Η "διαθήκη" του Λένιν ... και η συνέχεια (Ι) - Τροτσκισμός ή λενινισμός ?

 Η "διαθήκη" του Λένιν ... και η συνέχεια (Ι) - Τροτσκισμός ή λενινισμός ?

   Στις 20 Νοέμβρη του 1922 ο Λένιν εκφώνησε τον τελευταίο του λόγο στους βουλευτές του Σοβιέτ της Μόσχας. Απο τον Δεκέμβρη του 1922 επιδεινώθηκε σοβαρά η υγεία του και ως τον Μάρτη του 1923, ο Λένιν υπαγόρευσε τα τελευταία του άρθρα (Σελίδες ημερολογίου, Για το συνεταιρισμό, Πως να αναδιοργανώσουμε την Εργατοαγροτική επιθεώρηση, Για την επαναστασή μας, Κάλλιο λιγότερα και καλύτερα) και τα γράμματα “Γράμμα προς το συνέδριο”, “Για την ανάθεση νομοθετικών λειτουργιών στην Κρατική επιτροπή σχεδίου” και “Σχετικά με το ζήτημα των εθνικοτήτων”. Ο Λένιν στα τελευταία αυτά άρθρα γενίκευσε την πείρα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και πλούτισε την μαρξιστική θεωρία με σπουδαία συμπεράσματα. Η πάλη ενάντια στον καπιταλισμό είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πάλη ενάντια σε κάθε μορφή οπορτουνισμού. Ανάμεσα στον καπιταλισμό και στον σοσιαλισμό δεν υπάρχει άλλη μεταβατική μορφή εξουσίας. Οι επαναστάσεις δεν γίνονται κατά παραγγελία, ούτε εξάγονται. Η πρωτοπορία απο μόνη της δεν μπορεί να νικήσει. Με την βοήθεια του νικηφόρου προλεταριάτου άλλων χωρών, υπάρχει η προοπτική περάσματος καθυστερημένων χωρών στον σοσιαλισμό, παρακάμπτοντας τον καπιταλισμό. Οι ιμπεριαλιστές οπωσδήποτε θα συγκρουστούν ξανά μεταξύ τους – η “ειρήνη” τους είναι μόνο φαινομενική. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα κομμουνιστικά κόμματα ... είναι η απόσπαση απο τις μάζες.

   Στις 17 με 25 Απρίλη του 1923 έγινε το ΧΙΙ συνέδριο του ΚΚΡ (μπ). Ο Λένιν απουσίαζε λόγω της ασθενειάς του. Επρεπε να επιλυθούν προβλήματα που προέκυπταν απο την εφαρμογή της ΝΕΠ με κυριότερο το πρόβλημα της εμπορευματικής κυκλοφορίας (οι τιμές των βιομηχανικών προιόντων ήταν αναλογικά πολύ ψηλότερες απο τις τιμές των αγροτικών με αποτέλεσμα τελικά η βιομηχανική παραγωγή να ολοκληρώνεται με ψηλό κρατικό κόστος και παράλληλα να παράγεται πληθώρα απούλητων εμπορευμάτων.) Αποφασίσθηκε η ενοποίηση και η μείωση των φόρων απο την αγροτιά καθώς και η ακόμα μεγαλύτερη ελάφρυνση των πιό φτωχών αγροτών. Ο Τρότσκι έφτασε στο σημείο να προτείνει κλείσιμο εργοστασίων επειδή δούλευαν με παθητικό (υποβαθμίζοντας έτσι την σημασία του κεντρικού σχεδιασμού, χωρίς μάλιστα να υπολογίζει τους εργάτες που θα στραφούν ενάντια στο σοβιετικό κράτος), ρίχνοντας το σύνθημα της “δικτατορίας της βιομηχανίας”.

   Ο τυχοδιώκτης Τρότσκι υποστήριζε την απόλυτη προτεραιότητα στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και μάλιστα της βιομηχανίας των μέσων παραγωγής (δηλαδή της βαριάς βιομηχανίας) που αναπότρεπτα θα είχε σαν αποτέλεσμα απο την μιά την υποβάθμιση της παραγωγής των ειδών πλατιάς κατανάλωσης (ελαφριά βιομηχανία) και απο την άλλη η υπέρμετρη ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας θα αφαιρούσε πολύτιμους πόρους απο την αναγκαία ανάπτυξη της ήδη καθυστερημένης αγροτικής παραγωγής (το κυριότερο σοσιαλιστικό καθήκον ήταν να συμπλησιάσει το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της βιομηχανίας και της αγροτικής παραγωγής μέσω μόνο ενός δρόμου. Της μηχανοποίησης της αγροτικής παραγωγής. Μόνο τότε θα μπορούσε και η αγροτική παραγωγή να περάσει σε σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής.) Αυτή η οικονομική πολιτική, αντίθετα, θα διεύρηνε το χάσμα βιομηχανίας και αγροτικής οικονομίας με αποτέλεσμα το σοβιετικό κράτος να αναγκασθεί να καταφύγει σε ιδιωτικά κεφάλαια για την εξισορρόπηση της αντίθεσης που θα προέκυπτε απο την εφαρμογή του τροτσκιστικού σχεδίου. Η λύση θα ήταν ο αναγκαίος και ορθός κεντρικός σχεδιασμός που θα καθόριζε τον βέλτιστο τρόπο κατανομής ανάμεσα στους τρείς τομείς (βαριά και ελαφρά βιομηχανία και αγροτική παραγωγή). Οι θέσεις του Τρότσκι προφανώς (όταν διατυπώνονται απο έναν τόσο ευφυή θεωρητικό) δεν μπορεί παρά να είχαν και πολιτικό αποτέλεσμα. Και αυτό θα ήταν η δυσαρέσκεια των εργαζομένων απο τις ελλείψεις καταναλωτικών προιόντων αλλά και των βασικών αγροτικών με την ταυτόχρονη δημιουργία αντιθέσεων ανάμεσα στους βιομηχανικούς εργάτες (που θα βελτίωναν την θέση τους) και στους αγρότες (των οποίων η θέση θα χειροτέρευε παραπέρα). Στην ουσία ο Τρότσκι πρότεινε την βιομηχανική ανάπτυξη μέσω της εκμετάλλευσης της αγροτιάς και την παράλληλη καταφυγή του κράτους στους εξωτερικούς δανεισμούς. Είναι απίθανο (ως και ύποπτο) να μην κατανοούσε ο κατά τα άλλα ευφυής Τρότσκι οτι τέτοιες διαδικασίες θα οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στην άμεση κατάρρευση της σοβιετικής εξουσίας. Οσο ο Λένιν αποσύρονταν ανήμπορος απο την αρρώστια του, τόσο άρχιζε να εκδηλώνεται ο αντιλενινισμός του Τρότσκι που αργότερα προσπάθησε να τον κρύψει πίσω απο τον αντισταλινισμό. Ασχέτως της κριτικής του Λένιν ... και στον Στάλιν και στον Τρότσκι δεν παύει να αποτελεί εξόφθαλμο αντιλενινισμό η επιδίωξη της “δικτατορίας της βιομηχανίας” επί της αγροτικής παραγωγής.

