Εξελίξεις σε περίπλοκο σκηνικό

Από τις ίδιες τις εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά, καταρρέει σαν χάρτινος πύργος η προσπάθεια της κυβέρνησης να παρουσιάσει τη «μαγική εικόνα» ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις τέθηκαν σε καινούργια βάση μετά την επίσκεψη Ερντογάν, επειδή αποκαταστάθηκε τάχα η ειλικρίνεια στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις των δυο κρατών. Γρήγορα επιβεβαιώθηκε ότι η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στην Ελλάδα σηματοδότησε την αναβάθμιση των τουρκικών αξιώσεων έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως είχε καταγγείλει το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή. Ταυτόχρονα, όπως όλα δείχνουν, δρομολογήθηκαν μια σειρά διευθετήσεις που εκκρεμούσαν εδώ και δεκαετίες, κυρίως σε ό,τι αφορά τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, αλλά και ορισμένα άλλα ζητήματα, που συγκυριακά αποκτούν ιδιαίτερο βάρος για την Τουρκία, όπως η μεταχείριση των οκτώ αξιωματικών του τουρκικού στρατού, που βρίσκονται στην Ελλάδα και στη χώρα τους κατηγορούνται για συμμετοχή στο πραξικόπημα. Οι πρόσφατες κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης, σε ό,τι αφορά την παροχή πολιτικού ασύλου σε έναν από αυτούς, δείχνουν ότι υπάρχει μεγάλο παρασκήνιο στη συγκεκριμένη υπόθεση και σίγουρα θα υπάρξουν εξελίξεις.

***

Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ένα σύνθετο ζήτημα και η κλιμάκωση των αμφισβητήσεων από την πλευρά της Τουρκίας δεν μπορεί να ερμηνευτεί με όρους «εξαγωγής της εσωτερικής κρίσης» από τον Ερντογάν και θεωρίες για «εσωτερική κατανάλωση», όπως αυτές που διακινούνται κατά καιρούς από την κυβέρνηση και τα άλλα αστικά κόμματα. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην οικονομία και στις σχέσεις της με παραδοσιακούς συμμάχους, η Τουρκία παραμένει μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη, οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτικά, που η μετατόπισή της από το ΝΑΤΟικό στρατόπεδο θα σηματοδοτούσε μια μεγάλου βάρους αλλαγή συσχετισμού δυνάμεων. Ο ρόλος της στην ευρύτερη περιοχή και ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, που βρίσκεται στο επίκεντρο ισχυρών ανταγωνισμών και αντιθέσεων ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα και κράτη, παραμένει σημαντικός, όπως και η επιρροή της στον μουσουλμανικό κόσμο. Αυτό της δίνει τη δυνατότητα να διαπραγματεύεται με άλλη δυναμική τις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ, την ΕΕ ή και τη Ρωσία, σε μια περίοδο μάλιστα που οι σχεδιασμοί ΗΠΑ - ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται σε απόκλιση από τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την επόμενη μέρα στη Συρία, αλλά και τα σχέδιά της να προσεταιριστεί τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής.

***

Οι ανακατατάξεις σε όλη την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Αν. Μεσογείου, όπου η Τουρκία έχει ζωτικά συμφέροντα, αντανακλώνται στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως αντανακλάται και η ένταση στις σχέσεις Τουρκίας - ΕΕ και Τουρκίας - ΝΑΤΟ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Τουρκία αξιοποιεί το Προσφυγικό ως μέσο πίεσης στην ΕΕ, απειλώντας με αποχώρηση από τη συμφωνία ελέγχου των προσφυγικών ροών στο έδαφός της και επανεισδοχής προσφύγων από τα ελληνικά νησιά. Η απειλή αυτή επηρεάζει άμεσα και την Ελλάδα, η οποία με τη σειρά της πιέζει να αναλάβει η ΕΕ μεγαλύτερες ευθύνες στη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων της, ανοίγοντας το δρόμο για αποστολές τύπου Frontex, αλλά και για την παρουσία της ΝΑΤΟικής ναυτικής δύναμης στο Αιγαίο, που παρατείνεται διαρκώς και υπηρετεί κατά βάση τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων από τη Μαύρη Θάλασσα και τα Δαρδανέλια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες, παρουσιάζει προκλητικά το ΝΑΤΟ ως εγγυητή της ασφάλειας και της σταθερότητας στο Αιγαίο, όταν η λυκοσυμμαχία έχει μεγάλη ευθύνη για τη μετατροπή του Αιγαίου σε «γκρίζα ζώνη», με την ανοχή όλων των ελληνικών κυβερνήσεων και της σημερινής των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

***

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση και τα αστικά επιτελεία προβάλλουν ως «ευκαιρία αναβάθμισης» της Ελλάδας την ένταση στις σχέσεις της Τουρκίας με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ. Ετσι δικαιολογούν και τη βαθύτερη εμπλοκή της χώρας στα ιμπεριαλιστικά σχέδια και τους ανταγωνισμούς, με αναβάθμιση της βάσης της Σούδας, προετοιμασία του εδάφους για τη λειτουργία και άλλων βάσεων, ανάληψη συγκεκριμένων ρόλων στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή κ.ά. Αντίστροφα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αξιοποιούνται από την Τουρκία, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για να σταλούν εκατέρωθεν μηνύματα, στο πλαίσιο των ανταγωνισμών με τη Ρωσία, αλλά και του επανακαθορισμού των μεταξύ τους σχέσεων. Από την πλευρά της, η Ρωσία εξελίσσει τις σχέσεις της με την Τουρκία, για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της στην περιοχή, ασκώντας παράλληλα πίεση σε ΝΑΤΟ - ΕΕ. Εννοείται βέβαια ότι όλες αυτές οι σχέσεις χαρακτηρίζονται από έντονες αντιφάσεις. Επομένως, η όξυνση των τουρκικών διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων απέναντι στην Ελλάδα δεν μπορεί να ερμηνευτεί έξω από το σύνθετο πλέγμα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που οξύνονται, με ενεργό συμμετοχή και της ελληνικής κυβέρνησης.

***

Η σταθερότητα για την οποία μιλάνε η κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα του κεφαλαίου δεν πρέπει να καθησυχάζει το λαό, αλλά να τον βάζει σε επαγρύπνηση και εγρήγορση. Το σκηνικό στην ευρύτερη γειτονιά μας και παγκόσμια θυμίζει κινούμενη άμμο, με συμμαχίες να αναδιατάσσονται, σύνορα να αναχαράσσονται, σφαίρες επιρροής να ξαναμοιράζονται. Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς προς τα πού και πότε θα αλλάξει η διεύθυνση του αέρα, προς την οποία φυσάνε τα συμφέροντα ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών και κέντρων στην περιοχή. Ως προς αυτό υπάρχει ιστορική πείρα, που πρέπει να προβληματίσει σοβαρά και να κινητοποιήσει το λαό ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και την εμπλοκή της χώρας μας σ' αυτούς, ενάντια στο ίδιο το σύστημα που γεννά πολέμους, φτώχεια, εκμετάλλευση και προσφυγιά.