Διεύρυνση ανισοτήτων, κρίση εμπιστοσύνης, διέξοδος

Διεύρυνση ανισοτήτων, κρίση εμπιστοσύνης, διέξοδος

Από την απεργία εκπαιδευτικών στις ΗΠΑ το Σεπτέμβρη 2012

«Εξαιρετικά μειωμένη η εμπιστοσύνη της παγκόσμιας κοινής γνώμης σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, ΜΜΕ και μη κυβερνητικές οργανώσεις σύμφωνα με έρευνα που έγινε μπροστά στο "Φόρουμ του Νταβός". Το ετήσιο βαρόμετρο της "Edelman Trust" καταδεικνύει πως η εμπιστοσύνη σ' αυτούς τους φορείς έχει υποχωρήσει κατά 50% στα 2/3 των χωρών. Ιδιαιτέρως αυξημένη είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης σε ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία, Ρωσία και Τουρκία».

Αυτό το ρεπορτάζ της «Καθημερινής» αναδεικνύει ούτε λίγο ούτε πολύ τη μεγάλη δυσπιστία μεγάλης μερίδα των λαών πολλών χωρών τόσο στο αστικό πολιτικό σύστημα όσο και στις επιχειρήσεις, ως συνέπεια του βαθέματος των ταξικών ανισοτήτων σε βάρος τους, ιδιαίτερα στις συνθήκες κρίσης, ανεξάρτητα από το βαθμό συνειδητοποίησης των αιτιών και βεβαίως της διεξόδου. Δεν είναι τυχαίο ότι η έρευνα διαπιστώνει αυξημένη έλλειψη εμπιστοσύνης στα συγκεκριμένα κράτη απ' αυτά βεβαίως που συμμετέχουν στο «Φόρουμ του Νταβός». Είναι κράτη με ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες, ψηλά στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, αλλά με μεγάλες κοινωνικές ανισότητες και ανεργία, που διευρύνονται είτε λόγω ύφεσης (Ιαπωνία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία), είτε λόγω επιβράδυνσης της οικονομίας, (Γερμανία), είτε επειδή δεν αμβλύνονται, αν και υπάρχει καπιταλιστική ανάκαμψη (ΗΠΑ).
Στην ίδια έρευνα, επίσης, αναφέρεται ότι: «Σημειωτέον ότι η σχετική έρευνα καταδεικνύει ανάμεικτα συναισθήματα της κοινής γνώμης σχετικά με την τεχνολογία, που διαδραματίζει έναν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων εκτιμά πως προχωρεί με υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς η τεχνολογική καινοτομία, εξαιτίας της απληστίας των επιχειρήσεων και όχι χάρη στην επιθυμία τους να βελτιώσουν τον κόσμο. Σε όλους τους κλάδους, πάντως, οι καταναλωτές επιθυμούν την επιβολή αυστηρότερων ρυθμίσεων σε επιχειρήσεις, αλλά δεν εμπιστεύονται τους κυβερνώντες και δεν ελπίζουν πως αυτοί θα αναπτύξουν και θα εφαρμόσουν τους κατάλληλους κανόνες». Πράγματι, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων γίνεται σε όφελος των κερδών και όχι των αναγκών της εργατικής τάξης, των λαών. Δείχνει ότι δεν μπορεί να βγάζουν κέρδη τα μονοπώλια και ταυτόχρονα να καλύπτονται οι ανάγκες των λαών. Ομως δε γίνεται οι άνθρωποι να είναι πάνω από τα κέρδη, ο καπιταλισμός δεν εξανθρωπίζεται. Γι' αυτό οι κυβερνήσεις δεν επιβάλλουν κανόνες στους επιχειρηματίες. Τέτοιοι κανόνες είναι ενάντια στην ανταγωνιστικότητα, ενάντια στην αυξημένη αναπαραγωγή των κερδών. Οσο για τη νέα τεχνολογία, αυξάνει μεν την παραγωγικότητα της εργασίας στο πλαίσιο του καπιταλισμού, αλλά ταυτόχρονα επιδρά στη μείωση των μισθών και στην αύξηση της ανεργίας, αφού παράγονται περισσότερα εμπορεύματα στη μονάδα χρόνου, μειώνοντας την αξία άρα και την τιμή της εργατικής δύναμης, ενώ χρειάζονται λιγότερα χέρια για την παραγωγή ίδιων ή και περισσότερων εμπορευμάτων.