    Ουσιαστικά απο τον Απρίλη του 1923 ο Λένιν λόγω της βαρειάς αρρώστιας του, τέθηκε εκτός μάχης. Ο Τρότσκι άρχισε ξανά την γνωστή τακτική του μέσα στο κόμμα. Αντί να δίνει την μάχη στα όργανα για την επικράτηση των αποψεών του, άρχισε την ανοιχτή φραξιονιστική δράση ( παρά την απόφαση του Χ συνεδρίου) με σχέδιο την κατάκτηση της ηγεσίας του κόμματος ή την διασπασή του. Πετάει ξεδιάντροπα την μάσκα του λενινιστή και ανοιχτά πιά τίθεται ενάντια στην πολιτική της ΝΕΠ ... που όσο ήταν ενεργός ο Λένιν την υποστήριζε. Η ΧΙΙΙ συνδιάσκεψη του ΚΚΡ (μπ) (Γενάρης του 1924) καταδίκασε επίσημα τον Τρότσκι και απέδωσε την δράση του στην αναμενόμενη όξυνση της ταξικής πάλης από την εφαρμογή της ΝΕΠ και την αναπόφευκτη ενίσχυση των κουλάκων και των νέπμαν.[Νέπμαν: αυτοί που μπορούσαν να αναπτύξουν επιχειρηματικές δραστηριότητες στα πλαίσια της ΝΕΠ.] Στην απόφαση της συνδιάσκεψης ο τροτσκισμός χαρακτηρίστηκε ως μικροαστική παρέκκλιση. 
   Στις 21 Γενάρη του 1924 πέθανε ο Βλαντιμίρ Ιλιτς Λένιν.

    Απο την 23 ως την 31 Μάη του 1924 έγινε το ΧΙΙΙ συνέδριο του ΚΚΡ (μπ), το πρώτο μετά τον θάνατο του Λένιν. Βασικό θέμα του συνεδρίου ήταν το ζήτημα της συνεταιριστικής οργάνωσης των αγροτών. Απο τις τελευταίες παρακαταθήκες του Λένιν ήταν η αναλυσή του πως η εθελοντική συνεταιριστική οργάνωση είναι η βασικότερη διαδικασία προετοιμασίας και τραβήγματος της αγροτιάς στην σοσιαλιστική αγροτική ανάπτυξη και στην εδραίωση της συμμαχίας της με την εργατική τάξη. Εξάλλου ήταν και το βασικό αντίμετρο στην αναπόφευκτη απο την ΝΕΠ, κουλάκικη ανάπτυξη και στην επεκτεινόμενη οικονομική υποδούλωση των φτωχών αγροτών στους κουλάκους. Το συνέδριο επίσης επιβεβαίωσε την ορθότητα της απόφασης για την ελάττωση των τιμών των βιομηχανικών προιόντων που είχε σαν αποτέλεσμα την επέκταση της μερίδας του κράτους στο εμπόριο (και ειδικά στο χονδρικό) και τον παραπέρα εκτοπισμό του ιδιωτικού κεφαλαίου. Σε αυτό το συνέδριο δεν παρουσιάστηκαν ανοιχτές εκδηλώσεις των αντιπολιτευτικών ομάδων (προφανώς απο σκοπιμότητα για τον λόγο οτι οι διαφορετικές απόψεις ήταν δεδομένο ότι υπήρχαν, αλλά οι Τρότσκι, Μπουχάριν κλπ ή δεν τόλμησαν, ή επέλεξαν για άλλους λόγους να μην τις διατυπώσουν στο συνέδριο ! Αν όχι στο συνέδριο ... τότε πού ?? Προφανώς είχαν επιλέξει άλλη τακτική.)
   Στο συνέδριο ανακοινώθηκε το «Γράμμα προς το συνέδριο» του Λένιν. Θα παρατεθεί αυτούσιο με τον τρόπο που το έγραψε ο Λένιν.

ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Ι [23/12/1922] 
Θα πρότεινα σ’ αυτό το Συνέδριο να γίνουν μια σειρά από αλλαγές στο πολιτικό μας καθεστώς. Θέλω να σας μιλήσω για μερικά ζητήματα στα οποία δίνω την πιο μεγάλη σημασία. Στην πρώτη γραμμή βάζω την αύξηση του αριθμού των μελών της ΚΕ, που μπορεί να φτάσει μέχρι μερικές δεκάδες ή ακόμη και εκατό άτομα. Νομίζω ότι αν δεν επιχειρήσουμε μια τέτοια μεταρρύθμιση, ένας μεγάλος κίνδυνος απειλεί την Κεντρική Επιτροπή, σε περίπτωση που η πορεία των γεγονότων δεν θα είναι αρκετά ευνοϊκή για μας (και δεν μπορούμε να υπολογίζουμε σε μια τέτοια ευνοϊκή πορεία). Μετά, σκοπεύω να προτείνω το Συνέδριο να δόσει νομοθετική ισχύ σ’ ορισμένες αποφάσεις της Κρατικής Επιτροπής Σχεδίου, ικανοποιώντας απ’ αυτή την άποψη, ως έναν ορισμένο βαθμό και κάτω από ορισμένους όρους τον σύντροφο Τρότσκι. Οσον αφορά το πρώτο σημείο, δηλαδή την αύξηση του αριθμού των μελών της ΚΕ, νομίζω ότι αυτό είναι απαραίτητο και για την ανύψωση του κύρους της ΚΕ και για τη βελτίωση της δουλιάς του διοικητικού μας μηχανισμού, αλλά και για την πρόβλεψη συγκρούσεων ανάμεσα σε μικρά τμήματα της ΚΕ που θα μπορούσαν να αποκτήσουν εξαιρετική σημασία για το μέλλον του Κόμματος. Μου φαίνεται πως το Κόμμα μας έχει κάθε δικαίωμα να ζητήσει από την εργατική τάξη 50 με 100 μέλη για την Κεντρική Επιτροπή, και πως μπορεί να τα πάρει, χωρίς μεγάλη υπερένταση των δυνάμεων της εργατικής τάξης. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα δυνάμωνε σημαντικά τη σταθερότητα του Κόμματός μας και θα διευκόλυνε την πάλη του ενάντια στην περικύκλωση εχθρικών κρατών, που κατά τη γνώμη μου μπορεί και πρέπει να οξυνθεί πολύ στο άμεσο μέλλον. Νομίζω πως η σταθερότητα του Κόμματός μας, θα κέρδιζε χίλιες φορές χάρη σ’ ένα τέτοιο μέτρο. 
Έγραψε: Μ. Β.  
Λένιν
ΙΙ [24/12/1922] 
Όταν μιλώ παραπάνω για τη σταθερότητα της Κεντρικής Επιτροπής, εννοώ τα μέτρα που πρέπει να παρθούν ενάντια σ’ ένα σχίσμα, εφόσον γενικά μπορούν να παρθούν τέτοια μέτρα. Γιατί, φυσικά, ο λευκοφρουρός της «Ρούσκαγια Μισλ» (μου φαίνεται πως πρόκειται για τον Σ.Σ. Όλντενμπουργκ) είχε δίκιο, όταν, πρώτο, πόνταρε, στα λευκοφρουρίτικα παιχνίδια του ενάντια στη Σοβιετική Ρωσία, στη διάσπαση του Κόμματός μας, και όταν, δεύτερο, για τη διάσπαση αυτή πόνταρε στις σοβαρότατες διαφωνίες μέσα στο Κόμμα. Το Κόμμα μας στηρίζεται σε δυο τάξεις και γι’ αυτό είναι ενδεχόμενη η αστάθεια του και αναπόφευκτη η κατάρρευση του, αν ανάμεσα στις δυο αυτές τάξεις δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια συμφωνία. Στην περίπτωση αυτή, το να πάρει κανείς τούτα ή εκείνα τα μέτρα και γενικά το να συζητά για σταθερότητα της ΚΕ μας είναι πράγμα ανώφελο. Σε μια τέτοια περίπτωση κανένα μέτρο δεν θα είναι ικανό να προλάβει τη διάσπαση. Αλλά ελπίζω ότι αυτό είναι ζήτημα του πολύ απώτερου μέλλοντος και πολύ απίθανο γεγονός, ώστε να μιλάμε γι’ αυτό. Εκείνο που έχω στο νου μου είναι η σταθερότητα σαν μια εγγύηση ενάντια σ’ ένα σχίσμα στο κοντινό μέλλον και σκοπεύω να αναλύσω εδώ μια σειρά σκέψεις καθαρά προσωπικού χαρακτήρα. Πιστεύω πως ο βασικός συντελεστής στο ζήτημα της σταθερότητας, είναι, από την άποψη αυτή, ορισμένα μέλη της ΚΕ, όπως ο Στάλιν και ο Τρότσκι. Οι σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσά τους αποτελούν, τον μεγαλύτερο κίνδυνο για ένα τέτοιο σχίσμα που θα μπορούσε να αποφευχθεί, και για την αποφυγή του, πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να χρησιμοποιηθεί, ανάμεσα στ’ άλλα, και η αύξηση των μελών της ΚΕ ως τα 50, ή ως τα 100 άτομα. Από τότε που έγινε γενικός γραμματέας, ο σύντροφος Στάλιν, έχει συγκεντρώσει απεριόριστη δύναμη στα χέρια του και δεν είμαι βέβαιος, αν θα είναι πάντα σε θέση να χρησιμοποιεί αυτή την δύναμη με αρκετή σύνεση.
