Οξυνση των αντιθέσεων ΕΕ - ΗΠΑ

Οξυνση των αντιθέσεων ΕΕ - ΗΠΑ

Η εκλογή Τραμπ και οι διαιρέσεις και ανισομετρίες που προϋπήρχαν στην Ευρωένωση διευρύνουν τον ανταγωνισμό

Copyright 2017 The Associated

Ο Τραμπ υπογράφει καθημερινά διατάγματα, πιστός στο στόχο της εξυπηρέτησης των αμερικανικών μονοπωλίων

Οι διεργασίες και οι αντιπαραθέσεις δυναμώνουν στην ΕΕ, με δεδομένο ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της η λυκοσυμμαχία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια απόφαση αποχώρησης χώρας, της Βρετανίας. Την ίδια στιγμή, στο φόντο των δυσκολιών στην καπιταλιστική ανάκαμψη σε μια σειρά κράτη - μέλη της ΕΕ αλλά και με ακόμα περισσότερο εμφανή την ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη στο εσωτερικό της, οξύνονται οι αντιθέσεις στο εσωτερικό ανοίγοντας τη συζήτηση για το μέλλον και την προοπτική της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Οι διαιρέσεις και ομαδοποιήσεις μέσα στην Ενωση υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια, ενώ το τελευταίο διάστημα εντείνεται η κόντρα ανάμεσα στη Γερμανία από τη μια και Ιταλία, Γαλλία αλλά και την ΕΚΤ από την άλλη σε σχέση με το ζήτημα της δημοσιονομικής χαλάρωσης, δηλαδή τη δυνατότητα να δοθεί φθηνό χρήμα στο κεφάλαιο, ειδικά στις χώρες που έχουν υψηλό κρατικό χρέος και συναντούν σημαντικές δυσκολίες στην ανάκαμψη της οικονομίας. Αλλωστε και τα παζάρια της ελληνικής αστικής τάξης με το κουαρτέτο εντάσσονται μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Ενας επιπλέον παράγοντας που ήρθε να προστεθεί, είναι η νέα ηγεσία στις ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, που από τα πρώτα της δείγματα φαίνεται ότι οδηγεί την ούτως ή άλλως εκδηλωμένη εδώ και χρόνια αντιπαράθεση ΗΠΑ - Γερμανίας σε νέα όξυνση.

Το ζήτημα του μέλλοντος της ΕΕ, ειδικά σε σχέση με το Brexit και τη στάση των ΗΠΑ, απασχόλησε και την άτυπη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, την Παρασκευή στη Μάλτα, και πολύ περισσότερο θα απασχολήσει την επετειακή σύνοδο το Μάρτη στη Ρώμη για τα 60χρονα από την ίδρυση της Ενωσης του κεφαλαίου (την εξέλιξη της Ενωσης Ανθρακα και Χάλυβα του 1952 σε ΕΟΚ το 1957 και μετά ΕΕ το 1992).
Παρότι γίνονται εκκλήσεις στην «ενότητα», ανησυχεί τα επιτελεία της ΕΕ η άνοδος του αστικού ευρωσκεπτικισμού, οι ηγέτες του οποίου κινούνται φιλικά στη νέα πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ (Μ. Λεπέν στη Γαλλία, «Εναλλακτική για τη Γερμανία», Γκερτ Γκίλντερ στην Ολλανδία, Β. Ορμπαν στην Ουγγαρία και άλλοι, όπου σε κάποιες από αυτές τις χώρες θα γίνουν και εκλογές μέσα στο 2017, Ολλανδία, Γερμανία, πιθανά Ιταλία). Επίσης, υπάρχει ανησυχία για το ενδεχόμενο φαινομένου «ντόμινο» με νέα δημοψηφίσματα αποχώρησης από την ΕΕ.

