ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ Το «σκανδιναβικό μοντέλο» περικοπών και κατάργησης δικαιωμάτων

Με αντιλαϊκά μέτρα, όπως πάγωμα μισθών, κατάργηση επιδόματος αδείας, αύξηση των απλήρωτων ωρών εργασίας και των εισφορών φορτώνεται στον λαό η καπιταλιστική οικονομική κρίση

Από παλιότερη διαδήλωση ενάντια στις περικοπές μισθών

Μια σειρά από αντιλαϊκά μέτρα λιτότητας και περικοπών εφαρμόζονται με μεγάλη ένταση τον τελευταίο χρόνο στη Φινλανδία, μια σκανδιναβική άλλοτε «ευημερούσα» καπιταλιστική χώρα, που χτυπήθηκε από την καπιταλιστική κρίση και από αυτήν την άνοιξη οικονομολόγοι και πολιτικοί μιλάνε για σημάδια αναιμικής ανάκαμψης. Η κρίση στη χώρα, την οποία το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει κατατάξει στις 10 πλέον ανταγωνιστικές οικονομίες του κόσμου, φορτώνεται στις πλάτες του λαού: Για να έρθει η ανάκαμψη απαιτούνται η μείωση των δημόσιων δαπανών και του εργατικού «κόστους», καθώς η αγορά εργασίας θεωρείται από τις «πλέον ανελαστικές».
Εδώ και χρόνια, η Φινλανδία θεωρείται ότι «αποχαιρετά» το λεγόμενο «σκανδιναβικό μοντέλο», που παρουσιάζεται σαν ένας «ανθρώπινος καπιταλισμός», ένας «παράδεισος» για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα. Και το παράδειγμα της Φινλανδίας καταρρίπτει αυτόν το μύθο, καθώς, ανεξάρτητα από την αφετηρία και το επίπεδο ανάπτυξης μιας καπιταλιστικής χώρας η τάση είναι παντού η ίδια, δηλαδή η μείωση του μισθολογικού και μη «κόστους εργασίας». Επιπλέον, η ύφεση στη Φινλανδία αντικρούει τον ισχυρισμό πως η κρίση της Ευρωζώνης είναι απότοκο «της σπάταλης ζωής των νοτίων» και αναδεικνύει ότι η καπιταλιστική οικονομική κρίση εκδηλώνεται στην παραγωγή. Ενδεικτικά, στη Φινλανδία από την κρίση έχουν χτυπηθεί κλάδοι της βιομηχανίας - στηρίγματα της οικονομίας της, όπως οι χαρτοβιομηχανίες, η βιομηχανία ξυλείας, αλλά και η βιομηχανία της πληροφορικής, με τον κολοσσό «Nokia» να εξαγοράζεται από τη «Microsoft». Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν σε μαζική ανεργία πολλές βιομηχανικές περιοχές, αφού έγιναν απολύσεις, έκλεισαν εργοστάσια ξυλείας και χαρτοβιομηχανίας, ενώ η «Microsoft» έκλεισε τις μη κερδοφόρες μονάδες της «Nokia», σε περιοχές όπου η οικονομία στηριζόταν αποκλειστικά σε αυτήν.
Τέλος, καταρρίπτεται και ο μύθος της αποφυγής της οικονομικής κρίσης με «χρηστή διαχείριση» από τις κυβερνήσεις. «Η ήδη μεγάλη μείωση των κοινωνικών δαπανών είχε περιορισμένο αντίκτυπο στον ρυθμό ανάπτυξής μας και στη μείωση της ανεργίας», υπογράμμιζε πέρυσι το υπουργείο Οικονομικών της χώρας, ενώ η σημερινή «κεντροδεξιά» κυβέρνηση του πρωθυπουργού, Γιούχα Σίπιλα, έχει θέσει ως στόχο την περικοπή 10 δισ. ευρώ έως το 2030. Ολοι οι τομείς θα επηρεαστούν από αυτά τα μέτρα λιτότητας, από την Υγεία μέχρι τη Διοίκηση, την Εκπαίδευση και την ανθρωπιστική βοήθεια.
Ετσι, το «αναπτυξιακό πρόβλημα» της Φινλανδίας έγκειται κυρίως στην καθυστέρηση στην προώθηση μέτρων που θα στηρίξουν τη συγκέντρωση του κεφαλαίου και τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Δηλαδή, όχι απλά δεν υπάρχουν «καπιταλιστικοί παράδεισοι», αλλά επιπλέον, προϋπόθεση για την καπιταλιστική ανάπτυξη είναι πάντα το τσάκισμα των λαϊκών δικαιωμάτων και κατακτήσεων.

