Ενδοϊμπεριαλιστικό αλισβερίσι στις πλάτες του συριακού λαού

Ενδοϊμπεριαλιστικό αλισβερίσι στις πλάτες του συριακού λαού

Copyright 2017 The Associated

Από την έναρξη των έμμεσων ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων στην Αστάνα

Οι πρώτες (μετά από περίπου εννιά μήνες) ενδοσυριακές διαπραγματεύσεις στην Αστάνα του Καζακστάν που συμπτύχθηκαν σε ένα διήμερο στις αρχές της βδομάδας (23 - 24 Γενάρη), δείχνουν τις αντιθέσεις ανάμεσα σε ισχυρές καπιταλιστικές δυνάμεις.

Η γενικόλογη διακήρυξη περί σεβασμού της ...«ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας» και εξεύρεσης πολιτικής λύσης «με βάση τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ» δεν ήταν το ουσιαστικό αποτέλεσμα της συνάντησης... Ούτε βεβαίως ήταν «είδηση» οι αξεπέραστες (επί του παρόντος) διαφορές των δύο βασικών εμπόλεμων πλευρών, παρά τις μετέπειτα προσπάθειες του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, να υποστηρίξει (την Τετάρτη) πως «ο συριακός στρατός, ένοπλες ομάδες αντικαθεστωτικών και η ρωσική πολεμική αεροπορία» συμφώνησαν να εστιάσουν τις επιθέσεις έναντι των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» και της «Αλ Κάιντα». Δηλαδή, του πρώην «Μετώπου Νούσρα» νυν «Μετώπου Φατέχ αλ Σαμ», με το οποίο συνεργάζονταν αρκετές από τις ένοπλες ομάδες που συμμετείχαν στην αντιπροσωπεία της αντιπολίτευσης, με πρώτο τον «Στρατό του Ισλάμ» του επικεφαλής της Μοχάμεντ Αλούς.

Συνέχιση διαπραγμάτευσης σε Μόσχα και Γενεύη

Επιπλέον, οι διεργασίες που ξεκίνησαν στην Αστάνα αποφασίστηκε να συνεχιστούν ατύπως στη Μόσχα προχτές (Παρασκευή) μέσω της συνάντησης του Σ. Λαβρόφ μόνον με την αντιπροσωπεία της συριακής ένοπλης αντιπολίτευσης και μέσα στο Φλεβάρη στη Γενεύη της Ελβετίας στο πλαίσιο νέων ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και του απεσταλμένου του στη Συρία, Στάφαν ντε Μιστούρα, που στην Αστάνα περιορίστηκε στο ρόλο κυρίως του «παρατηρητή». Ωστόσο σε σχέση με την ημερομηνία έναρξης των νέων παζαριών δεν υπήρχε ξεκάθαρη εικόνα.
Στις προχτεσινές συνομιλίες ανάμεσα στη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση και τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, τελικά δεν προσήλθαν οι ένοπλοι που στηρίζονται ανοιχτά από την Σαουδική Αραβία, αλλά παραβρέθηκαν οι Κούρδοι του Κόμματος Δημοκρατικής Ενωσης (PYD) και του ένοπλου σκέλους τους Μονάδες Λαϊκής Αμυνας (YPD), που η Τουρκία θεωρεί τρομοκρατικές και παρακλάδια του PKK. Tο θέμα του νέου συριακού συντάγματος φαίνεται να ξεχώρισε αλλά η Ρωσία διέψευσε ότι δέχεται αυτονομία των Κούρδων, όπως την κατηγορούσαν οι ομάδες που δεν προσήλθαν, με αφορμή το σχέδιο που κατέθεσαν οι Ρώσοι στην Αστάνα.