   Η κριτική του Τρότσκι και των μελλοντικών τροτσκιστών είναι πως σε αυτό το σημείο ο Λένιν “περιγράφει” και “καταδικάζει” την αναδυόμενη εκείνη την περίοδο “γραφειοκρατία” ... την οποία βέβαια είναι βολικό να την ταυτίζουν (και να ισχυρίζονται πως το ίδιο πίστευε και ο Λένιν) ... με τον Στάλιν. Το πρώτο εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι : γιατί ο Τρότσκι, εάν κατάφερνε να κατακτήσει την ηγεσία του κόμματος, θα μπορούσε να “καταργήσει” και να αποτρέψει την αναδυόμενη γραφειοκρατία ?? Την πρώτη και πιό άμεση απάντηση την δίνει ο ίδιος ο Λένιν στην αμέσως επόμενη παράγραφο του γράμματός του. Είναι δυνατόν να περιμένει κάποιος (και ειδικά ο Λένιν) να κατανικηθεί η“γραφεοκρατία” ... από τον Τρότσκι ... με την υπερβολική αυτοπεποίθηση και την υπερβολική ροπή προς τις καθαρά διοικητικές μεθόδους ?? Μα ... η αυτοπεποίθηση του ηγέτη και η εμμονή στην “διοικητική” καθοδήγηση ... δεν αποτελούν την πεμπτουσία της γραφειοκρατίας ?? Δεν υπάρχει άλλη απάντηση παρά η καταφατική. Ολη η κριτική για την γραφειοκρατία δεν μπορεί παρά να έχει μόνο μία βάση. Γραφειοκρατία είναι η απομάκρυνση και το ξέκομμα της μάζας απο την άσκηση της εξουσίας, είναι η απομαζικοποίηση των σοβιετικών θεσμών εξουσίας, είναι η απόσπαση τελικά του κόμματος απο τις μάζες. Είναι μοιραίο και αναπότρεπτο πως σε κρίσιμες φάσεις της επαναστατικής εξουσίας, η αναγκαιότητα συγκεντροποίησης της εξουσίας θα κουβαλά το σπέρμα της γραφειοκρατίας στον διοικητικό μηχανισμό. Να πως έβαζε το θέμα ο ίδιος ο Λένιν. «Πως ενεργούσαμε στις πιο επικίνδυνες στιγμές του εμφυλίου πολέμου?? Συγκεντρώναμε τις καλύτερες κομματικές μας δυνάμεις στον Κόκκινο Στρατό. Καταφεύγαμε στην επιστράτευση των καλύτερων εργατών μας. Και για να βρούμε νέες δυνάμεις (για τον διοικητικό μηχανισμό) απευθυνόμασταν εκεί που βρίσκονται οι πιο βαθιές ρίζες της δικτατορίας μας. Στον παλιό κρατικό μηχανισμό με αποτέλεσμα ο δικός μας κρατικός μηχανισμός στο μεγαλύτερο του μέρος αποτελεί επιβίωση του παλιού.» Να λοιπόν πως το σπέρμα της γραφειοκρατίας δεν βρίσκεται ... στα χέρια του Στάλιν ... αλλά στην “επιβίωση” του παλιού κρατικού μηχανισμού. Ενα απο τα σοβαρότερα καθήκοντα του σοβιετικού κρατικού μηχανισμού είναι το καθήκον της πειθούς των λαικών μαζών και αυτό δεν μπορεί να συντελεστεί παρά με το να μπάσουμε τους καλύτερους εργάτες και αγρότες στον διοικητικό μηχανισμό των σοβιέτ, με το να απολύσουμε τα στοιχεία που έχουν καταντήσει γραφεικράτες, με την εσωκομματική δημοκρατία και αυτοκριτική, με τον σεβασμό των συλλογικών οργάνων του κόμματος και των αποφασεών τους με την κατηγορηματική απαγόρευση κάθε φράξιας και ομάδας, με την διαφύλαξη της ενότητας και της ιδεολογικής μονολιθικότητας του κόμματος, με την προσέλκυση τελικά των μαζών στην ιστορική δημιουργία. Αυτή είναι η παρακαταθήκη του Λένιν για την πάταξη της γραφειοκρατίας. Ο Λένιν πρότεινε και πρακτικά μέτρα: την αύξηση των μελών της ΚΕ, την συνένωση της ΚΕΕ (Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου) με την ΕΑΕ (Εργατοαγροτική Επιθεώρηση) με συνέπεια να περιοριστεί η επίδραση των καθαρά προσωπικών και τυχαίων περιστατικών και έτσι να μειωθεί ο κίνδυνος διάσπασης του κόμματος ... ώστε κανενός το κύρος, ούτε του γενικού γραμματέα, ούτε κανενός από τα μέλη της ΚΕ να μη μπορεί να τους εμποδίσει να βάζουν ερωτήματα, να ελέγχουν τα ντοκουμέντα και γενικά να επιδιώκουν να πετύχουν μιαν απόλυτη ενημέρωση και μιαν αυστηρότατη τάξη στη δουλιά. Και συμπεραίνει ο Λένιν ... «Φυσικά, στη Σοβιετική μας Δημοκρατία το κοινωνικό καθεστώς βασίζεται στη συνεργασία δυο τάξεων: των εργατών και των αγροτών, συνεργασία όπου τώρα επιτρέπεται να παίρνουν μέρος κάτω από ορισμένους όρους και οι «νέπμαν», δηλαδή η αστική τάξη. Αν παρουσιαστούν σοβαρές ταξικές διαφορές ανάμεσα σ’ αυτές τις τάξεις, τότε η διάσπαση είναι αναπόφευκτη, όμως στο κοινωνικό μας καθεστώς δεν υπάρχει αναγκαστικά η βάση για μια τέτια αναπόφευκτη διάσπαση, και το κύριο καθήκον της ΚΕ μας και της ΚΕΕ, καθώς και όλου γενικά του Κόμματός μας, συνίσταται στο να παρακολουθεί προσεκτικά τα γεγονότα που μπορούν να γίνουν αίτια διάσπασης και να τα προλαβαίνει, γιατί σε τελευταία ανάλυση η τύχη της Δημοκρατίας μας θα εξαρτηθεί από το αν η αγροτική μάζα θα πάει με την εργατική τάξη, παραμένοντας πιστή στη συμμαχία της μ’ αυτή, ή θα επιτρέψει στους «νέπμαν», δηλ. στη νέα αστική τάξη, να την χωρίσει από τους εργάτες, να τη διασπάσει απ’ αυτούς. Όσο πιο ξεκάθαρα θα βλέπουμε μπροστά μας τη δισυπόστατη αυτή διέξοδο, τόσο καθαρότερα θα την καταλαβαίνουν όλοι οι εργάτες μας και όλοι οι αγρότες μας, τόσο περισσότερες πιθανότητες θα έχουμε ότι θα τα καταφέρουμε να αποφύγουμε τη διάσπαση, που θα ήταν ολέθρια για τη Σοβιετική Δημοκρατία.» Ετσι ανέλυε ο Λένιν μεταξύ άλλων και το ζήτημα της γραφειοκρατίας ... ενότητα και μονολιθικότητα του κόμματος, διαφύλαξη ως κόρης