Οι κοινωνικές ανισότητες

Σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής» 4/1/2015, αναφερόταν: «Τα προβλήματα που θα απασχολήσουν σε σημαντικό βαθμό τον κόσμο το 2015 παρουσιάζει σε μελέτη το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός (WEF). Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για ζητήματα οικονομικής φύσεως, όπως η αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας και η υποχώρηση της απασχόλησης ακόμη και όταν αναπτύσσεται η οικονομία.
Ενα από τα βασικότερα προβλήματα είναι η διεύρυνση της εισοδηματικής ανισότητας, τάση που άρχισε να ενισχύεται στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αλλά πήρε νέα δυναμική μετά την κρίση του 2008. Η ανάπτυξη της οικονομίας χωρίς αύξηση της απασχόλησης αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο ζήτημα για το 2015. Το πρόβλημα μπορεί να πάρει εφιαλτικές διαστάσεις τα επόμενα χρόνια, εξαιτίας της αυτοματοποίησης και της χρήσης λογισμικού και ρομπότ σε όλο και περισσότερες δουλειές».
Ενα παράδειγμα από τις ΗΠΑ που επιβεβαιώνει και την έρευνα: Στην «HuffPost Greece» δημοσιεύθηκε στις 21/01/2015 και αναδημοσιεύτηκε στο «reporter.gr» ρεπορτάζ από το ετήσιο διάγγελμα του Μπ. Ομπάμα το οποίο αναφέρει: «Οκτώ χρόνια μετά την έναρξη της παγκόσμιας τραπεζικής κρίσης, ο Μπάρακ Ομπάμα θέτει θέμα μείωσης των οικονομικών ανισοτήτων και ρύθμισης της αγοράς εργασίας. Η αύξηση του κατώτατου μισθού είχε αναγγελθεί από την κυβέρνηση Ομπάμα εδώ και 2 χρόνια, ωστόσο τώρα που η ανεργία μειώνεται στις ΗΠΑ, κατάφερε να φέρει ξανά το θέμα στο τραπέζι. Φυσικά το σημείο αφετηρίας είναι εξαιρετικά χαμηλό: Ο Ομπάμα θεσμοθέτησε κατώτατο μεροκάματο 10 δολαρίων για τους εργαζόμενους με ομοσπονδιακά συμβόλαια. Στο Σιάτλ, ο Δήμαρχος έχει δεσμευτεί για την αύξηση του μισθού σε 15 δολάρια την ώρα."Είμαστε η μόνη ανεπτυγμένη χώρα που δεν εγγυάται αναρρωτική άδεια μετ' αποδοχών" είπε στους Αμερικανούς ο Ομπάμα».
Και όλ' αυτά όταν η καπιταλιστική οικονομία των ΗΠΑ έχει βγει εδώ και δύο χρόνια από την κρίση και αναπτύσσεται με ρυθμούς πάνω από 2%.

Και στην περίοδο της ανάπτυξης και στην περίοδο της κρίσης

Βεβαίως, οι κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες δεν αυξήθηκαν μόνο στην περίοδο της κρίσης. Στην περίοδο της κρίσης εκτινάχτηκαν, αλλά αυτές διευρύνονται και στην περίοδο της ανάπτυξης. Τα ρεπορτάζ των αστικών ΜΜΕ, που ασχολήθηκαν με τη διεύρυνση των ανισοτήτων, γράφουν: «Η έκταση και η συνεχιζόμενη αύξηση των ανισοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες με ανησυχούν πολύ. Δεν είναι μυστικό ότι οι λίγες τελευταίες δεκαετίες διεύρυνσης της ανισότητας μπορεί να συνοψιστούν σε σημαντικά κέρδη για τα εισοδήματα και τις περιουσίες που βρίσκονται στην κορυφή και σε στάσιμο βιοτικό επίπεδο για την πλειονότητα» (Τζάνετ Γιέλεν, πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ - Fed - ηλεκτρονικό «Βήμα» 17/10/2014).
«Ολα τα οφέλη, σχεδόν όλα τα οφέλη, που προέκυψαν τα τελευταία περίπου 30 χρόνια, τα έχει καρπωθεί το 1% του πληθυσμού, ενώ οι μισθοί για το 99% έχουν αυξηθεί ελάχιστα» («Euronews», 6/11/2014, απαντώντας σε αιτίες για την εκλογική ήττα Ομπάμα).
«Η ανάπτυξη επιβεβαιώνεται αλλά οι μισοί πολίτες χάνουν τα εισοδήματά τους. Οι ανισότητες αυξάνονται όπως και εκείνοι που έχουν όλο και λιγότερα να ξοδέψουν. Υπάρχουν όλο και περισσότερες αποταμιεύσεις αλλά λιγότερες επενδύσεις και μικρότερη κατανάλωση. Την ίδια ώρα, εταιρείες όπως η "Apple" αλλά και άλλοι παγκόσμιοι κολοσσοί κάθονται πάνω σε βουνά ζεστού χρήματος που δεν ξέρουν τι να τα κάνουν. Τα χρήματα συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων "happy fews", επιχειρήσεων και ιδιωτών» (από άρθρο του Eric Le Boucher στην οικονομική εφημερίδα «Les Echos»).
«Η αμερικανική οικονομία πράγματι αναπτύσσεται. Αλλά ταυτόχρονα οι εισοδηματικές ανισότητες στην αμερικανική οικονομία διευρύνονται. Στα τέλη του 2012 στο πλουσιότερο 10% ανήκε το 50% του διαθέσιμου πλούτου! Από τότε η τάση αυτή δεν αντιστράφηκε, ενισχύθηκε. Και δεν είναι μια αποκλειστικά αμερικανική τάση. Σε όλον τον κόσμο, και στην Ευρώπη, η ίδια τάση καταγράφεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία του οίκου "Boston Consulting Group", ο ιδιωτικός πλούτος αυξήθηκε το 2013 κατά 15%, με ρυθμό διπλάσιο του 2012. Οι ανισότητες διευρύνονται - τόσο στην Ευρώπη της γερμανικής λιτότητας όσο και στις ΗΠΑ των αναπτυξιακών κινήτρων και της ποσοτικής χαλάρωσης» («Τα Νέα» 8/11/2014).
Επίσης, ως προς την ανεργία, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), θα συνεχίσει την ανοδική πορεία της τα επόμενα χρόνια. Η ILO προειδοποιεί ότι οι άνεργοι έως το 2019 θα έχουν ξεπεράσει τα 212 εκατομμύρια από τα 202 εκατομμύρια σήμερα. Παγκοσμίως, ο αριθμός των ανέργων θα αυξηθεί κατά 3 εκατομμύρια φέτος και κατά 8 εκατομμύρια από το 2016 - 2019.
Αυτές είναι οι διαπιστώσεις που επιβεβαιώνουν ότι, ανεξάρτητα από το μείγμα διαχείρισης, οι εισοδηματικές ανισότητες διευρύνονται, η ανεργία μεγαλώνει είτε σε περιόδους καπιταλιστικής κρίσης είτε σε περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης. Σχετικά με τη μείωση της ανεργίας στις ΗΠΑ, αυτή έχει μειωθεί στο 6% στο τέλος του 2014, αλλά δεν είναι όλη η αλήθεια. Για παράδειγμα, υπήρξε άρθρο των «New York Times» (Ιούνης 2014), σύμφωνα με το οποίο «η έστω και αμυδρή βελτίωση των αριθμών οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι έχουν απλά σταματήσει να αναζητούν εργασία», δηλαδή δεν καταγράφονται ως άνεργοι.