Πάγωμα μισθών, κατάργηση του επιδόματος αδείας...

Πέρσι, η φινλανδική κυβέρνηση προώθησε ένα «Τριμερές Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας» με τα συνδικάτα και τους εργοδότες, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ...35.000 νέες θέσεις εργασίας. Το ...«αντάλλαγμα» γι' αυτές είναι μέτρα όπως: Πάγωμα των μισθών και επιπλέον 24 απλήρωτες ώρες εργασίας το χρόνο στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, αυξήθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων. Στο μεταξύ, η συνταξιοδοτική «μεταρρύθμιση» θα αυξήσει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 63 στα 65 χρόνια έως το έτος 2027.
Ιδιαίτερα μεγάλη είναι η επιβάρυνση και για τους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα με την περικοπή του επιδόματος αδείας να αφορά περίπου 500.000 δημοτικούς και κρατικούς υπαλλήλους τα έτη 2017 και 2019, ενώ η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι πρόκειται για «έκτακτο και προσωρινό μέτρο»... Φέτος το καλοκαίρι οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα της Φινλανδίας είναι αντιμέτωποι με την πρώτη μείωση κατά 30% του «επιδόματος διακοπών» (θα ακολουθήσουν άλλες δύο). Σύμφωνα με τις προβλέψεις, αναμένεται συνολικά να «αρπαχτεί» μισό εκατομμύριο ευρώ από τις περικοπές στα επιδόματα αδείας έως το 2019. Για παράδειγμα, για κάποιον που εργάζεται σταθερά στην ίδια δουλειά και κερδίζει περίπου 2.000 ευρώ το μήνα, η περικοπή είναι εκατοντάδες ευρώ, σύμφωνα με ρεπορτάζ του φινλανδικού ειδησεογραφικού σάιτ «yle».
Η εργαζόμενη σε κουζίνα σχολείου, Ρίτβα Χάγκστρομ, υπολογίζει ότι το ετήσιο εισόδημά της θα μειωθεί κατά 400 ευρώ. «Είχα σκεφτεί να αγοράσω καινούργια γυαλιά οράσεως, αλλά υποθέτω ότι αυτό τώρα δεν θα συμβεί», λέει. Αν και έχει 30 χρόνια προϋπηρεσία, αμείβεται με λιγότερα από 2.000 ευρώ το μήνα, οπότε η απώλεια των 400 ευρώ θα είναι καίριο πλήγμα.
«Είναι ένα σημαντικό ποσό. Τώρα δεν υπάρχουν περιθώρια να κάνω κάτι αυτό το καλοκαίρι. Εργάζεσαι όλο το χρόνο για να εξοικονομήσεις χρήματα για ένα μικρό ταξίδι. Εκτός αν χαλάσει καμιά οικιακή συσκευή, επειδή τότε πρέπει να πάρεις καινούργια...», τονίζει.
Ενδεικτικά με πάνω από 15 χρόνια προϋπηρεσία οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα θα χάσουν 431 ευρώ, στην κοινωνική εργασία 711 ευρώ, οι νοσηλευτές 573 ευρώ. Να σημειωθεί ακόμη ότι ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων και των εκτεταμένων συγχωνεύσεων δημόσιων υπηρεσιών.
Στο μεταξύ, ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός έχει αναλάβει να «καταπνίξει» τη λαϊκή δυσαρέσκεια, υπενθυμίζοντας ότι ...υπάρχουν και χειρότερα. Εκπρόσωποί του σημειώνουν ότι η κυβέρνηση απειλούσε με ακόμη σκληρότερα μέτρα λιτότητας, αν τα συνδικάτα και οι εργοδοτικοί φορείς δεν κατέληγαν σε μια συμβιβαστική συμφωνία για τη μείωση του εργατικού «κόστους». «Η εναλλακτική ήταν το κυβερνητικό σχέδιο για μείωση των διακοπών και κατάργηση της κυριακάτικης προσαύξησης», τονίζουν.