οφθαλμού της συμμαχίας εργατών-αγροτών, τοποθέτηση των μαζών στο προσκήνιο. Και βέβαια ο Λένιν δηλώνει αβέβαιος για την σύνεση του Στάλιν (στο ίδιο γράμμα θα προτείνει και την αντικαταστασή του απο την θέση του ΓΓ) ... αλλά με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να εκληφθεί πως ορίζει σαν “θεματοφυλακά” του τον Τρότσκι που λογίζει τους αγρότες σαν αντιεπαναστατική δύναμη και επιδιώκει μονίμως την “ελευθερία” της φράξιας μέσα στο κόμμα. Μα ο Λένιν πρώτος θα ξεσκεπάσει, αμέσως παρακάτω, τον Τρότσκι σαν αντιμπολσεβίκο ... και τελικά σαν αντιλενινιστή. Αν προσπαθήσουμε τελικά, το ζήτημα της γραφειοκρατίας να το δούμε ιστορικά, το τροτσκιστικό μοντέλο προσπαθεί να επιβάλει την αντίθεση ... Στάλιν και σταλινισμός = γραφειοκρατία, Τρότσκι και τροτσκισμός = πάλη ενάντια στην γραφειοκρατία. Με βάση την λενινιστική όμως ανάλυση, που παρακαλουθήσαμε παραπάνω, το δεύτερο σκέλος της αντίθεσης δεν μπορεί να σταθεί ούτε θεωρητικά, ούτε ιστορικά. Αλλά με βάση την λενινιστική αντίληψη το τροτσκιστικό δίλημμα είναι εξ΄ολοκλήρου πλασματικό γιατί τελικά το ζήτημα δεν ήταν Στάλιν ή Τρότσκι και ότι θα μπορούσε να εκφράζει ο καθένας, αλλά ... ενότητα του κόμματος με κύριο στόχο την διατήρηση της εργατοαγροτικής συμμαχίας για την αποδυνάμωση της αστικής τάξης (κουλάκοι, νέπμαν) και την δια της πειθούς προσέλκυση των μαζών στην σοσιαλιστική οικοδόμηση και στην προάσπιση του Σοβιετικού κράτους ... ή όχι ?? Αυτό ήταν το ιστορικό ζητούμενο της στιγμής. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε ποιός τελικά προσπάθησε να το υπηρετήσει ?? Ο Τρότσκι ή ο Στάλιν ??

Και συνεχίζει η επιστολή του Λένιν ...
Ο σύντροφος Τρότσκι, από την άλλη μεριά, όπως έδειξε ήδη η πάλη του ενάντια στην ΚΕ στο ζήτημα του Λαϊκού Επιτροπάτου Συγκοινωνιών, δεν διακρίνεται μόνο για τις εξαιρετικές του ικανότητες. Προσωπικά είναι αναμφισβήτητα ο πιο ικανός άνθρωπος στη σημερινή ΚΕ, μα είναι κι ο άνθρωπος που διακρίνεται από μια υπερβολική αυτοπεποίθηση και ρέπει υπερβολικά προς τις καθαρά διοικητικές μέθοδες δουλιάς. Οι ιδιότητες αυτές των δυο επιφανών ηγετών της σημερινής ΚΕ είναι ικανές να οδηγήσουν χωρίς να το θέλουν οι ίδιοι σ’ ένα σχίσμα, και αν το Κόμμα μας δεν πάρει μέτρα για να το εμποδίσει, τότε η διάσπαση μπορεί να ξεσπάσει απροσδόκητα. Δεν θέλω να χαρακτηρίσω και τα άλλα μέλη της ΚΕ με βάση τις προσωπικές τους ιδιότητες, θα θυμίσω μόνο πως το επεισόδιο του Οκτώβρη με τον Ζινόβιεφ και τον Κάμενεφ δεν ήταν φυσικά τυχαίο, αλλά και δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη πάνω στους ίδιους προσωπικά, όπως δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη στον Τρότσκι για τον μη μπολσεβικισμό του. Μιλώντας για τα νέα μέλη της ΚΕ, θέλω να πω λίγα λόγια για τον Μπουχάριν και τον Πιατακόφ. Είναι, κατά τη γνώμη μου, οι πιο εξέχουσες μορφές (ανάμεσα στις πιο νέες δυνάμεις) και πρέπει γι’ αυτούς να έχει κανείς υπόψη του τα έξης: ο Μπουχάριν δεν είναι μόνο ένας από τους πολυτιμότερους και μεγαλύτερους θεωρητικούς του Κόμματος, αλλά θεωρείται επίσης, και δικαιολογημένα, το αγαπημένο παιδί του Κόμματος. Όμως τις θεωρητικές του αντιλήψεις με πολύ μεγάλο σκεπτικισμό μπορεί κανείς να τις κατατάξει στις ολοκληρωτικά μαρξιστικές, γιατί σ’ αυτές υπάρχει κάτι το σχολαστικό (ποτέ δεν μελέτησε και νομίζω ποτέ δεν κατάλαβε ολοκληρωμένα τη διαλεκτική). 
Έγραψε: Μ. Β.  
Λένιν 
[Συνέχεια, 25/12/1922] 
 Όσο για τον Πιατακόφ, είναι αναμφισβήτητα ένας άνθρωπος εξέχουσας θέλησης και εξαιρετικών ικανοτήτων, αλλά δείχνει τόσο μεγάλο ζήλο για τη διοίκηση και τη διοικητική πλευρά της δουλιάς, ώστε να μην μπορεί κανείς να βασιστεί πάνω του για ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα. Φυσικά, όλες αυτές τις παρατηρήσεις τις κάνω μόνο για τη σημερινή περίοδο, με την προϋπόθεση ότι και τα δυο παραπάνω διακεκριμένα και αφοσιωμένα στελέχη δεν θα αφήσουν ευκαιρία για να συμπληρώσουν τις γνώσεις τους και να αλλάξουν τη μονομέρεια τους. 
Έγραψε: Μ. Β. 
Λένιν  
[Προσθήκη, 4/1/1923] 
Ο Στάλιν είναι πολύ τραχύς κι αυτό το ελάττωμα, αν και ανεκτό μεταξύ μας και στις μεταξύ κομμουνιστών σχέσεις, είναι απαράδεκτο σ’ αυτόν που κατέχει τον τίτλο του Γενικού Γραμματέα. Γι’ αυτό προτείνω στους συντρόφους να σκεφτούν τον τρόπο μετάθεσης του Στάλιν απ’ αυτή τη θέση και να τοποθετήσουν σ’ αυτήν ένα άλλο πρόσωπο, που από όλες τις άλλες απόψεις να διαφέρει από τον σύντροφο Στάλιν μόνο σε ένα προσόν, και συγκεκριμένα: να είναι πιο ανεκτικός, πιο πιστός (αφοσιωμένος), πιο ευγενικός και πιο διακριτικός προς τους συντρόφους, λιγότερο ιδιότροπος κτλ. Αυτά ίσως φανούν μηδαμινές λεπτομέρειες. Όμως έχω τη γνώμη ότι από την άποψη των μέτρων ενάντια σ’ ένα σχίσμα και από την άποψη των αμοιβαίων σχέσεων Στάλιν και Τρότσκι που περιέγραψα πιο πάνω αυτό δεν αποτελεί λεπτομέρεια, ή είναι μια τέτοια λεπτομέρεια που μπορεί να αποκτήσει αποφασιστική σημασία. 
