράτους και συγκρότησαν, με τις εντολές της Ασφάλειας, την τότε "Προσωρινή Διοίκηση", τη χαφιέδικη Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ.  

Αυτό υπήρξε ένα από τα ισχυρότερα οργανωπολιτικά πλήγματα που δέχθηκε ποτέ το ΚΚΕ με διαστάσεις που έπληξαν σοβαρά το κύρος και την υπόστασή του. 

Στο σημείο αυτό εξετάζουμε τα βιογραφικά στοιχεία μερικών από τους πιο γνωστούς συνεργάτες της Ασφάλειας και προδότες της τάξης τους.

Δημήτρης Κουτσογιάννης: Γενήθηκε το 1898 στον Πόντο. Υπήρξε καθοδηγητικό στέλεχος της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ, υπεύθυνος του παράνομου τυπογραφείου του Ριζοσπάστη και συνεργάζονταν με την Ασφάλεια από το 1927. Δρούσε με το ψευδώνυμο Δημητριάδης. Παρείχε στοιχεία για δεκάδες κομμουνιστές που καταδικάστηκαν επί μεταξικής δικτατορίας και οδήγησε πολλούς από αυτούς μέχρι και την Ακροναυπλία. Κατά τα Δεκεμβριανά το 1944, πιάστηκε από την ΟΠΛΑ και εκτελέστηκε. 

Μανόλης Μανωλέας: Γεννήθηκε το 1900 στη Σάμο με το όνομα Αντώνης Κρητικός. Υπήρξε υποψήφιος και βουλευτής Πειραιά του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ) το 1932 και το 1936. Με την δικτατορία του Μεταξά κρατήθηκε, κατά σειρά, στις φυλακές Ανάφης, Αίγινας και Κέρκυρας, στην Ακτίνα Θ' μαζί με τον Ζαχαριάδη. Το Δεκέμβρη του 1938 στην Κέρκυρα υπέγραψε δήλωση αποκήρυξης του Κομμουνισμού και αποφυλακίστηκε. Σημαντικό ρόλο στην απόφασή του αυτή λέγεται ότι έπαιξε ο φριχτός θάνατος λίγες μέρες πριν του Χρήστου Μαλτέζου.

Μετά την αποφυλάκιση εντάχθηκε στην ΕΟΝ και συνεργάστηκε με τις αρχές ασφαλείας. Με εντολή του Μανιαδάκη μαζί με άλλους πρώην κομμουνιστές που είχαν ενταχθεί στην Ασφάλεια συγκρότησε στα τέλη του 1939 την Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ, το συνδεδεμένο με τις αρχές "καθοδηγητικό" όργανο του ΚΚΕ, με σκοπό να εξαρθρωθεί ο πραγματικός παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ και να συλληφθούν τα μέλη του ΚΚΕ που αγνοούσαν το ρόλο της ΠΔ.

Το 1940 ο Μανωλέας από κοινού με άλλα στελέχη της Ασφάλειας, της χωροφυλακής και άλλα δεξιά και ακροδεξιά στοιχεία συγκρότησαν την Εθνική Σοσιαλιστική Πανελλήνια Οργάνωση (ΕΣΠΟ) στα πρότυπα άλλων ναζιστικών και φασιστικών κομμάτων. Η ΕΣΠΟ δεν κατόρθωσε να αποκτήσει μαζικό χαρακτήρα. Από το 1943 και μετά ο Μανωλέας συνεργάστηκε με τις γερμανικές ναζιστικές αρχές στο κατοχικό ραδιόφωνο και το Γραφείο Τύπου της γερμανικής πρεσβείας, ενώ διάφορα αντικομμουνιστικά και αντιεαμικά άρθρα του δημοσιεύτηκαν στον κατοχικό τύπο. Η δοσιλογική δράση του τον κατέστησε στόχο της ΟΠΛΑ, η οποία τον εκτέλεσε τον Γενάρη του 1944 έξω από το τραμ στην οδό Θησέως στην Καλλιθέα.

Τηλέμαχος Μήτλας: Γεννήθηκε στα Τρίκαλα Θεσσαλίας και οργανώθηκε από τα νιάτα του στο ΚΚΕ. Έφθασε μέχρι και στο ΠΓ του κόμματος. Κατά την μεταξική δικτατορία συνελήφθη από την Ασφάλεια Αθηνών και σύντομα αποφάσισε να συνεργαστεί μαζί τους. Ο Μήτλας απέδρασε από τη φυλακή του με σκηνοθετημένη απόδραση από την Ασφάλεια. Τους παρέδοσε ένα μεγάλο κομμάτι του αρχείου του ΚΚΕ και κατέδοσε στοιχεία που οδήγησαν σε πολλές συλλήψεις κομματικών στελεχών. Βοήθησε στην συγκρότηση της ΠΔ του ΚΚΕ μαζί με τον Μανωλέα.