Συμμαχικές κόντρες

Είναι, επιπλέον, ενδιαφέρον το γεγονός πως οι τρεις χώρες που έπαιξαν το ρόλο του εγγυητή της διαπραγμάτευσης, δηλαδή η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία, επιχείρησαν να εμφανιστούν σαν «ισότιμοι εταίροι», ωστόσο οι άνισες δυνατότητές τους, αλλά και οι διαφορές μεταξύ τους, παρά την παράλληλη συνεργασία τους στα διπλωματικά και πολεμικά μέτωπα της Συρίας, δεν ήταν εύκολο να καλυφθούν πίσω από το δικό τους ανακοινωθέν που αναδείκνυε ως αποτέλεσμα των ενδοσυριακών συνομιλιών τη συμφωνία των τριών εγγυητριών δυνάμεων για τη δημιουργία ενός μηχανισμού επιτήρησης και ενίσχυσης της γενικής εκεχειρίας που εφαρμόζεται στη Συρία από τις 30 Δεκέμβρη. Οι ανακοινώσεις ήταν γενικόλογες μέχρι του σημείου «παρεξηγήσεως», καθώς σχεδόν τίποτε δεν έγινε άμεσα γνωστό σε σχέση με αυτόν τον τριμερή «μηχανισμό επιτήρησης και ενίσχυσης της συμφωνίας εκεχειρίας» στη Συρία.
Είναι χαρακτηριστικές, για παράδειγμα, οι κόντρες Ρώσων - Ιρανών σχετικά με την παρουσία των ΗΠΑ στην Αστάνα. Οι Ιρανοί από νωρίς είχαν εκφράσει κατηγορηματικά την αντίθεσή τους σε οποιαδήποτε συμμετοχή των Αμερικανών, πόσο δε μάλλον επί της νέας κυβέρνησης του Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας είχε αναγορεύσει το Ιράν υπεύθυνο σχεδόν για όλα τα δεινά στη Μέση Ανατολή. Οι Ρώσοι, αντίθετα, είχαν επαφές και με τη νέα κυβέρνηση Τραμπ και επέβαλαν την παρουσία του Αμερικανού πρέσβη στο Καζακστάν, Τζορτζ Κρολ, έστω και στο ρόλο του «παρατηρητή».
Αγεφύρωτες παρέμειναν και οι διαφορές Ιρανών και Σύρων απέναντι στους Τούρκους, μεταξύ άλλων και λόγω της χερσαίας επέμβασης του τουρκικού στρατού, που πραγματοποιείται από τα τέλη Αυγούστου του 2016 στο πλαίσιο της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη», με πρόσχημα την καταπολέμηση τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους», αλλά απώτερο στόχο την αποτροπή δημιουργίας αυτόνομου «Δυτικού Κουρδιστάν» στα νοτιοανατολικά σύνορά τους.
Η δυσφορία Ιρανών και Σύρων απέναντι στο ρόλο της Τουρκίας και στους στόχους που πασχίζει να προωθήσει η Αγκυρα επί του συριακού εδάφους, για την ώρα, φαίνεται πως είναι «υπό έλεγχο», παρατείνοντας τη συνέχιση της τριμερούς συγκυριακής συνεργασίας στον άξονα Μόσχα - Αγκυρα - Τεχεράνη. Ενα από τα λίγα αλλά ικανά πράγματα που φαίνεται πως τροφοδοτούν τη συνεργασία Αγκυρας - Τεχεράνης είναι η κοινή αντίθεση της αστικής τάξης αμφοτέρων των χωρών μπροστά στο ενδεχόμενο δημιουργίας νέου αυτόνομου κουρδικού κράτους στην περιοχή, καθώς και οι δύο χώρες έχουν στα εδάφη τους πολυάριθμες κουρδικές κοινότητες. Βεβαίως, τίποτε δεν εγγυάται τη συνέχιση της τουρκο-ιρανικής ή της τριμερούς συνεργασίας σε βάθος χρόνου, ιδιαίτερα στην περίπτωση που οι κόντρες μεταξύ τους θεριέψουν πάνω στην αναδιανομή της πίτας, εάν και όταν έρθει η ώρα για «πολιτική επίλυση» του πολέμου στη Συρία.
Είναι, πάντως, ενδιαφέρον το γεγονός πως στα παζάρια της Αστάνα δεν τέθηκε ζήτημα της νέας «αστυνομικής δύναμης» που ετοιμάζει για τη βόρεια Συρία η Τουρκία, εκπαιδεύοντας στο έδαφός της εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες. Ηδη 450 τέτοιοι «Ελεύθεροι Σύροι αστυνομικοί» περιπολούν στη συριακή μεθοριακή πόλη Τζαραμπλούς και εκατοντάδες άλλοι αναμένεται να αναλάβουν την αστυνόμευση και στην πόλη Αλ Μπαμπ, που συνεχίζει να τελεί υπό τον έλεγχο τζιχαντιστών, εάν και όταν ανακαταληφθεί από τα τουρκικά στρατεύματα που την πολιορκούν σε συνεργασία με μισθοφόρους του «Ελεύθερου Συριακού Στρατού». Αίσθηση προκάλεσαν τα βίντεο που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο από την «εκπαίδευσή» τους στην Τουρκία, στα οποία εμφανίζονται μερικές εκατοντάδες νεαροί με στολές και όπλα να φωνάζουν τα συνθήματα: «Ο Θεός είναι μεγάλος», «Ζήτω η ελεύθερη Συρία», «Ζήτω ο Ερντογάν»...