Έγραψε: Λ. Φ.  
Λένιν  
III [Συνέχεια, 26/12/1922] 
Η αύξηση του αριθμού των μελών της ΚΕ μέχρι 50 άτομα ή ακόμη και μέχρι 100, πρέπει να εξυπηρετεί, κατά τη γνώμη μου, διπλό ή ακόμη και τριπλό σκοπό: όσο περισσότερα είναι τα μέλη της ΚΕ, τόσο περισσότερα θα μαθαίνουν τη δουλιά της ΚΕ και τόσο λιγότερος θα είναι ο κίνδυνος διάσπασης από κάποια τυχόν απερισκεψία. Η χρησιμοποίηση πολλών εργατών στην ΚΕ θα βοηθήσει τους εργάτες να βελτιώσουν το μηχανισμό μας που βρίσκεται σε κακά χάλια. Ο μηχανισμός αυτός, ουσιαστικά, είναι κληρονομιά του παλιού καθεστώτος, γιατί ήταν εντελώς αδύνατο να τον αναδιοργανώσουμε σ’ ένα τόσο μικρό διάστημα, ιδιαίτερα στην περίοδο του πολέμου, της πείνας κτλ. Γι’ αυτό σε κείνους τους «κριτικούς» που με ειρωνεία και κακεντρέχεια μας κάνουν υποδείξεις για τις ατέλειες του διοικητικού μας μηχανισμού, μπορούμε ήρεμα να απαντήσουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν καταλαβαίνουν καθόλου τις συνθήκες της σημερινής επανάστασης. Είναι γενικά αδύνατο μέσα σε πέντε χρόνια να αλλάξεις ικανοποιητικά το μηχανισμό, ιδιαίτερα στις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιούνταν η επανάσταση μας. Είναι αρκετό ότι μέσα σε πέντε χρόνια δημιουργήσαμε έναν καινούριο τύπο κράτους, όπου οι εργάτες βαδίζουν επικεφαλής των αγροτών ενάντια στην αστική τάξη, κι αυτό, σε συνθήκες εχθρικής διεθνούς κατάστασης, είναι έργο γιγάντιο. Όμως η επίγνωση αυτού του πράγματος σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να κρύβει από τα μάτια μας το γεγονός ότι ουσιαστικά εμείς πήραμε τον παλιό μηχανισμό από τον τσάρο και την αστική τάξη και ότι τώρα που μπήκαμε σε ειρηνική περίοδο και εξασφαλίσαμε κάπως τη στοιχειώδη κάλυψη των αναγκών μας ενάντια στην πείνα, όλη η δουλιά πρέπει να στραφεί προς τη βελτίωση του μηχανισμού. Εγώ φαντάζομαι το ζήτημα έτσι: μερικές δεκάδες εργατών, μπαίνοντας στην ΚΕ, μπορούν καλύτερα από κάθε άλλον να ασχοληθούν με τον έλεγχο, τη βελτίωση και την αναδημιουργία του μηχανισμού μας. Η Εργατοαγροτική Επιθεώρηση, στην οποία άνηκε στην αρχή αυτό το καθήκον, αποδείχτηκε ότι δεν είναι ικανή να τα βγάλει πέρα μ’ αυτό και ίσως χρησιμοποιηθεί απλά σαν «εξάρτημα» ή σαν βοηθός, κάτω από ορισμένες συνθήκες, των μελών αυτών της ΚΕ. Οι εργάτες που μπαίνουν στην ΚΕ, κατά τη γνώμη μου, πρέπει καταρχήν να μην προέρχονται από τους εργάτες εκείνους που πέρασαν μια μακρόχρονη υπηρεσία στα σοβιετικά όργανα (στο σημείο αυτό του γράμματός μου, στους εργάτες κατατάσσω και τους αγρότες), γιατί στους εργάτες αυτούς έχουν ήδη δημιουργηθεί ορισμένες παραδόσεις και ορισμένες προκαταλήψεις ενάντια ακριβώς στις οποίες πρέπει να παλέψει κανείς. Στον αριθμό των εργατών μελών της ΚΕ πρέπει να περιληφθούν κυρίως εργάτες που στέκουν παρακάτω από το στρώμα εκείνο των σοβιετικών υπαλλήλων, το οποίο αναδείχτηκε στη χώρα μας μέσα σε πέντε χρόνια, και που ανήκουν περισσότερο στους απλούς εργάτες και αγρότες, οι οποίοι δεν πέφτουν όμως στην κατηγορία, άμεσα είτε έμμεσα, των εκμεταλλευτών. Νομίζω ότι οι εργάτες αυτοί με τη συμμετοχή τους σε όλες τις συνεδριάσεις της ΚΕ, σε όλες τις συνεδριάσεις του Πολιτικού Γραφείου, με τη μελέτη όλων των ντοκουμέντων της ΚΕ, μπορούν να αποτελέσουν ένα σώμα στελεχών από αφοσιωμένους οπαδούς του σοβιετικού καθεστώτος, ικανούς, πρώτο, να δόσουν σταθερότητα στην ίδια την ΚΕ και, δεύτερο, ικανούς να δουλέψουν πραγματικά για την ανανέωση και τη βελτίωση του μηχανισμού. 
Έγραψε: Λ. Φ. 