Επαινεί η Κομισιόν

Η Κομισιόν στην έκθεσή της για τα κράτη - μέλη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, επαινεί την Φινλανδία για τα παραπάνω αντιλαϊκά μέτρα, παρότι το κρατικό χρέος θα ανέλθει φέτος στο 64,7% του ΑΕΠ, παραβιάζοντας τις κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ ορίζει σαν ανώτατο όριο χρέους το 60% του ΑΕΠ, με το οποίο πρέπει να εναρμονιστούν οι δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών - μελών. Η Φινλανδία πετύχαινε αυτόν το στόχο μέχρι το 2014.
Οπως σημειώνει η Κομισιόν, βασικός παράγοντας για την καλή αξιολόγηση της Φινλανδίας είναι οι «μεταρρυθμίσεις» στην αγορά εργασίας και συγκεκριμένα το Τριμερές Σύμφωνο για την ανταγωνιστικότητα των φινλανδικών μονοπωλιακών ομίλων, που θα οδηγήσει σε ρυθμούς ανάπτυξης 1,2% - 2% το 2017. Οι Βρυξέλλες καλούν τη Φινλανδία να συνεχίσει τη δημοσιονομική της πολιτική σύμφωνα με το Σύμφωνο, να επιδιώξει την περαιτέρω ευθυγράμμιση των μισθών με την παραγωγικότητα, να προωθήσει την επιχειρηματικότητα και να βελτιωθεί το κανονιστικό πλαίσιο για την αύξηση του ανταγωνισμού στις υπηρεσίες και την προώθηση των επενδύσεων.
Πάντως, τα αντεργατικά μέτρα ήρθαν για να μείνουν. Ο υπουργός Οικονομικών, Πέτερι Οπρο, δήλωσε πριν από λίγες μέρες ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για οποιαδήποτε συζήτηση για αυξήσεις στους μισθούς και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να περιμένουν έως ότου σταθεροποιηθεί η ανάπτυξη... Ταυτόχρονα, ο υποτιθέμενος στόχος των «μεταρρυθμίσεων» για μείωση της ανεργίας αποδεικνύεται ένας ακόμη μοχλός πίεσης του λαού για να αποδεχτεί τα μέτρα. Το ποσοστό ανεργίας στη Φινλανδία, σύμφωνα με προβλέψεις της Κομισιόν, αναμένεται να μειωθεί ελάχιστα, από 8,8% πέρσι σε 8,3% το 2018.

Εκβιάζουν τους ανέργους

Η Κομισιόν στην έκθεσή της καλεί την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει εργασιακές και κοινωνικές προκλήσεις συμπεριλαμβανομένης της προώθησης κινήτρων για την αποδοχή της εργασίας. Ως προς αυτό, τα υπουργεία Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας κατέθεσαν μέσα στον Μάη δύο νομοθετικές προτάσεις με διακηρυγμένο στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης από 68,8% στο 72%. Πρόκειται για ένα ακόμη μέτρο που περικόπτει τις κρατικές δαπάνες για την προστασία των ανέργων, ενώ σπρώχνει τους ανέργους να δεχτούν θέσεις εργασίας με πιο δυσμενείς όρους.
Ετσι, οι άνεργοι στη Φινλανδία θα πρέπει να υποβάλλουν αίτηση για τουλάχιστον μια δουλειά κάθε βδομάδα (12 αιτήσεις σε 12 βδομάδες), για θέσεις που είτε έχουν βρει μόνοι τους, είτε μέσω του γραφείου απασχόλησης. Διαφορετικά απειλούνται με διακοπή των παροχών ανεργίας για δύο μήνες. Στο δεύτερο νομοσχέδιο, οι άνεργοι κατατάσσονται σε κατηγορίες, ανάλογα με το πόσο ενεργά ψάχνουν για δουλειά και ανάλογα με το πόσο «τυχεροί» είναι στην εξεύρεση εργασίας. Σε όσους δεν τα καταφέρνουν ή βρίσκουν δουλειά για λιγότερες από 18 ώρες ανά 4 βδομάδες μέσα σε ένα τρίμηνο, θα μειώνεται το επίδομά τους κατά 4,65% κάθε μήνα. Κάτω από αυτούς τους εκβιασμούς, οι άνεργοι είναι πολύ πιθανό να κάνουν αίτηση ακόμη και για θέσεις άσχετες με το αντικείμενό τους ή πιο κακοπληρωμένες.