Μιχάλης Τυρίμος: Γεννήθηκε το 1908 στη Λέσβο. Το 1926 εντάχθηκε στο ΚΚΕ και δημιούργησε ο ίδιος την Οργάνωση Λέσβου της ΟΚΝΕ. Εργαζόταν ως μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα. Το 1929 φυλακίστηκε λόγω του Ιδιωνύμου και ένα χρόνο αργότερα θήτευσε, μαζί με άλλους εξόριστους κομμουνιστές στον πειθαρχικό ουλαμό Καλπακίου. Από το 1931 αναλαμβάνει διάφορες καθοδηγητικές θέσεις στο ΚΚΕ ενώ στέλνεται και για σπουδές στις κομματικές σχολές ΚUΤV (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής).

Τον Μάρτη του 1934 στο 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Δύο χρόνια αργότερα, το 1936 ο Τυρίμος εκλέχθηκε βουλευτής Λέσβου του ΚΚΕ με το Παλλαϊκό Μέτωπο ενώ ανέλαβε και τη διεύθυνση του Ριζοσπάστη. Ως βουλευτής ο Τυρίμος ζήτησε τη δημιουργία Εφετείου στη Λέσβο, ωστόσο ο αγώνας του διακόπηκε από το ξέσπασμα της μεταξικής δικτατορίας.

Μετά το ξέσπασμα της μεταξικής δικτατορίας, ο Τυρίμος πέρασε στην παρανομία. Συνελήφθη το 1938 και μεταφέρθηκε στις φυλακές της Αίγινας. Αργότερα, το 1939, οι μεταξικές αρχές τον μετέφεραν στις φυλακές της Κέρκυρας, στην Αχτίνα Θ' στην οποία κρατούνταν πλήθος κορυφαίων στελεχών του ΚΚΕ. Μετά από μερικές μέρες από τη μεταφορά του, κατά τις οποίες απέφυγε κάθε επικοινωνία με τα υπόλοιπα στελέχη - τα οποία επικοινωνούσαν μεταξύ τους κυρίως με σήματα μορς- ο Τυρίμος υπέγραψε δήλωση αποκήρυξης του Κομμουνισμού, και ζήτησε να περάσει στην υπηρεσία του μεταξικού καθεστώτος.

Ο Τυρίμος τέθηκε επικεφαλής της επιχείρισης διώξης του Κομμουνισμού και αποτέλεσε τον κυριότερο σύμβουλο του Μανιαδάκη. Επιπλέον στα τέλη του 1939 ανέλαβε την ευθύνη για το σχηματισμό του νέου -υπό τη διεύθυνση της Ασφάλειας- καθοδηγητικού κέντρου του ΚΚΕ, της Προσωρινής Διοίκησης, η οποία είχε στόχο να προκαλέσει σύγχυση στους κόλπους των Κομμουνιστών, να οδηγήσει στη σύλληψη τα ελεύθερα στελέχη του ΚΚΕ που αγνοούσαν το ρόλο της ΠΔ και να εξαρθρώσει τον πραγματικό παράνομο καθοδηγητικό μηχανισμό του ΚΚΕ.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Τυρίμος κλήθηκε από αξιωματικούς της Ασφάλειας να συμμετάσχει στην συγκρότηση της νεοϊδρυθείσας ΕΣΠΟ, αλλά παρά την αρχική συμμετοχή του, γρήγορα διαχώρισε τη θέση του. Αργότερα συμμετείχε στην υπηρεσία πληροφοριών του Τσιγάντε. Παράλληλα συνδέθηκε και με κύκλους του ΕΔΕΣ. Το καλοκαίρι του 1944 κλήθηκε από αξιωματικούς της Ασφάλειας στην Εύβοια, όπου συμμετείχε στη συγκρότηση των τοπικών Ταγμάτων Ασφαλείας. 

Αμέσως μετά την Απελευθέρωση συνελήφθη από την Πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ, και οδηγήθηκε στην καθοδήγηση του ΚΚΕ. Εκεί έγραψε λεπτομερείς εκθέσεις για τη στάση του την περίοδο 1936-1944. Τον Γενάρη του 1945, λίγο πριν τη Συνθήκη της Βάρκιζας, εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ ως δωσίλογος και προδότης.

Γιάννης Μιχαηλίδης: Υπήρξε μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ που μεταφέρθηκε στις Φυλακές Κερκύρας από τη μεταξική δικτατορία. Ο Μιχαηλίδης εκεί θα λάβει κομματική εντολή για να υπογράψει δήλωση ούτως ώστε να ελευθερωθεί, να ξανασυνδεθεί με τα παράνομα μέλη του κόμματος και να ξεκαθαρίσει το κόμμα από τους πράκτορες που δρούσαν στους κόλπους του. Ωστόσο, στη προσπάθεια σύνδεσης του με τον παράνομο μηχανισμό ο Μιχαηλίδης μπλέκεται στα δίχτυα της Ασφάλειας. Ο ίδιος αργότερα θα αρνηθεί την συνεργασία του με την Ασφάλεια. Το 1944 συλλαμβάνεται από την ΟΠΛΑ δικάζεται και αθωώνεται.