Μεγαθήρια σε συσκευασία ... «συνεταιρισμού»

Μεγαθήρια σε συσκευασία ... «συνεταιρισμού»

Αποκαλυπτικό το παράδειγμα του ισπανικού επιχειρηματικού κολοσσού «Mondragon Corporation»

«Συνεταιριστής» - εργαζόμενος σε εταιρεία του ομίλου της «Mondragon» που κατασκευάζει ποδήλατα

Οσο κι αν η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει τις «συνεταιριστικές επιχειρήσεις» σαν οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται παράλληλα και έξω από τη συνολική λειτουργία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η διεθνής εμπειρία επιβεβαιώνει πλέον και με παραδείγματα τη θεωρητική ανάλυση που λέει ότι η εξέλιξη αυτών των επιχειρήσεων είναι η μετατροπή τους σε καπιταλιστικές επιχειρήσεις, η μετατροπή της συλλογικής ιδιοκτησίας σε μετοχική, σε συγκέντρωση της ιδιοκτησίας σε ορισμένους μεγαλομετόχους.
Η εξέλιξη αυτή είναι αναπόφευκτη, ανεξάρτητα από τον πραγματικό τρόπο που θα συμβεί και ο οποίος σχετίζεται είτε με την αναγκαία σε κάποια φάση εισροή κεφαλαίου, είτε με την παγιοποίηση και τη σταδιακή μετατροπή του διευθυντικού μηχανισμού σε ιδιοκτήτες της επιχείρησης, είτε με την πτώχευση και διάλυσή τους.

Τεράστιοι επιχειρηματικοί όμιλοι

Κλασικό παράδειγμα είναι η εταιρεία «Mondragon Corporation». Είναι ένας τεράστιος όμιλος επιχειρήσεων, η 7η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ισπανία. Πρόκειται για μια «συνομοσπονδία» εργατικών συνεταιρισμών, που ξεκίνησε από μια βιοτεχνία ειδών θέρμανσης το 1956. Σήμερα απασχολεί δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, περιλαμβάνει 289 επιχειρήσεις (οι 110 συνεταιριστικές) και δραστηριοποιείται στους τομείς της βιομηχανίας, της διανομής, στο χρηματοπιστωτικό και στην εκπαίδευση.
Οι εργαζόμενοι που είναι και συνεταιριστικά μέλη του ομίλου, είναι λιγότεροι από το ένα τρίτο του συνόλου των εργαζομένων. Δηλαδή, περισσότερα από τα 2/3 των εργαζομένων είναι μισθωτοί, όπως σε οποιαδήποτε άλλη καπιταλιστική επιχείρηση. Ωστόσο, σε όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι συνιδιοκτήτες και ότι γι' αυτό η συνδικαλιστική δράση είναι αχρείαστη.
Να τι γράφεται στο επίσημο site της «Mondragon»: «Στους συνεταιρισμούς μας, οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι μέλη ενός συγκεκριμένου συνδικάτου σε ατομική βάση, αλλά δεν υπάρχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση στο σύνολο της εταιρείας (σ.σ. σε ελεύθερη μετάφραση δεν υπάρχουν σωματεία σε επίπεδο επιχείρησης), καθώς οι εργάτες είναι και ιδιοκτήτες. Ο ρόλος που παίζουν τα συνδικάτα στις συμβατικές επιχειρήσεις καθίσταται περιττός».
Για να γίνει κάποιος συνεταιριστικό μέλος στη «Mondragon», θα πρέπει να έχει τα επαγγελματικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση εργασίας που ζητάει και η προσχώρησή του να εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται να καταβάλει ένα ποσό για την εγγραφή του, το οποίο το 2009 άγγιζε τις 13.000 ευρώ! Η λειτουργία αυτή ελάχιστα διαφέρει από την αγορά μετοχών μιας «καθωσπρέπει» καπιταλιστικής επιχείρισης.
Το 1992, η εταιρεία απασχολούσε 25.322 εργαζόμενους και 92.773 το 2008. Μέχρι το 2009, πάνω από 7.000 εργαζόμενοι είχαν χάσει τη δουλειά τους, ενώ σήμερα η «Mondragon» απασχολεί 74.117 εργαζόμενους. Δηλαδή, μέσα σε έξι χρόνια έχασαν τη δουλειά τους 18.656 εργαζόμενοι και το προσωπικό μειώθηκε κατά 20%. Είναι προφανές ότι οι αυξομοιώσεις στο προσωπικό δεν μπορούν να σχετίζονται παρά μόνο με τις αυξομοιώσεις στην παραγωγή ή με την αναδιάρθρωση του ομίλου προκειμένου να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά του. Ο,τι, δηλαδή, συμβαίνει σε κάθε καπιταλιστική επιχείρηση, ιδιαίτερα αυτού του μεγέθους.

Προσαρμογή στις «ανάγκες της αγοράς»

Ιδιαίτερη αξία έχει να αναφέρουμε την περίπτωση της «Fagor Electrodomsticos», που κατά πολλούς αποτελούσε τη ναυαρχίδα του ομίλου «Mondragon». Η «Fagor», επιχείρηση κατασκευής ηλεκτρικών οικιακών συσκευών, πτώχευσε το Νοέμβρη του 2013 λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, συμπαρέσυρε τον κλάδο των κατασκευών και μαζί την αγορά ηλεκτρικών ειδών. Μέχρι τότε, η «Fagor» ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών στην Ισπανία και η πέμπτη στην Ευρώπη!
Το σκεπτικό με το οποίο το Συνεταιριστικό Γενικό Συμβούλιο της «Mondragon» αποφάσισε ομόφωνα να κλείσει την εταιρεία, είναι αποκαλυπτικό.
Καταρχάς, επισημαίνεται πως «η εταιρεία δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες της αγοράς και η χρηματοδότηση που απαιτεί δε διασφαλίζει το επιχειρηματικό της μέλλον». Πιο κάτω σημειώνεται: «Ενα από τα θέματα - κλειδιά αφορούν την ικανότητα της "Fagor" να ανταγωνιστεί στην παγκόσμια αγορά και να προσαρμοστεί σε όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν σε έναν τομέα ο οποίος διακρίνεται για τους νέους ανταγωνιστές και τις νέες επιχειρησιακές στρατηγικές. Αυτό ισχύει για κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως του νομικού της καθεστώτος».
Τι παραπάνω από τις παραδοχές αυτές χρειάζεται για να αποδειχτεί πως για όλες τις επιχειρήσεις στον καπιταλισμό, «ανεξαρτήτως νομικού καθεστώς», ισχύουν οι ίδιοι αδήριτοι νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας, από τους οποίους κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει;
Οσο για την ...αλληλεγγύη που προάγει η λεγόμενη «κοινωνική οικονομία», φτάνει να αναφέρουμε τα λόγια του Γενικού Συμβουλίου της «Mondragon», το οποίο επισημαίνει πως η «Mondragon» είναι μεν «μια ένωση ανεξάρτητων αυτοδιαχειριζόμενων συνεταιρισμών» και πως «η εταιρεία προστατεύει τα συμφερόντων όλων των συνεταιριστικών μελών της», ωστόσο «η ευθύνη για τη διαχείριση της επιχείρησής τους (σ.σ. εννοεί τα συνεταιριστικά μέλη της «Fagor») βρίσκεται στον καθένα ατομικά. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες που επηρεάζουν τη "Fagor" δεν έχουν καμία σχέση με τους άλλους συνεταιρισμούς εντός της εταιρείας»!