Λένιν

Stalin και Voroshilov στην Κόκκινη Πλατεία με συνέδρους του ΧΙΙΙ συνεδρίου

   Αυτό είναι το περίφημο γράμμα ... υποθήκη ή και “διαθήκη” του Λένιν! Η πρώτη σκέψη είναι πως δεν είναι δυνατόν να αποτελεί διαθήκη του Λένιν μία τοποθετησή του για “τεχνικά” ζητήματα της λειτουργίας της ΚΕ ή οι απόψεις του για μερικά στελέχη (τα πιό επιφανή) ... στελέχη με τα οποία στο παρελθόν είχε έλθει σε ανοιχτή σύγκρουση (με όλους) για πρωτεύοντα ή λιγότερα κεντρικά ζητήματα και πολλούς απο αυτούς προφανώς ... τους είχε καταχεριάσει, επιπλήξει, νουθετήσει, ακούσει, διαφωνήσει, βρίσει, διαολοστείλει και ποικίλα άλλα, σε προσωπικό επίπεδο. Δεν μπορεί να αποτελεί υποθήκη του Λένιν, τίποτα άλλο παρά η συνολική του θεώρηση, το έργο του και η δράση του σαν ένα ένα ενιαίο και πανίσχυρο “όλον”. Ο λενινισμός. Οποιος θα τον υπηρετούσε θα είχε την θέση του στην διαθήκη του Λένιν. Ο Λένιν (αναφερόμενος στον μη μπολσεβικισμό του Τρότσκι) εννοεί προφανώς την μη μπολσεβίκικη πολιτική του καταγωγή και παρελθόν του Τρότσκι... αλλά παράλληλα αφήνει εύκολα να εννοηθεί πως ο «μη μπολσεβικισμός» σαν προσωπικό χαρακτηριστικό δεν βρίσκεται ξεχασμένο στο προσωπικό παρελθόν του Τρότσκι, αλλά είναι μόνιμο και παρών στην προσωπικότητα του, ασχέτως εαν δεν ευθύνεται προσωπικά ο ίδιος για αυτό ... όπως αντίστοιχα δεν ευθύνονται προσωπικά και οι Κάμενεφ και Ζινόβιεφ. Και ένας αναλυτής όπως ο Λένιν, που προφανώς δεν αφήνει τίποτα στην τύχη, δηλώνει απερίφραστα πως η πολιτική θέση και τακτική του καθενός δεν καθορίζεται τυχαία και δεν μπορούμε να την δικαιολογούμε ή να την αποδίδουμε σε προσωπικές επιλογές ή ευθύνες. Οι πολιτικές θέσεις και τακτικές ασχέτως προσωπικών αποχρώσεων, εκφράζουν τάσεις, αντιθέσεις και κοινωνικές δυνάμεις. Και όσο οι αντιθέσεις αυτές δεν επιλύονται ... πάντα θα βρίσκονται πρόσωπα που θα τις εκφράζουν. Και εαν επιφανή και ισχυρά τέτοια πρόσωπα βρίσκονται στην ηγεσία του κόμματος ... τότε είναι υπαρκτός ο κίνδυνος διάσπασής του. Ο Λένιν λέει ξεκάθαρα προς το συνέδριο, πως ο «μη μπολσεβικισμός» των Τρότσκι, Κάμενεφ και Ζινόβιεφ, ορίζουν ως καθήκον των κομμουνιστών, την εξάλειψη των αντιθέσεων που τον γεννούν. Θα ήταν αφέλεια να πιστέψουμε πως ο Λένιν θα μπορούσε να στηριχθεί σε οποιαδήποτε έστω και ειλικρινή προσωπική μεταμέλεια του καθένα και με βάση αυτήν να οριοθετήσει την δική του πρόβλεψη για την μελλοντική του δράση. Εαν αναλογιστούμε πως ο Λένιν επιλέγει να αναφερθεί σε αυτούς τους συντόφους του (και ειδικά στον Τρότσκι τον οποίον θεωρεί άτομο με εξαιρετικές ικανότητες) ... “αφαιρετικά”, ενώ δηλαδή θα μπορούσε να αναφερθεί στο μενσεβίκικο παρελθόν του Τρότσκι ... επιλέγει να μιλά για τον (χρονικά απροσδιόροστο) «μη μπολσεβικισμό» του Τρότσκι, δείχνει πως ο Λένιν ως ένα σημείο είχε πεισθεί για τις προθέσεις του Τρότσκι, αλλά όχι οριστικά. Η διατύπωση του Λένιν πως ... “η πάλη του Τρότσκι ενάντια στην ΚΕ στο ζήτημα του Λαικού Επιτροπάτου, έδειξε ήδη (δηλαδή οριστικά) πως δεν διακρίνεται μόνο για τις εξαιρετικές του ικανότητες” ... είναι πολύ βιτριολική για τα χαρακτηριστικά του Τρότσκι πέρα απο τις ικανοτητές του (παρά το ότι προσωπικά είναι ο πιό ικανός άνθρωπος στην ΚΕ σε αντιδιαστολή με τον τραχύ, ιδιότροπο, μη ανεκτικό, αδιάκριτο και αγενή στην προσωπική σφαίρα Στάλιν). Για τον λόγο αυτό αφήνει να αιωρείται ο «μη μπολσεβικισμός» ... σαν μιά μισοθεραπευμένη πολιτική“αρρώστια” του Τρότσκι ... που όμως μπορεί (όσο δεν αμβλύνονται οι κοινωνικές αιτίες της), να δώσει στο μέλλον «μενσεβίκικες» υποτροπές. Τέτοιες που θα έχουν σαν ευνοικό έδαφος να ξαναβλαστήσουν, την υπερβολική αυτοπεποίθηση και την υπερβολική ροπή προς την διοικητική (και επομένως αντιιδεολογική) μέθοδο δουλειάς του Τρότσκι. Αντίθετα ο Λένιν, για τον Στάλιν δεν θέτει κανένα πολιτικό ζήτημα (πάντα τον θεωρεί πιστό μπολσεβίκο), αλλά μόνο ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον χαρακτήρα του και μάλιστα αυτά που βρίσκουν την ευκαιρία να εκφράζονται απο την θέση του Γενικού Γραμματέα και την σύνεση που χρησιμοποιεί την απεριόριστη δύναμη που του παρέχει η θέση. Μάλιστα προτείνει και νουθετεί το συνέδριο να βρεί έναν πιό προσηνή, διακριτικό και ευγενικό σύντροφο για την θέση αυτή. Αλλά όμως ... δεν προτείνει τον Τρότσκι. Αντίθετα βλέπει την λύση στην αύξηση των μελών της ΚΕ και της ανάδειξης νέων στελεχών για το κοντινό μέλλον σε αντιδιαστολή με το απώτερο, για το οποίο ο Λένιν, τις εξελίξεις τις τοποθετεί στο γεγονός οτι “το Κόμμα στηρίζεται σε δυο τάξεις και γι’ αυτό είναι ενδεχόμενη η αστάθεια του και αναπόφευκτη η κατάρρευση του, αν ανάμεσα στις δυο αυτές τάξεις δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια συμφωνία”. Στο πιό βαρυσήμαντο σημείο του «Γράμματος προς το συνέδριο» ο Λένιν ... δεν καταδικάζει τον Τρότσκι ... αλλά την θεμελιώδη θέση του πως η αγροτική τάξη είναι εχθρική προς την επανάσταση ... εδώ ο Λένιν καταδικάζει με οριστικό και σκληρό τρόπο τον τροτσκισμό. Μάλλον ο Λένιν, τελικά δεν “έπεσε έξω” σε καμμία εκτιμησή του. Ούτε ... για τον ξεδιάντροπο μα πιστό μπολσεβίκο ... ούτε για τον επηρμένο και επιρρεπή μη μπολσεβίκο. Ο Τρότσκι πρόλαβε και πέταξε την μάσκα του μπολσεβίκου πριν ακόμα τον θάνατο του Λένιν. Το συνέδριο τελικά πήρε υπ΄όψιν του τον αδιάλλακτο αγώνα του Στάλιν ενάντια στον τροτσκισμό και κάτω απο το βάρος των εξελίξεων (όσο αφορούσε την τακτική του Τρότσκι) ... αποφάσισε να μην απαλλάξει απο την θέση του ΓΓ τον Στάλιν για τον λόγο οτι τέτοια ενέργεια θα λειτουργούσε αντικειμενικά υπέρ του τροτσκισμού και κατά του λενινισμού τελικά. Ηταν μια σαφής απόφαση του συνεδρίου του ΚΚΡ (μπ) που θέλησε να διαφυλάξει τον μπολσεβίκικο λενινιστικό χαρακτήρα του ενάντια σε κάθε παρέκκλιση. Ετσι έκριναν, έτσι αποφάσισαν, έτσι έπραξαν. Πήραν μιά απόφαση ... που τελικά καθόρισε τις ιστορικές εξελίξεις.