Πρωταγωνιστές οι Ρώσοι και στη διαπραγμάτευση

Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς τον δεσπόζοντα ρόλο της ρωσικής διπλωματίας στις συνομιλίες της Αστάνα που είχε εκεί ως επικεφαλής τον Αλεξάντερ Λεβαντίεφ, απεσταλμένο του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Συρία, ο οποίος τις χαρακτήρισε «γέννηση» ενός νέου διαπραγματευτικού σχήματος. Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι και μόνον διά της πραγματοποίησης των ενδοσυριακών συνομιλιών στην Αστάνα το Κρεμλίνο ενίσχυσε την γεωπολιτική επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή, δείχνοντας πως δεν είναι ικανό μόνον στο ρόλο της ισχυρής στρατιωτικής δύναμης, αλλά και στο ρόλο εγγυητή και διαπραγματευτή. Ας μην ξεχνάμε πως με τον τρόπο αυτό στην Αστάνα η Ρωσία ανέλαβε για πρώτη φορά πρωταγωνιστικό ρόλο και στη διαπραγματευτική διαδικασία, τον οποίον είχαν έως πριν από λίγο καιρό, κυρίως στη Γενεύη, οι ΗΠΑ σε συνεργασία με τους εταίρους τους σε ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις πετρελαιομοναρχίες του Περσικού Κόλπου.
Απαρατήρητη δεν μπορεί να περάσει ούτε η έντονη ενόχληση που προκάλεσε στην αντιπροσωπεία της συριακής κυβέρνησης, με επικεφαλής τον Σύρο διπλωμάτη Μπασάρ Τζααφάρι, η απαίτηση του Μοχάμεντ Αλούς, επικεφαλής της αντιπροσωπείας των αντικαθεστωτικών, λίγο μετά την τελετή έναρξης της διαπραγμάτευσης, να συμπεριληφθεί ο συριακός στρατός και η σιιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ» στη μαύρη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων που δρουν στη Συρία! Παρ' όλα αυτά, η κυβερνητική αντιπροσωπεία, κυρίως εξαιτίας των πιέσεων των Ρώσων και Ιρανών συμμάχων τους, παρέμεινε στην Αστάνα και ολοκλήρωσε τις έμμεσες συνομιλίες, αποφεύγοντας να απαντήσει στις προβοκάτσιες με αποχώρηση από το τραπέζι.
Με άλλα λόγια, η Ρωσία δείχνει να επιβάλλει, για την ώρα, το ρόλο της σε μια νέα «φόρμουλα» διαπραγμάτευσης στην Αστάνα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και άλλη φορά στο μέλλον. Οχι, βεβαίως, τόσο για να φέρει την ειρήνη στη Συρία, αλλά για να αυξήσει τον γεωπολιτικό ρόλο του Κρεμλίνου, ώστε να προωθήσει και να εξασφαλίσει τα συμφέροντα των ρωσικών μονοπωλίων και της ρωσικής αστικής τάξης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Ο «παράγοντας» Τραμπ

Ωστόσο, κρίσιμο ρόλο σε όλους αυτούς τους σχεδιασμούς αναμένεται να παίξει και ένας πιθανός ανακαθορισμός των σχέσεων ΗΠΑ - Ρωσίας, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Είναι ίσως ενδεικτική κάποιων προθέσεων η ανακοίνωση του νέου εκπροσώπου του Λευκού Οίκου Σον Σπάισερ πως οι ΗΠΑ προθυμοποιούνται να πραγματοποιήσουν κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις με τη Ρωσία έναντι τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» στη Συρία, τονίζοντας: «Αν υπάρχει μια δυνατότητα να νικήσουμε το Ισλαμικό Κράτος σε συνεργασία με οποιαδήποτε χώρα, είτε αυτή είναι η Ρωσία είτε κάποια άλλη, και αν έχουμε εθνικό συμφέρον στο θέμα αυτό, τόσο ασφαλώς θα το κάνουμε».
Οπως και να 'χει, οι διαπραγματεύσεις στην Αστάνα δείχνουν πως ήταν μόνον η «προθέρμανση» ενός νέου κύκλου παζαριών που ξεκινά μέσα στον Φλεβάρη στη Γενεύη της Ελβετίας, όπου ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα ξαναμοιράσουν τα χαρτιά στο τραπέζι με απώτερο τον ίδιο στόχο, για τον οποίο προκλήθηκε και το μακελειό στην Συρία: Τον έλεγχο σφαιρών επιρροής, ενεργειακών πόρων και των δρόμων μεταφοράς τους.