Το ξεγέλασμα της πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ και η πραγματική διέξοδος

Το παράδειγμα των ΗΠΑ είναι χαρακτηριστικό επειδή δεν εφαρμόζεται πολιτική αυστηρής οικονομικής διαχείρισης, αλλά επεκτατικής. Αυτήν την πολιτική που θέλει να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο που και οι ταξικές ανισότητες διευρύνονται και η ανεργία δε μειώνεται, αλλά συγκαλύπτεται είτε με τη μη εγγραφή στους καταλόγους ανέργων είτε με τις ευέλικτες μορφές εργασίας.
Η μεγάλη δυσπιστία μεγάλης μερίδα των λαών πολλών χωρών τόσο στο αστικό πολιτικό σύστημα, ως συνέπεια του βαθέματος των ταξικών ανισοτήτων σε βάρος τους, ωθεί ενίοτε σε τιμωρία των κομμάτων των αστικών κυβερνήσεων και εναλλαγή τους στις αστικές κυβερνήσεις με κάποιες προσδοκίες για ανακούφιση. Πάλι η πείρα των ΗΠΑ δείχνει ότι αυτές οι προσδοκίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες ή περιορίζονται το πολύ σε κάποια ψίχουλα. Βεβαίως, κόμματα σαν τον ΣΥΡΙΖΑ καλλιεργούν τέτοιες αντιλήψεις, ξεγελούν, χειραγωγούν. Το γεγονός ότι το εργατικό κίνημα βρίσκεται σε μεγάλη υποχώρηση διεθνώς, ως συνέπεια και της αντεπανάστασης, εμποδίζει αυτήν τη δυσπιστία να εκφραστεί σε συνειδητή αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική αντίσταση - αντεπίθεση. Τέτοιες συνέπειες υπάρχουν και στην Ελλάδα, παρά τη συνεπή δράση του ΚΚΕ, παρά την ύπαρξη του ταξικού πόλου στο εργατικό - συνδικαλιστικό κίνημα, τις προσπάθειες συγκρότησης της Κοινωνικής Συμμαχίας.
Οπως αναφέρεται στην Ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για το εκλογικό αποτέλεσμα, «κρίσιμος αρνητικός παράγοντας για το συσχετισμό δυνάμεων, επομένως για την πολιτική επιρροή του ΚΚΕ, ήταν και είναι η κατάσταση μαζικότητας και προσανατολισμού του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Οσο το κίνημα, η συμμετοχή των εργαζομένων σε αυτό παραμένουν σε υποχώρηση, παρά τις πρωτοβουλίες του ΚΚΕ και άλλων ριζοσπαστικών δυνάμεων, των ταξικά συνειδητοποιημένων δυνάμεων, τόσο θα κυριαρχούν οι λογικές της αναμονής, της ανάθεσης, της αναζήτησης "σωτήριων" και ανύπαρκτων λύσεων από τα πάνω. Στην πορεία, η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, από τα ίδια τα πράγματα, θα ξανασκεφτούν προβλέψεις και εκτιμήσεις του ΚΚΕ, θα συμπορευτούν με το ΚΚΕ, για την ανασύνταξη του εργατικού - λαϊκού κινήματος, την ενδυνάμωση της λαϊκής κοινωνικής συμμαχίας». Αυτός είναι και ο δρόμος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, την εργατική - λαϊκή εξουσία και οικονομία.

Σ.