 
   Αμέσως μετά το ΧΙΙΙ συνέδριο, έγινε το V συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς τον Ιούνη και Ιούλη του 1924. Ηταν σημαντικό επειδή εν τω μεταξύ είχαν ηττηθεί οι επαναστατικές προσπάθειες των εργατών της Δυτικής Ευρώπης και παράλληλα ο καπιταλισμός μπήκε σε περίοδο σταθεροποίησης. Τα κινήματα της Δυτικής Ευρώπης είχαν πάρει σοβαρά μαθήματα απο την προδοτική στάση των σοσιαλδημοκρατών αρχηγών και απο τα λάθη ορισμένων κομμουνιστικών κομμάτων όπως της Γερμανίας στα οποία η ηττοπαθής στάση της οπορτουνιστικής ηγεσίας καθόρισε την τύχη των εξελίξεων. Το συνέδριο επαναεπιβεβαίωσε την πολιτική των ενιαίων μετώπων απο την βάση και καταδίκασε απερίφραστα τον τροτσκισμό. Στο εσωτερικό της σοβιετικής χώρας κυριαρχούσαν οι εξελίξεις σε σχέση με την ενδυνάμωση των καπιταλιστικών στοιχείων (κουλάκοι και νέπμαν) και την ταλάντευση του μεσαίου αγρότη. Σε ορισμένα μάλιστα Σοβιέτ άρχισαν να αποκτούν δυνάμεις τέτοια στοιχεία σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζουν την εφαρμογή της κεντρικής σοβιετικής πολιτικής. Μάλιστα στην Γεωργία τον Αύγουστο του 1924 οι κουλάκοι με την υποστήριξη των μενσεβίκων που δέχονταν οικονομική βοήθεια απο το εξωτερικό, στασίασαν κατά της σοβιετικής εξουσίας, αλλά χωρίς ποτέ να καταφέρουν να κερδίσουν την υποστήριξη των φτωχών αγροτών της περιοχής. Το βασικό ζήτημα της συμμαχίας των εργατών και αγροτών, (αυτό που ο Λένιν έβαζε σαν το κυρίαρχο και στο Γράμμα προς το συνέδριο) παρέμενε τον ουσιαστικό σημείο τριβής της σοβιετικής κοινωνίας. Το φθινόπωρο του 1924, ο Τρότσκι άρχισε μιά θεωρητική προσπάθεια που είχε στόχο να αποδείξει πως ο μπολσεβικισμός έγινε συνεπής μόνο μετά το 1917, όταν τάχα δέχθηκε την τροτσκιστική ιδέα της διαρκούς επανάστασης. Εφτασε μάλιστα στο σημείο να διατυπώνει πως τον ηγετικό ρόλο του Οχτώβρη δεν τον είχε το λενινιστικό κόμμα, μα το κόμμα του Λένιν ... που είχε δεχθεί τα βασικά του τροτσκισμού! Ηταν μια θρασεία προσπάθεια να αντικαταστήσει τον λενινισμό απο τον τροτσκισμό ή να θέσει το δίλημμα ... τροτσκισμός ή λενινισμός. Την θεωρητική απάντηση την έδωσε σύσσωμο το κόμμα με επικεφαλής τον Στάλιν με την εργασία του «Τροτσκισμός ή λενινισμός ;». Ο Στάλιν με ιστορική ακρίβεια αποδεικνύει πως ο απόλυτος εμπνευστής και καθοδηγητής του Οχτώβρη ήταν ο Λένιν. Οσο για τον Τρότσκι λέει ... “Ναι, αυτό είναι σωστό, ο Τρότσκι πραγματικά πάλεψε καλά τον Οχτώβρη. Ομως την περίοδο του Οχτώβρη δεν ήταν μόνο ο Τρότσκι που πάλεψε καλά, πάλεψαν οχι και άσχημα ακόμα και άνθρωποι σαν τους αριστερούς σοσιαλεπαναστάτες που τότε ήταν στο πλευρό των μπολσεβίκων. Στην περίοδο της νικηφόρας εξέγερσης, τότε που ο εχθρός είναι απομονωμένος και η εξέγερση ανεβαίνει, δεν είναι δύσκολο να παλεύει κανείς καλά. ... Αληθινός επαναστάτης δεν είναι εκείνος που δείχνει παλληκαριά στην περίοδο της νικηφόρας εξέγερσης, αλλά εκείνος που ξέρει να παλεύει καλά στην νικηφόρα επίθεση της επανάστασης, ξέρει συνάμα να δείχνει παλληκαριά και στην περίοδο της υποχώρησης της επανάστασης, στην περίοδο της ήττας του προλεταριάτου ... Είναι γεγονός αναμφισβήτητο οτι ο Τρότσκι, που πάλεψε καλά την περίοδο του Οχτώβρη, δεν βρήκε την απαιτούμενη παλληκαριά στην περίοδο του Μπρέστ-Λιτόφσκ ... δεν βρήκε την απαραίτητη ψυχραιμία να υποχωρήσει έγκαιρα και να αποσύρει την προλεταριακή στρατιά ώστε να αποφύγει το χτύπημα του γερμανικού ιμπεριαλισμού, να διατηρήσει τις αγροτικές εφεδρείες, και κερδίζοντας έτσι μια ανάπαυλα να χτυπήσει έτσι τον εχθρό με νέες δυνάμεις. ... Το κράτημα της εξουσίας την επόμενη της επανάστασης δεν έχει μικρότερη σημασία από την κατάληψη της εξουσίας. Αν ο Τρότσκι άγονταν και φέρονταν στην περίοδο του Μπρεστ-Λιτόφσκ, στην περίοδο των σκληρών δοκιμασιών της επανάστασης μας, τότε που τα πράγματα λίγο έλειψε να φτάσουν στην “παράδοση” της εξουσίας, πρέπει να καταλάβει ότι τα λάθη του Κάμενεφ και του Ζηνόβιεφ τον Οχτώβρη δεν έχουν εδώ καμιά απόλυτα θέση.”
Και συνεχίζει ... 
“Ακούγοντας κανείς τον Τρότσκι, θα μπορούσε να νομίσει ότι το κόμμα των μπολσεβίκων σ' όλη την προπαρασκευαστική περίοδο από το Μάρτη ως τον Οχτώβρη δεν έκανε τίποτε άλλο από βήμα σημειωτόν, δεν έκανε τίποτε άλλο από να σπαράζεται από εσωτερικές αντιφάσεις και να δημιουργεί κάθε λογής εμπόδια στο Λένιν, και ότι αν δεν ήταν ο Τρότσκι, είναι άγνωστο που θα κατάληγε η υπόθεση της Οχτωβριανής Επανάστασης. ... Χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιόδου Μάρτη και Απρίλη του 1917 είναι το γεγονός ότι υπάρχουν πλάι-πλάι, μαζί, ταυτόχρονα και η διχτατορία της αστικής τάξης και η διχτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς με την προσθήκη ότι η τελευταία διχτατορία φέρνεται με εμπιστοσύνη απέναντι στην πρώτη, πιστεύει στις ειρηνικές της διαθέσεις, παραδίνει θεληματικά την εξουσία στην αστική τάξη και μετατρέπεται έτσι σε εξάρτημα της. Δεν έχουμε ακόμα να σημειώσουμε σοβαρές συγκρούσεις ανάμεσα στις δυο διχτατορίες. Αντίθετα έχουμε "επιτροπή επαφής". Η περίοδος αυτή ήταν μια πολύ μεγάλη καμπή στην ιστορία της Ρωσίας και μια πρωτόφαντη στροφή στην ιστορία του κόμματος μας. Η παλιά προεπαναστατική πλατφόρμα της άμεσης ανατροπής της κυβέρνησης ήταν σαφής και ακριβής, όμως δεν ανταποκρίνονταν πια στις νέες συνθήκες πάλης. Τώρα δεν μπορούσαμε πια να βαδίσουμε για άμεση ανατροπή της κυβέρνησης, επειδή η κυβέρνηση συνδεότανε με τα Σοβιέτ, που βρίσκονταν κάτω απ' την επιρροή των