Διεύρυνση της ανισομετρίας στην ΕΕ

Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο γίνεται στη Θ.17 αναλυτική αναφορά για τις εξελίξεις αυτές. Σημειώνεται:
«Οι εξελίξεις μετά την εκδήλωση της διεθνούς κρίσης το 2008 - 2009 επιβεβαιώνουν ότι η ΕΕ και η Ευρωζώνη δεν αποτελούν ένα συνεκτικό, σταθερό, μόνιμο σχηματισμό.
Στα χρόνια που ακολούθησαν την εκδήλωση της διεθνούς κρίσης ο συσχετισμός μεταβλήθηκε - τόσο στο σύνολο της ΕΕ όσο και στον ηγετικό πυρήνα της - υπέρ της Γερμανίας. Η διεύρυνση του χάσματος σε βάρος της Γαλλίας και της Ιταλίας εκδηλώνεται πρώτα απ' όλα στους περιορισμένους ετήσιους ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ ανά δεκαετία, ενώ αντανακλάται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και την δημοσιονομική τους κατάσταση (...)».
Και συνεχίζουν: «Μια σειρά παράγοντες που έπαιξαν ρόλο στην αναιμική ανάκαμψη της Ευρωζώνης, όπως η μεγάλη πτώση της τιμής των καυσίμων και η υποτίμηση του ευρώ, αναμένεται να εξασθενήσουν. Ταυτόχρονα, μια σειρά εξελίξεων (π.χ. Brexit, τάση ενίσχυσης του προστατευτισμού, σημαντικά προβλήματα σε μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες) θα επηρεάσουν την προοπτική και τους ρυθμούς της καπιταλιστικής ανάπτυξης σε ΕΕ κι Ευρωζώνη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί να στηρίξει την πορεία ανάκαμψης με μικρή χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής, ενώ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την πλευρά της, εφαρμόζει μέτρα σχετικής χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής. Ταυτόχρονα, όλοι οι θεσμοί της ΕΕ, σε σύμπνοια με τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών, προωθούν αναδιαρθρώσεις για τη διασφάλιση φθηνής εργατικής δύναμης στους επιχειρηματικούς ομίλους.
Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν μπορούν ωστόσο να πετύχουν την άμβλυνση της ανισομετρίας στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, η οποία αποτυπώνεται στη διεύρυνση της ψαλίδας ανάμεσα στα κράτη που σημειώνουν σταθερά εμπορικά πλεονάσματα (Γερμανία, Ολλανδία κ.λπ.) και την πλειοψηφία των κρατών που σημειώνουν ελλείμματα...».
Δηλαδή, αυτό που συμβαίνει είναι διεύρυνση της ανισομετρίας και συνέχιση των δυσκολιών για μια πιο δυναμική καπιταλιστική ανάκαμψη, παράλληλα βεβαίως με την ενιαία επίθεση στα εργατικά - λαϊκά στρώματα σε όλες τις χώρες. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί και τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις και ομαδοποιήσεις.
Οπως και πάλι σημειώνουν οι Θέσεις (Θ.18): «Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας - καθώς και των υπόλοιπων χωρών που ανήκουν στο λεγόμενο "Club Med" που συγκροτήθηκε με την υπογραφή της λεγόμενης "Διακήρυξης της Αθήνας" - ζητούν από τη μια τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής ώστε να αξιοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό εργαλεία της δημοσιονομικής πολιτικής για την υποβοήθηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας και από την άλλη την εμβάθυνση σε μία πορεία ενοποίησης της Ευρωζώνης (ενιαίο κοινοβούλιο και ενιαίος προϋπολογισμός Ευρωζώνης, ενιαία διακυβέρνηση κ.ά.), ώστε να αναλάβει η Γερμανία στην πράξη ρόλο εγγυητή για τα υπερχρεωμένα κράτη και τις προβληματικές μεγάλες τράπεζες της ΕΕ. Παράλληλα, στη Γαλλία και στην Ιταλία δυναμώνει το ευρωσκεπτικιστικό ρεύμα της αντιπολίτευσης.
Κάποια κράτη - μέλη που διατηρούν στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ, όπως η ομάδα του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία), καθώς και χώρες όπως η Σουηδία και η Δανία, ζητούν τη διατήρηση του διακυβερνητικού χαρακτήρα της ΕΕ και την ενίσχυση της αυτοτέλειας των εθνικών πολιτικών σε διάφορα θέματα (π.χ. Μεταναστευτικό - Προσφυγικό). (...)
Στις εξελίξεις στην ΕΕ παρεμβαίνουν και οι ΗΠΑ, στηρίζοντας την Ιταλία και τη Γαλλία στο ζήτημα της χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής, καθώς και την ομάδα του Βίσεγκραντ και τις σκανδιναβικές χώρες.
Η Ρωσία, με τη σειρά της, παρεμβαίνει στους ανταγωνισμούς στο εσωτερικό της ΕΕ, στηρίζοντας πολιτικές δυνάμεις και κράτη που τάσσονται ενάντια στην εμβάθυνση της καπιταλιστικής ενοποίησης στο πλαίσιο της ΕΕ».

Η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ

Ενα από τα βασικά ζητήματα που προβάλλει ο Τραμπ και ζητάει την επαναδιαπραγμάτευση με την ΕΕ στη λεγόμενη Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ), ή ακόμη και τερματισμό των διαπραγματεύσεων, είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα στις συναλλαγές τους με την ΕΕ. Με βάση τα στοιχεία για το 2015, είχε μόνο με τη Γερμανία 74,9 δισ. δολάρια έλλειμμα (δηλαδή η αξία των εισαγόμενων εμπορευμάτων από τη Γερμανία στις ΗΠΑ υπερτερεί της αξίας όσων εμπορευμάτων εξάγουν οι ΗΠΑ στη Γερμανία). Από τη Γερμανία εισάγει αυτοκίνητα, ανταλλακτικά, μηχανές, συσκευές, φαρμακευτικά προϊόντα. Βεβαίως το μεγαλύτερο έλλειμμα το έχουν οι ΗΠΑ με την Κίνα 367 δισ. δολάρια και ακολουθούν η Ιαπωνία 68 δισ. δολάρια, το Μεξικό 60,6 δισ. δολάρια και ο Καναδάς 15,5 δισ. δολάρια.
Πάνω σε αυτή τη βάση της όξυνσης του ανταγωνισμού των μονοπωλίων διαμορφώνεται και η αντιπαράθεση με τον Τραμπ, που υποκριτικά εκφράζεται μέσα από την αντίθεση στις ρατσιστικές και αντιμεταναστευτικές του θέσεις και δήθεν την παραβίαση των αρχών της «φιλελεύθερης δυτικής δημοκρατίας». Η ουσία είναι ότι η νέα αμερικανική ηγεσία προκρίνει μέτρα προστατευτισμού της «εγχώριας παραγωγής», μέτρα ενίσχυσης της δράσης των αμερικανικών μονοπωλίων στη μεγάλη εσωτερική αγορά των ΗΠΑ και περιορισμού της δράσης των μονοπωλίων άλλων καπιταλιστικών κρατών. Ο καβγάς, λοιπόν, ανάμεσα σε «εθνικιστές» και «κοσμοπολίτες», «φιλελεύθερους» και «αντιδραστικούς», «ρατσιστές» και «ανεχτικούς» αφορά το μοίρασμα των αγορών, το μοίρασμα των κερδών από τη στυγνή εκμετάλλευση της εργατικής τάξης σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Για το τελευταίο δεν έχουν, βεβαίως, καμιά ευαισθησία ή διαφωνία...