αμυνιτών και το κόμμα θα ήταν υποχρεωμένο να κάνει έναν ανώτερο από τις δυνάμεις του αγώνα και ενάντια στην κυβέρνηση και ενάντια στα Σοβιέτ. Δεν μπορούσαμε όμως επίσης να ακολουθήσουμε πολιτική υποστήριξης της Προσωρινής κυβέρνησης, γιατί ήταν κυβέρνηση του ιμπεριαλισμού. Χρειαζόταν ένας νέος προσανατολισμός του κόμματος, μέσα στις νέες συνθήκες πάλης. Το κόμμα (η πλειοψηφία του) προσπαθούσε ψηλαφώντας να φτάσει στον νέο αυτόν προσανατολισμό. Υιοθέτησε μια πολιτική πίεσης των Σοβιέτ πάνω στην Προσωρινή κυβέρνηση στο ζήτημα της ειρήνης, δεν αποφάσιζε όμως αμέσως να κάνει ένα βήμα προς τα μπρος από το παλιό σύνθημα της διχτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς στο νέο σύνθημα της εξουσίας των Σοβιέτ. Αυτή η μεσοβέζικη πολιτική απόβλεπε στο να δώσει στα Σοβιέτ τη δυνατότητα να δουν, με βάση τα συγκεκριμένα ζητήματα της ειρήνης, τον αληθινό ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Προσωρινής κυβέρνησης και να τα αποσπάσει έτσι απ' αυτήν. Όμως αυτή ήταν μια βαθιά λαθεμένη θέση, γιατί γεννούσε πασιφιστικές αυταπάτες, έχυνε νερό στο μύλο των αμυνιτών και δυσκόλευε την επαναστατική διαπαιδαγώγηση των μαζών. Αυτή τη λαθεμένη θέση τη συμμεριζόμουν τότε κι εγώ μαζί με άλλους συντρόφους του κόμματος και την εγκατέλειψα ολοκληρωτικά μόνο στα μέσα του Απρίλη, όταν τάχθηκα με τις θέσεις τους Λένιν. Χρειαζόταν ένας νέος προσανατολισμός. Το νέο αυτό προσανατολισμό τον έδωσε στο κόμμα ο Λένιν στις περίφημες θέσεις του Απρίλη. Δεν πρόκειται να επεκταθώ σ' αυτές τις θέσεις γιατί είναι γνωστές σε όλους σας. Υπήρχαν τότε διαφορές γνωμών ανάμεσα στο κόμμα και τον Λένιν; Ναι, υπήρχαν. Πόσο καιρό κράτησαν αυτές οι διαφορές γνωμών; Όχι παραπάνω από δυο βδομάδες. Τώρα, ύστερα από εφτά χρόνια, ο Τρότσκι χαιρεκακεί απ' αφορμή τις παλιές διαφορές γνωμών ανάμεσα στους μπολσεβίκους, παρουσιάζοντας αυτές τις διαφορές γνωμών, σχεδόν σαν πάλη δυο κομμάτων μέσα στον μπολσεβικισμό. Όμως, πρώτο, ο Τρότσκι υπερβάλλει εδώ ξεδιάντροπα και παραφουσκώνει το ζήτημα, γιατί το κόμμα των Μπολσεβίκων ξεπέρασε αυτές τις διαφορές γνωμών χωρίς τον παραμικρό κλονισμό. Δεύτερο, το κόμμα μας θα ήταν κάστα και όχι επαναστατικό κόμμα, αν δεν επέτρεπε μέσα στο περιβάλλον του αποχρώσεις σκέψης, και είναι γνωστό ότι διαφωνίες είχαμε και στο παρελθόν, λόγου χάρη στην περίοδο της 3ης Δούμας, πράγμα όμως που δεν εμπόδιζε την ενότητα του κόμματος μας. Τρίτο, δεν θα ήταν περιττό να ρωτήσουμε, ποια ήταν τ ό τ ε η θέση του ίδιου του Τρότσκι. που σήμερα χαιρεκακεί με ζήλο απ' αφορμή τις παλιές διαφωνίες ανάμεσα στους μπολσεβίκους; «Κάτω ο Τσάρος, κυβέρνηση εργατική» σύνθημα, που σημαίνει επανάσταση χωρίς την αγροτιά. Φτάνει να εξετάσει κανείς αυτές τις δυο σειρές γραμμάτων για να πειστεί. Πως εξηγείται σ' αυτή την περίπτωση το γεγονός ότι ο Λένιν θεώρησε αναγκαίο να κάνει διαχωρισμό ανάμεσα στον εαυτό του και τον Τρότσκι την άλλη μέρα ύστερα από τον ερχομό του από το εξωτερικό; Ποιος δεν ξέρει τις επανειλημμένες δηλώσεις του Λένιν ότι το σύνθημα του Τρότσκι «Κάτω ο τσάρος, κυβέρνηση εργατική», είναι μια απόπειρα “να πηδήσει πάνω από το αγροτικό κίνημα, που δεν έχει φτάσει ακόμα στο τέλος του”.
Να λοιπόν πως αποδείχνει ο Στάλιν την αντιλενινιστική θέση του Τρότσκι στην πιό κρίσιμη καμπή της προετοιμασίας της επανάστασης!! Στην συνέχεια ο Στάλιν καταγράφει για το πως και το γιατί η ΚΕ ... αποκλείει τον Τρότσκι απο δύο κρίσιμες καμπές του εμφυλίου (στο δεύτερο μισό του 1919 στην μάχη κατά των Κολτσάκ και Ντενίκιν). 

   Ο Τρότσκι, ένας πρώην μενσεβίκος μπαίνει στο μπολσεβίκικο λενινιστικό κόμμα δηλώνοντας πως είναι σύμφωνος με όλες τις θέσεις του μπολσεβικισμού ... μόλις τον Αύγουστο του 1917 !! Μόλις δηλαδή αποκαλύφθηκε ο πραγματικός ρόλος των εσερομενσεβίκων “πρώην” συμμάχων του, με τα Ιουλιανά του 1917. Μετά την Οχτωβριανή επανάσταση και ειδικά μετά τον θάνατο του Λένιν, με βάση τις ίδιες θέσεις του (διαρκής επανάσταση και νομιμοποίηση της φράξιας μέσα στο κόμμα με τις αναγκαίες προσαρμογές), ο Τρότσκι αρχίζει μιά προσπάθεια “αποδόμησης” του προεπαναστατικού λενινισμού, ταυτόχρονα με μιά προσπάθεια να αποδείξει πως τάχα έχει ξεπερασθεί ο λενινισμός με στόχο να αντικατασταθεί απο τον τροτσκισμό. Στην μεταεπαναστατική συγκυρία και χωρίς τον Λένιν παρόντα, αυτό προτιμά να το κάνει κάτω απο την σημαία του λενινισμού ... κάτω απο το “πρόστυχο” σύνθημα της ερμηνείας και της “βελτίωσης” του λενινισμού. Προτιμά να το κάνει μέσα στους κόλπους του μπολσεβίκικου λενινιστικού κόμματος για τον απλό λόγο οτι τώρα εκτιμά οτι μπορεί να διεκδικήσει την κομματική ηγεσία. Την κομματική ηγεσία ή την διάσπαση. Η τακτική του Τρότσκι μετά τον θάνατο του Λένιν ... απλά αποδεικνύει περίτρανα πως ποτέ δεν απεμπόλησε τις προεπαναστατικές του θέσεις για τον Λένιν και για τον λενινισμό. Απλά είχε αποφασίσει να τις μεταφέρει “κρυφίως” ... μέσα στο επαναστατικό κόμμα. Να λοιπόν η παντοτινή και αμετάκλητη άποψη του Τρότσκι για τον Λένιν και το λενινισμό ... διατυπωμένη ήδη το 1913. «Ο Λένιν είναι ο εξ΄ επαγγέλματος εκμεταλλευτής καθετί του καθυστερημένου μέσα στο ρωσικό εργατικό κίνημα ... και όλο το οικοδόμημα του λενινισμού είναι σήμερα χτισμένο πάνω στο ψέμα και την καλπιά και κλείνει μέσα του το φαρμακερό σπέρμα της ίδιας της αποσύνθεσης του.» Αυτή είναι η πεμπτουσία του τροτσκισμού και της πολιτικής ιστορίας του Τρότσκι μέχρι την στιγμή που έχουμε ανασκοπήσει.